Asgari ücrette istatistik oyunu: Bakan’ın ‘enflasyonun üzerinde zam verdik’ iddiası doğru mu?
Asgari ücreti 2 bin 324 TL olarak açıklayan Bakan Selçuk, zammın enflasyon oranının üzerinde olduğunu iddia etti. Ancak Bakan, ortalama enflasyonu değil, zammı fazla göstermek için aydan aya enflasyonu baz aldı
OZAN GÜNDOĞDU
Asgari ücret maratonu sona erdi. Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Selçuk 1 Ocak 2020 itibariyle asgari ücretin ne 2 bin 324 lira 70 kuruş olduğunu açıkladı. Böylece bu yıl 2 bin 20 lira olan asgari ücrete yüzde 15 zam yapılmış oldu. TÜRK-İŞ teklife onay vermediği için oy çokluğuyla alınan kararda TİSK temsilcisi ve Bakan enflasyonun üzerinde zam yapıldığını iddia etti. Ancak bakanın iddiası gerçekleri yansıtmıyor. Zira alım gücünü ölçen temel enflasyon verisi aydan aya fiyatların ne miktarda yükseldiği değil, 12 aylık ortalamalara göre fiyatların ne kadar yükseldiğine göre ölçülüyor. 418 maldan oluşan ve enflasyon hesabının yapıldığı mal sepetinin fiyatı kasım ayında önceki kasım ayına göre yüzde 10,6 arttı. Ancak 12 aylık ortalamaya bakıldığında enflasyon kasım ayında yüzde 15,9 olarak gerçekleşti. Buna göre asgari ücret zammı alım gücünün temel belirleyeni olan ortalama enflasyonun dahi altında kalmış oldu.
Peki aydan aya enflasyon neden daha düşük? Çünkü geçen yılın kasım ayında fiyatlar genel seviyesi sert şekilde yükseldiği için bu yılın kasım ayında fiyatlardaki artış oranı yavaşladı. Aynı durum ekim ayında da yaşandı ve ortalama enflasyon yüzde 16,4 olduğu ekim ayında aydan aya enflasyon yüzde 8,5 olarak açıklandı.
Üstelik devlet de yurttaşlar tarafından ödenen vergi ver harç zamlarını hesaplarken aydan aya enflasyonu değil ortalama enflasyonu ciddiye alıyor. Vergi Usul Kanunu’na göre pasaport ve ehliyet harçları, trafik cezaları ve Motorlu Taşıtlar Vergisi’ndeki zam oranının temel dayanağı ekim ayında TÜİK tarafından açıklanan “ortalama” üretici enflasyonu. Bu düzenlemeye dayanarak bu hafta içi vergi, harç ve ceza bedellerine yüzde 22,58 zam yapılmıştı. Ancak asgari ücrete yapıldığı gibi aydan aya enflasyon hesabı yapılsaydı vergi, harç ve cezalara sadece yüzde 1,7 zam yapılması gerekecekti. Zira ekim ayındaki üretici fiyatları önceki ekime göre (ortalama değil) yüzde 1,7 artmıştı.
Devletin kendi gelirini belirlerken yüksek ortalama enflasyonu, yurttaşın gelirini belirlerken düşük olan aydan aya enflasyonu ciddiye alması ise bu yüzden tutarsızlık olarak kayıtlara geçti.