Ankara’nın kayıp dereleri
Ankara’nın kayıp dereleri, Asfaltın Altında Dereler Var belgesiyle gün yüzüne çıkıyor. Yönetmen Yasin Semiz, derelerin tekrar açığa çıkması için verilen mücadeleyi anlattı
Dilek Yeğin
Yönetmen Yasin Semiz, ‘Asfaltın Altında Dereler Var’ belgelesi ile Ankara’nın kayıp derelerini araştırdı, derelerin tekrar açığa çıkması için verilen mücadeleyi anlattı. Konunun uzmanları ve kent sakinleriyle yapılan söyleşilerin yer aldığı belgesel, ‘gri kent’te aslında neler olduğunu gözler önüne serdi.
Yönetmen Semiz, yeni belgeseliyle ilgili BirGün’ün sorularını yanıtladı.
► Neden Ankara’yı ve çevre meselesini seçtiniz?
Ankara su kaynaklarının kesişim noktasına kurulmuş binlerce yıllık bir yerleşim yeri. İnsanlar su için burada yaşamış. Fakat şehrin varoluş sebebini yok etmişiz ve artık kime sorsak çirkin buluyor, yaşanabilir görmüyor. Aslında onu bu hale biz getirdik ve farkında değiliz. Şehir, ülke ve toplum olarak karanlık dönemlerden geçiyoruz. Bu dönemleri anlatıp gelecekte neler yapabileceğimizi bulabiliriz.
► Ne oldu da dereler kayboldu ve Ankara ‘gri şehir’ haline geldi?
Dönüşüme sebep olan şeylerden biri kirlilik. Nüfus artınca akarsular kirlenmiş, hastalıklar başlamış ve suyu temizleyememişler. En kolay yöntem de kapatmak olmuş. Diğer sebep de seller. Akarsuları kapatırsak boru gibi olur, böylece su hızlı akar ve seller önlenir diye düşünülmüş. Günümüzde öyle olmadığını görüyoruz. Akarsu, boru haline geldiğinde en ufak bir tıkanıklık çok daha büyük sellere sebep oluyor.
► Dereler kaç adet?
Mevsimsel akışlı dereleri de sayarsak yüzün üzerinde olabilir ancak açıldığında şehrin çehresini değiştirebilecek boyutta dört beş adet çay var diyebiliriz.
► Derelerin kapatılması çözüm mü, şu an hayatımızı ne şekilde etkiliyor?
1950’deki büyük taşkından sonra derelerin kapatılmasının daha rahat olacağı düşünülmüş ama kapalı yerde en ufak bir tıkanıklık bile daha büyük sorun yaratıyor. Dere, gerektiğinde yükselir ve rahatlıkla akar gider, sonra tekrar alçalır. Ama kapalıyken gidecek yer bulamıyor. Biz de yağmur sırasında kendimizi bir selin ortasında buluyoruz. İklim değişimi ve şehrin sıcaklık artışının sebeplerinden birisi de dereleri kapatmamız.
► Belgeselin çekim süreci nasıldı?
Süreç uzundu, maddi sebepler de etkili oldu. İnşaat Mühendisleri Odası (İMO), VEKAM gibi kurumlardan bilgi desteği aldık. Hangi dereyi ne şekilde anlatacağımız konusunda uzun süre çalıştık. Gözükmeyen bir şeyi tarif etmeye çalışmak da zordu, animasyonlarla, derelerin yerine gelen şeyleri göstererek tarif etmeye çalıştık. Ancak Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan ve diğer kuruluşlardan destek alamadık. Bunun dışında kendi kaynaklarımızla çekimleri gerçekleştirdik. Bağımsız yapımlar çekebilmek için bir film şirketi kurduk. Ön araştırmadan festivallere gönderene kadar dört buçuk sene geçti. Başvurduğumuz üç festivalde de finale kaldık. Festivallere 100 civarı film başvuruyor, on tanesi seçiliyor. Genelde ilk ona giriyoruz ama yine de destek alamıyoruz. Umarım önümüzdeki süreç dereler için de bizim için de Ankara için de umut verici olabilir.
