Araştırma: Fosil yakıt kirliliği, küresel olarak her beş erken ölümden birine neden oluyor

DIŞ HABERLER SERVİSİ

Salı günü yayınlanan bir araştırmaya göre, fosil yakıtların yarattığı kirlilik, küresel olarak beşte bir oranında erken ölüme neden oluyor ve bu da kömür, petrol ve doğalgaz yakmanın sağlık üzerindeki etkilerinin önceden düşünülenden çok daha yüksek olabileceğini gösteriyor.

Environmental Research dergisinde yayınlanan araştırma, Çin, Hindistan, Avrupa ve kuzeydoğu Amerika Birleşik Devletlerinin, fosil yakıtlarla ilişkilendirilen yıllık 8,7 milyon ölümden orantısız şekilde en çok etkilenen bölgeler arasında yer aldığını keşfetti.

Yeni araştırma, fosil yakıtlara bağlı erken ölümlerle ilgili bugüne kadarki en detaylı değerlendirmeyi veriyor. 2017’deki bir başka araştırma; tarım alanlarının ve ormanların yakılmasının yarattığı toz ve duman da dahil (açık alanda)havada uçuşan parçacıklardan kaynaklı tüm ölümlerin sayısını 4.2 milyon olduğunu ortaya koymuştu.

University College London'da atmosferik kimya uzmanı ve çalışmanın ortak yazarı olan Eloise Marais, “Çalışmamız, hava kirliliğine maruz kalmanın sağlık üzerinde büyük etkisini bulma konusunda kesinlikle yalnız değil, ancak çıkarımımızın büyüklüğünü görünce şaşkına döndük," dedi.

Uydu verileri ve yer gözlemlerine dayanan daha önceki çalışmalar, fosil yakıtlardan kaynaklanan zararlı parçacıkların (yangın ve toz gibi) sebep olduğu kirliliği azaltmak için mücadele etti.

Üç Britanya üniversitesinden ve Harvard Üniversitesi’nden bir araya gelen ekip, bu problemle, insanların nefes aldığı belli bir bölgede kirliliğe sebep olanlara daha açık belirtiler göstermesini sağlayan yüksek çözünürlüklü bir model kullanarak mücadele etmeye çalıştılar.

Yanmış fosil yakıtların iklim değişikliğinde oynadığı rolün yarattığı endişe üzerine yazarlar, 2018 verilerine dayanan çalışmanın hükümetleri temiz enerji kullanımına teşvik etmeyi umduklarını belirtti.

Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu’nda Çevre Epidemiyologu ve çalışmanın ortak yazarlarından Joel Schwartz; “Umuyoruz ki; fosil yakıt yakımının sağlık adına sonuçlarını açıkça belirleyerek, alternatif enerji kaynaklarına geçişin yararları konusunda politikacılara ve hissedarlara açık bir mesaj verebiliriz.” dedi.

***

Çöllerde de sıcaklık arttı

Michigan Üniversitesi’nde gerçekleştirilen bir araştırma iklim krizinin ekolojik denge ve hayvan popülasyonu üzerindeki farklı etkilerini ortaya koydu.
Araştırmaya göre son 100 yılda Kaliforniya‘da yer alan Mojave Çölü‘nde sıcaklıklar iki santigrat derece artarken, kuş sayısı yüzde 40 azaldı. Öte yandan üç yeni fare türü ortaya çıktı. Fare, sincap ve diğer küçük kemirgen memelilerin sayısı ise yüzde 27 artış gösterdi.

Çalışmaya öncülük eden Lowa Eyalet Üniversitesi’nden ekolojist Eric Riddell kuşların neden daha fazla etkilendiğini anlamak için 50 çöl kuşu türü ile 24 küçük memeliye ait örneklerin tüy ve kürklerindeki ısı transferini, ışık emilimini inceledi. Bulgular, kuşların serin kalmak ve vücutlarındaki nemi buharlaştırmak için kan damarlarını genişleterek enerji harcaması gerektiğini ortaya koydu. Kuşlarda soğumak için kullanılan enerji memelilere göre üç kat fazla. Ayrıca kemirgenlerin toprağın altına girebilmesi sıcaklıktan korunması için önemli bir avantaj sağladı.