Aliağa’da bitmeyen termik mücadelesi: Halk ayakta

İzmir’in Aliağa ve Foça ilçesinde, yıllardır çevre ve insan sağlığı açısından büyük tehdit oluşturan İzdemir Termik Santralı-II için yeni bir süreç başladı. Anayasa Mahkemesi’nin daha önce iptal ettiği çevresel etki değerlendirme (ÇED) raporuna rağmen şirket, yeniden başvuruda bulundu.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ise ÇED raporunu İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu’nda (İDK) görüşmeye açtı. Proje askıya çıktı ve halkın itirazları için 10 günlük süre tanındı. Ancak bölge halkı, bir kez daha hukuk mücadelesi vermek için harekete geçti.

NEFES ALMAK İSTİYORUZ

Aliağa’nın Horozgediği köyünde kurulu bulunan İzdemir Termik Santralı, İzmir Demir Çelik Sanayi AŞ’nin bağlı ortaklığı İzdemir Enerji Elektrik Üretim AŞ tarafından işletiliyor. Yıllardır hukuki süreçlerle karşı karşıya olan santral, çevreye verdiği zararlar nedeniyle defalarca yargıya taşındı. İlk ÇED olumlu kararı 2010 yılında alınırken, bu karar 2016’da mahkeme tarafından iptal edildi. Ancak santral faaliyetlerini sürdürdü. İzmir Valiliği’nin yeni verdiği ÇED izni de 2018’de iptal edilmesine rağmen, Danıştay kararı bozarak santrala onay verdi. 2019 yılında konu Anayasa Mahkemesi’ne taşındı ve mahkeme, 13 Aralık 2023’te, bölge halkının “özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine” hükmetti. Ancak, şirket yeni bir ÇED başvurusunda bulunarak süreci yeniden başlattı.

BirGün olarak bölgeye gittik ve halkın nabzını tuttuk. İlk durağımız, santrala komşu olan Foça’nın Yeniköy Mahallesi oldu. Mahalle muhtarı Hasan Ercan, bizi endişeli bir şekilde karşıladı ve yıllardır süren mücadeleyi anlattı: “1980’lerden beri bu santrala karşı mücadele veriyoruz. 2010 yılında davaları kazandık fakat şirket durmadı. Bu termiğin çok çilesini çektik. Bölgemiz tarım ve turizm bölgesi. Zeytinlerimiz her geçen yıl daha kötü oldu, havamız daha kirli. Sağlıklı yaşamak ve üretmek istiyoruz. Bizi rahat bıraksınlar. Nefes almak istiyoruz, kanserden ölmek istemiyoruz.”

İkinci durağımız Kozbeyli Mahallesi oldu. Kozbeyli Muhtarı Kamil Taşkıran, santralın köyde tarımı ve turizmi olumsuz etkilediğini belirtti. Taşkıran, “Buraya neden termik santral yapılıyor anlamış değiliz. Burası turizm bölgesi, yazın turist akınına uğruyor. Ancak hava kirliliği nedeniyle işlerimiz azalıyor. Çocuklarımızın geleceği için bu santrala karşı durmaya devam edeceğiz” dedi.

Bölgede yaşayan Celal Üstün de yıllardır santralın etkilerini şu şekilde anlattı: “Hayvanlarımız hastalanıyor, tarım ürünlerimiz verimsizleşiyor. Mahkemeleri kazandık ama kararlar uygulanmıyor. Köyümüze sahip çıkacağız.”

MÜCADELEYE DEVAM

Esnaf Şakir Yalvaç ise hükümetin hala termik santrallara yatırım yapmasını eleştirdi: Yalvaç, “Dünya termikten kaçıyor, biz hala termik yapmaya çalışıyoruz. Turizm için buraya gelen insanları zehirliyoruz. Buna izin vermeyeceğiz” diye konuştu.

Özgür Küçüktülü ise şunları ifade etti: “Foça'ya taşındığımdan beri ekoloji mücadelesinin içinde yer alıyorum. Cüruf tesisleri, Aliağa gemi söküm derken şimdiler de ise termik santral meselesi var. Termik santral da filtre kullanmıyor. Ceza alıyorlar ancak onlar için küçük paralar. O yüzden termiğin zararını biz çekiyoruz. Filtresiz bir şekilde yıllardır çalışıyor. Raporlar ortada. Hava yasaklı ortada. Buna rağmen yeniden hazırlanıyorlar. Davaları kazanıyoruz ama arkadan dolaşarak çözüyorlar. Ama mücadeleye devam ediyoruz. Başka köyümüz yok.”

∗∗∗

EN KİRLİ İLÇE

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İzmir’in 2023 yılına ait çevre durumu raporunu yayımladı. İzmir’de hava kirliliğinin en fazla yaşandığı ilçelerden biri Aliağa oldu. Demir-çelik tesisleri, kömür santralleri ve gemi sökümleri nedeniyle bölgede hava kalitesi hızla kötüleşiyor. Ölçümlere göre, Aliağa’da hava kirliliği halk sağlığını tehdit edecek boyuta ulaştı.

∗∗∗

SÖKÜM TESİSLERİ GENİŞLETİLİYOR

Asbest ve zehirli madde içeren gemilerin söküm noktası olan Aliağa’da kapasite artırımı için yeni bir ÇED süreci başlatıldı. Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği ve 22 şirket, genişletme için başvuruda bulundu. Yaşam savunucuları ve demokratik kitle örgütleri, sürecin halk sağlığına zarar vereceği gerekçesiyle itiraz etmeye hazırlanıyor.