Almanya’da ikili sigorta sistemi eşitsizlik üretiyor: 'Yurttaş sigortasına geçilsin' önerisi

EGEHAN ÜNLÜ / BERLİN

Almanya’daki ikili sağlık sigortası sisteminin yasal sigortalılara maliyeti yıllık 145 avroyu buluyor.

Bertelsmann Vakfı’nın Berlin’deki IGES Enstitüsü’ne yaptırdığı araştırma özel sigortalıların, yasal sigortaya dahil edilmesi halinde yıllık sigorta primlerinin ortalama 145 avro düşeceğini öngörüyor. Mevcut sistemde yurttaşların yüzde 90’ı yasal, yüzde 10’u ise özel olarak sigortalı.

Almanya, Avrupa’da özel ve yasal sigorta sistemlerinin beraber yürütüldüğü tek ülke. 'İkili sistem' olarak adlandırılan bu sistemde, yıllık geliri takriben 60 bin avroyu geçen maaşlı çalışanlar, serbest çalışanlar ve memurlar özel sigortaya dahil olabiliyorlar. Bu şartları yerine getirmeyenler ise bağımsız kamusal kurumlar olan yasal sigorta şirketleri tarafından sigortalanıyorlar.

EŞİTSİZLİĞE NEDEN OLUYOR

Yasal sistemdeki sigorta şirketlerinin doktorlara hasta ve tanı başına ödediği meblağlar ise özel sigortanın çok gerisinde kalıyor. Bu sebeple de doktorların özel sigortalıları tercih ettiği, bu hastalara kısa bekleme süreleri ve daha iyi tedaviler uygulandığı biliniyor. Özel sigortada primler sigortalının sağlık durumu ve yaşına göre belirlenirken, yasal sigorta sistemindeki primler çalışanın aylık gelirinin yüzde 14,6’sı ve şirkete göre değişen yüzde 1 civarındaki ek primden oluşuyor ve yarı yarıya işveren ve çalışan tarafından ödeniyor. Özel sigortalılara yapılan işveren desteği ise ödenen primin yarısından fazla olmamak kaydıyla aylık azami 368 avro olarak gerçekleşiyor.

Bu ikili sistemin sigortalılara maliyetini ise, Bertelsmann Vakfı son yaptığı araştırmada masaya yatırıyor. Almanya’da düzenli aralıklarla halkın sosyo-ekonomik durumunu ölçen SOEP anketi verilerine dayandırılan modelde, tüm özel sigortalıların yasal sigortaya geçmesi halinde, sigortalıların yıllık prim yükünün ortalama 145 avro civarında azalacağı hesaplanıyor.

"HERKESİN DAHİL OLDUĞU 'YURTTAŞ SİGORTASI'NA GEÇİLSİN"

Özel sağlık sigortalarının doktorlara ve sağlık kuruluşlarına yaptığı ek ödemeler modele katıldığında da bu meblağın yıllık 48 avro olarak gerçekleşeceği gösteriliyor. Araştırma bu durumu özel sigortalıların sağlık ve gelir durumlarının yasal sigortalılara göre daha iyi olmasıyla açıklıyor. SPD, Yeşiller ve Sol Parti, 'iki sınıflı tıp' (Zweiklassenmedizin) olarak nitelendirdikleri bu sistemin, sosyal risklerin gelir durumdan bağımsız olarak omuzlanması anlamına gelen, risklerin dayanışmacı paylaşımına aykırı olduğunu belirtiyorlar. Mevcut sistemin yerine ise gelirden bağımsız olarak herkesin dahil olduğu bir 'yurttaş sigortası'na (Bürgerversicherung) geçilmesi öneriyorlar.

Özel Sigortalar Birliği araştırmayla ilgili yaptığı basın açıklamasında, özel sağlık sigortalarının diğer sigortalıların da faydalandığı sağlık sistemini finanse ettiğini, iki grubun sağlık durumları arasında fark olmadığını ve yapılan çalışmanın sağlık sistemini iyileştirmek ile ilgili herhangi bir öneride bulunmadığını iddia ediyor. Çalışmayı gerçekleştiren Bertelsmann Vakfı’ndan Stefan Etgeton ise, der Spiegel’a verdiği mülakatta sistem değişikliğinin mali gerekçelerden çok, toplumda dayanışma ve adalet hissini güçlendirmek için yapılması gerektiğini savunuyor.