Anne veya baba rahatsızlanırsa mazeret izni verilmeli midir?

SORU: Özel sektörde çalışan personelin anne veya babası hastaysa ya da ameliyat olmuşsa bu durumda çalışana ne kadar izin verilmelidir? Bu durum mazeret iznine dâhil midir? Yoksa ücretsiz izin olarak mı değerlendirmek gerekir.

Cevap: Sorunuzun yanıtına geçmeden önce mazeret izni kavramına biraz bakmakta fayda var. Çünkü kamuoyunda bu konuda da pek çok konuda olduğu gibi bilgi eksikliğine dayalı yanlış yorumlar var.

Her şeyden önce bizim iş yasamızda mazeret izni konusunda son derece sınırlı düzenlemeye gidilmiştir. Bu konuda önceki yıllarda yasada direkt olarak bir düzenleme yokken 2015 yılında çıkartılan ek bir yasayla hem erkek çalışanlara babalık izni hakkı getirilmiş, hem de mazeret izni başlıklı bir düzenlemeye gidilmiştir. Bu düzenleme aynen aşağıdaki gibidir:

Ek Madde 0002: Mazeret izni

(Madde 23.04.2015 Tarih ve 29335 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan 6645 Sayılı Kanun ile eklenmiştir.)

İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.

Madde metninden de açıkça anlaşılabileceği gibi yasa sadece evlilik, doğum, (evlat edinme dâhil) ve birinci derece yakınların vefatı halinde izin öngörmektedir. Bunun dışında yasadan kaynaklanan herhangi bir izin söz konusu değildir.

Ancak yasanın bu konuda sınırlı bir düzenlemeye gitmiş olması hayatın olağan akışı içinde farklı nedenlerle izne ihtiyaç duyacak olan işçiye başka nedenlerle izin verilmeyeceği anlamına gelmez elbette.

İşyerlerinde bu konuya iş sözleşmeleri, toplu sözleşmeler ve işyeri yönetmelikleriyle düzenlemeler getirilir ve çalışanlar örneğin çocuklarını okula kaydettirmek, ev taşımak vb. nedenlere dayanarak mazeret izni (ücretli veya ücretsiz) alabilirler.

Dolayısı ile sorunuza dönecek olursak;

Bir çalışanın anne ve babasının hastalanması sebebiyle kanundan kaynaklanan mazeret izni hakkı yoktur. Ancak işyeri yönetmelikleri ve/veya iş ya da toplu sözleşme ile işveren bu tür konularda bir düzenlemeye gitmişse işçi bu hakkını kullanabilir. Bu iznin ücretli veya ücretsiz olacağı da yine iç yönetmelikler veya sözleşmelerle düzenlenebilir.