Amaç içkiyi yasaklamak
İçkiye 2 yılda ortalama yüzde 70 zam geldi ancak vergi tahsilatı zamları takip edemiyor. Tüm veriler evde kayıtdışı içki imalatının patladığına işaret ediyor. Sorun içkinin pahalı olması ancak hükümet bunun yerine evleri basıyor, etil alkole acı tat veren kimyasallar katıyor. Son olarak etil alkolün internetten satışı tümüyle yasaklandı.
Ozan GÜNDOĞDU
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre vergi gelirlerinin yüzde 2’sini sadece alkollü içeceklerden toplanan ÖTV oluşturuyor.
2020 yılında alkollü içeceklerden toplanan ÖTV 9 milyar 705 milyon lirayı bulmuş durumda. Bu tutar bir çok bakanlığın yıllık toplam ödeneğinden fazla.
BİRANIN FİYATINDA YÜZDE 376'LIK ARTIŞ
Alkollü içkilere sürekli yapılan vergi zamları sonunda bu ürünler karşısında alım gücü giderek düşüyor. Artık dışarıda içki içmek tam anlamıyla lüks. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre bir şişe biranın ortalama fiyatı 2010’da 2,5 lirayken bugün bu tutar 12 lirayı geçmiş durumda. Verilere göre son 10 yılda bira fiyatı yüzde 376 oranında zamlandı. Diğer içkilerde de tablo benzer.
Bu gelişme karşısında ise yurttaşların bir kısmı içki tüketimini azaltırken önemli bir kısmı evsel etil alkol satın alarak kendi içkisini kendisi üretmeye başladı. Söz konusu üretim tümüyle kayıt dışı olduğu için halkın evinde ne kadar içki ürettiği bilinemiyor. Ancak bazı veriler yorumlanarak tutara ilişkin tahminde bulunulabiliyor.
VERGİ TAHSİLATI BEKLENENDEN DÜŞÜK
TÜİK verilerine göre 2017 yılın başından 2019 yılı sonuna kadar rakıya yüzde 73, biraya ise yüzde 65,7 oranında zam geldi. Bu yıllar arasında içki tüketiminin aynı kaldığı varsayılırsa, içkiden toplanan verginin de aynı oranda artması beklenirdi. Ancak Muhasebat Genel Müdürlüğü 2019 yılında alkollü içkilerden toplanan ÖTV, 2017 yılında toplanan ÖTV’den sadece yüzde 47 daha fazla. Verilere göre alkollü içkilerden 2017 yılında 10,01 milyar lira ÖTV toplanırken, 2019 yılında bu tutar 14,71 milyar liraya yükseldi.
YURTTAŞ KİMYAGER OLDU, SAĞLIK TEHDİT ALTINDA
Bu vergi kaybını telafi etmek için hükümet etil alkole ilişkin de bir dizi önlem aldı. Emniyet Genel Müdürlüğü ev baskınları yaparak, kayıtdışı içki üretimiyle mücadeleye girişti. Emniyet Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre 2014 yılında 27 bin 428 litre kaçak içki ele geçirilirken bu miktar 2018 yılında 1 milyon 48 bin 645 litreye kadar yükseldi. 4 yıl öncesine göre yakalanan kaçak içki miktarı 38 katına çıktı.
İÇİNE DENATONYUM BENZOAT BİLE KATILDI
Hükümetin kayıtdışı içkiyle mücadelede tek yöntemi ev baskınları da değil. Aralık 2017’de hükümet yaratıcı bir çözümle evsel etil alkolün içine, içkinin tadını acılaştırması için bir kimyasal atılmasına karar verdi. Buna göre, etil alkol düzenlemesinin içeren yönetmeliğe “mutlak alkol miktarı üzerinden 100 litresine 1,2 gram denatonyum benzoat katılması” ifadesi eklendi.
Eylül 2019’da ise Eczanelerde etil alkolün 2 litreden fazla satılması yasaklandı. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, 4 Eylül 2019’da Türk Eczacıları Birliği’ne (TEB) ilettiği yazıda, eczaneler tarafından tıbbi kullanım amaçlı etil alkolün sadece ecza depolarından aylık 2 litre olarak temin edilebileceğinin belirlendiği iletildi.
Son olarak dün, evsel etil alkolün internet üzerinden satılması tümüyle yasaklandı. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Resmi Gazete’de yayımladığı yönetmeliğe göre satışlar 60 gün süreyle daha devam edecek ancak bu sürenin sonunda evsel etil alkol satışının internetten satışı tümüyle yasaklanacak.