Antik Yunan’dan günümüze gaz maskesinin 11 maddede göz yaşartan tarihi
> ENGİN ÖZER @enginzer listelist.com
Biz eskiden maskeyi iyi bilirdik. Yani en fazla tiyatrodan, sinemadan bir yakınlığımız vardı ama genel olarak sevilirdi her türlü maske. Oyuncu bir hali vardı maskelerin. Başka bir suretle var olmak gizemli de gelirdi hani.
Sonra suretlerimiz yanmaya, içimizde derin yaralar açılmaya başladı. "Bu biber bir harika dostum" desek de, işin aslı çok acı veriyordu; fiziksel değil, içimiz acır olmuştu. Nasıl acımasın ki, insanın insana zehirli gaz atması gibi, akıllara zarar bir vahşetten bahsediyoruz. Bu vahşetin en yakın tanığı kuşkusuz gaz maskeleri oldu.
Derin bir nefes alınız, huzurlarınızda antik Yunan'dan günümüze, göz yakan bir gerçeklikle gaz maskesinin aşırı tekinsiz tarihi.
1 Tarihteki ilk gaz maskesi
Birçok şeyde olduğu gibi gaz maskesinde de ilk kullanım antik Yunan'a kadar uzanıyor. Sünger, tarihin ilk gaz maskesi olarak biliniyor.
2 İngiliz Kraliyet Donanması «Anti Gaz Okulu» - 1934
Her ne kadar sürreel görünse de, fotoğraftaki mekan da, insanlar da, içinde bulundukları eylem de aslında hayli gerçek ve yaşanmış. Evet, gaz maskesi takmış askerler birdirbir oynuyorlar.
3 Benu Musa Kardeşler 9. yüzyıl
Bağdat'ta yaşamış Benu Musa Kardeşler'in Kitab-ül Hiyel'i (mekanik kitabı). Yaklaşık 100 mekanik tasarım ve icadı içeren kitaptaki bu çizimler, dönemin kuyularında çalışan işçiler için tasarlanmış gaz tasfiye sistemi şemaları.
4 Veba doktoru maskesi
Kara ölüm de denilen veba, modern zamanlara kadar insanoğlunun en büyük kabusu olmuş. Vebalı hastaların tedavisiyle ilgilenen doktorlar, yukarıdaki maskeleri takarlar ve maskenin gaga kısmına nane gibi kokuyu kesici baharatlar, kuru gül ve lavanta gibi pis kokuyu bastırıcı çiçekler koyarlarmış.
5 Alexander von Humboldt Maskesi - 1799
Alman gezgin, tabiat bilgini ve modern bilimlerin uçuk zekalı kaşifi Alexander von Humboldt tarafından Prusya'daki madenciler için tasarlanan, tarihin ilk hava destek üniteli maskesi.
6 John ve Charles Deane’in İtfaiyeci Maskesi - 1823
1820 yılında John Deane içinde mahsur kalmış atlarla alev alan bir ahır görür. Deane, eski bir şövalye miğferine bir hortumla yapılan hava takviyesi sayesinde atları kurtarmayı başarır. Bu tasarım beş yıl sonra su altı için kullanılır ve ilk dalış kıyafetine ilham kaynağı olur.
7 İngiliz ordusu, siyah peçe tasarımı - 1902
22 Nisan 1915'te, 1. Dünya Savaşı'nda Almanların, Belçika'ya karşı giriştikleri klor gazı saldırısı sonucu İngilizler tarafından geliştirildi. Pamuk pedler sayesinde bölgeden uzaklaşmak için beş dakikalık koruma sağlayabiliyordu. Sonradan 1915 yılında hayli geliştirilen bu tasarımlara gliserin ve sodyum sülfat filtresi eklendi. Yeni tasarımlardan 2.5 milyon adet üretildi.
8 GM-15 (Gummimaske-15) Alman ordusu, 1. Dünya Savaşı
Bir ürünün ismi ve tanımı Almanca olduğunda oluşan ciddiyet ve esaslılık hali: Gummimaske-15. Aslında sadece "lastik maske" anlamına geliyor.
9 Bir gaz maskesi tatbikatı – 1941
Alman hava saldırılarına karşı Londra'da bir tatbikat anı. Dünya savaşları sırasında düşmanın hava saldırıları öncesi halkı uyaran görevliler, yeni üretilmiş gaz maskelerini takıyor.
10 Mickey Mouse gaz maskesi – 1942
Walt Disney'in izniyle üretilmiş 2. Dünya Savaş'ı sırasında çocukları kimyasal saldırılardan korumak için tasarlanmış, tüyler ürperten bir maske. Korku ve komedinin arasında çocuk olma gerçekliği.
11 Bir evlilik töreni Miyakejima, Izu Adaları, Japonya
Aktif bir volkanın eteklerinde kurulu Miyakejima'da sıradan bir gün denilebilir. 20. yüzyılda 6 defa patlayan bu volkan adayı sülfür gazıyla kaplıyor. Bir patlama olmadığı anlar da dahi, yer çekirdeğinden gelen zehirli gazlar volkandan adaya yayılabiliyor.