Albayrak, enkazı bıraktı gitti
İstifa ettiğini duyuran Albayrak’ın 28 aylık bakanlık dönemi koca bir enkaz. Açıkladığı hiçbir hedefi tutmayan Albayrak’ın bakanlığı döneminde tüm ekonomik göstergeler alarm verdi.
Havva Gümüşkaya
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Pazar akşamı sağlık nedenlerini gerekçe göstererek istifa ettiğini duyurdu. Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal’ın görevden alınıp yerine eski Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın getirilmesinden bir gün sonra gelen bu istifa haberi haftanın ilk gününde Türk Lirası’na değer kazandırdı. Aylardır rekor üstüne rekor kıran dolar kuru dün 8,06 liraya kadar geriledi.
AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yakınlığı ile bilinen Ağbal’ın Merkez Bankası’nın başına gelmesi piyasalarda gözlemlenirken Albayrak’ın istifası olumlu karşılandı. Cuma günkü kapanışta 8,47 seviyesinde olan dolar kuru ülkede ekonomi bakanının istifasının ardından geriledi. Albayrak, göreve başladığı 10 Temmuz 2018’de dolar kuru 4,71 seviyesindeydi. Böylece Albayrak’ın 28 aylık Bakanlık döneminde TL yüzde 79’luk bir değer kaybı yaşadı.
DIŞ BORCU KATLADI
2018 yılının 447,9 milyar dolar olan Türkiye’nin brüt dış borç stoku 2020’nin ikinci çeyreği itibariyle 421,8 milyar dolar olarak kayıtlara geçti. Ancak aradan geçen 2 yılda döviz kurları tarihi zirveleri görünce dış borcun TL cinsinden değeri katlandı. Dün döviz kurunun azalması dış borcun TL cinsinden değerini azalttı. Sabah saatlerinde doların değer kaybetmesiyle dış borcun TL cinsinden miktarı 20 milyar lira azaldı.
‘BURASI ÇOKOMELLİ’
Albayrak, Yeni Ekonomi Program’ları için yaptığı powerpoint sunumlarında ‘Burası çok önemli’ diyerek ülkenin 3 yıllık ekonomik programını açıkladı. Ancak görev süresi boyunca hiçbir hedefi tutmadı. Hazine ve Maliye Bakanlığı yılbaşında 2020 yılı bütçe açığı hedefini 138,9 milyar lira olarak açıklamıştı. Buna karşılık 9 ayın sonundaki bütçe açığı 140,6 milyar lira oldu. Berat Albayrak Hazine ve Maliye Bakanı olduğu 28 aylık dönemin 19 ayında bütçe açık verirken sadece 7’sinde bütçe fazlası verildi. 26 aylık dönemin toplam bütçe açığı ise 338 milyar lira.
FAİZ HARCAMALARI ARTTI
Albayrak’ın göreve geldiği 2018 yılından itibaren toplam harcamalar içindeki faiz ödemeleri arttı. Bu yıl ocaktan eylüle kadar bütçeden toplam 870 milyar liralık harcama yapılırken bu tutarın 107,8 milyar lirasını faiz ödemeleri oluşturdu. Geçen yılın aynı döneminde faiz ödemelerinin tutarı 81,5 milyar liraydı.
Faiz ödemelerinin toplam harcamalar içindeki payında da artışlar yaşanması dikkat çekiyor. Geçen yılın ocak-eylül döneminde toplam 739,6 milyar liralık harcamanın yüzde 11’i faize giderken, bu oran bu yılın aynı döneminde yüzde 12,4’e yükseldi.
MERKEZ’İN REZERVİ ERİDİ
Albayrak, döviz kurundaki yükselişle ilgilenmediklerini her fırsatta söyledi. “Dolarla mı maaş alıyorsunuz?”, “Ben oraya hiç bakmıyorum”, “İstesek düşürürüz” sözleri Albayrak’ın son zamanlarda yaptığı en skandal açıklamalar olarak tarihe geçti. Dövizi dizginlemek gibi bir amaçlarının olmadığını ifade eden Albayrak'a rağmen Merkez Bankası döviz kurunun ateşini söndürebilmek için milyarlarca dolar sattı. Merkez Bankası'nın rezervleri aylar içerisinde eridi.
Sadece Ocak ayından bu yana döviz kurunun artışını durdurabilmek için Merkez Bankası 100 milyar doların üzerinde rezervini bozdurdu.
Ekim sonunda ise bir önceki aya göre 2 milyon 827 bin dolar daha azalarak brüt 42 milyar 259 milyon dolara geriledi. Döviz rezervleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 46,01 azaldı.
ÜLKENİN UMUDU KALMADI
Tüm ekonomik göstergeler alarm veriyor. Sokakta yurttaşın en büyük sorunu işsizlik, yoksulluk. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), iş bulma ümidini yitirenleri işsiz saymıyor. Ancak umutsuzluğa katılım iş aramayanların sayısı milyonu geçti. Albayrak’ın koltuğa oturduğu yıllarda 32 milyon olan işgücüne katılım oranı 31 milyona düştü. Umudunu yitirenlerin sayısı ise 546 binden 1 milyon 335 bine çıktı.
KAMU BORCU 3 KATINA ÇIKTI
Başkanlık sistemine geçilen ve Albayrak’ın Hazine’nin anahtarını eline aldığı 2018’in 2’nci çeyreğinde 296,1 milyar lira olan, önceki çeyrekte 728,6 milyar liraya yükselen kamu net borç stoku yılın üçüncü çeyreğinde 924,3 milyar lira olarak gerçekleşti. Başkanlık sisteminde kamunun net borcu 3,1 katına çıkmış oldu.
***
Faizin toplam harcamadaki payının 2 yıllık artışı
***
Gerçekleşmeyen hedefler
***
Albayrak’ın işsizlik tablosu