Aşkın cinsiyetsizliği

Mart ayında İstanbul Beyoğlu’nda saldırıya uğrayan trans kadın Asya’nın tedavisi devam ederken, Türkiye’de LGBTİ+ alanında içerikler üreten dijital dergi gzone, Asya’nın tedavisine de destek olmak amacıyla, yerli kuir sinema üzerine konuşulacak bir seminer düzenliyor. 90’lı yıllarda çekilmiş Dönersen Islık Çal, Hamam, Lola ve Billy the Kid ile Gece, Melek ve Bizim Çocuklar isimli yapımlar üzerinden dönemin Türkiye’sinin sosyopolitik atmosferine odaklanılacak olan bu seminer Azmi Recep Özdaş’ın sunumuyla yarın saat 15.00’te Zoom üzerinden düzenlenecek. Konunun kuir şemsiyesi altında, entelektüel ve katılımcı bir yöntemle sanat eserleri eşliğinde ele alınarak “Kuir film nedir?”, “Kuir film neye denir?” minvalinde tartışılmasını çok değerli, doğru ve önemli buluyorum. Sinemamızdaki kuir film örneklerine baktığımızda, bu kapsamdaki filmlerin Amerika ve Avrupa’daki örneklerden daha farklı ilerlemekte olduğunu düşünüyorum. Örneğin, Batıdaki kuir filmlerin çoğu, heteroseksüelliği toplumsal ve doğal norm olarak kabul eden heteronormatif yapıya karşı kendi kuir kimliklerini özgürleşme üzerinden kurgularken, bizdeki örneklerde kuir karakterlerin bu yapıya boyun eğdiklerini gözlemlemekteyiz. Ne yazık ki iktidar ve toplum baskısı altında can kurtarma mücadelesi veren bireyler karşımızdayken, kuir sinema akımını yaratacak ve ona yöne verecek yetkin yönetmenlerin çıkabileceğine dair en azından yakın gelecek için fazla umudum yok. Böyle bir akımın başlaması, LGBTİ+ aktivizminin güçlenmesi ile olacaktır. Bunun da naçizane tek yolunu, aktivizmin özgül ağırlığını insan hakları talep temelinden koparmadan, direnci ve kalitesi yüksek taleplerle, kadın hareketine de dahil olarak geliştirebilmesinde görmekteyim.

BAKIŞ AÇISI ZENGİN KUİR FİLM

Kuir film denilince benim ilk aklıma gelen yapım hâlâ değişmedi. Ele aldığı LGBTİ+ konularını, mesaj ve agresiflik katmadan, kendine özgü sinema diliyle ortaya koyan genç auteur yönetmen Xavier Dolan’ın Laurence Anyways isimli filmi. Kendisi de eşcinsel olan Dolan’ın, filmlerine sinmiş olan özgüveni ile izleyeni kendisine hayran bırakırken, LGBTİ+ konusunu olağanlaştırarak, negatif görüşleri minimuma indirmeyi tercih ettiğinden dolayı sinemasına hayranlığım her gün daha da artmakta. Kuşkusuz onu özel kılan en önemli özelliklerin başında muazzam gözlem yeteneği gelmekte. Bu yeteneği sayesinde, dar bakış açısıyla LGBTİ+ bireyleri filmlerde olumsuz kalıplara sokabilecek olan seyirciyi bu kolaycılıktan kurtarmakta. Aynı Laurence Anyways filminde de yaptığı gibi. Yönetmen, Laurence Anyways filminde, bir yandan trans karakterin toplumla mücadelesini işlerken, aslında cinsiyetlerden bağımsız olan aşkın varlığını da sorgulamakta. Erkek bedeninde hapis olduğunu hisseden Laurence ile sevgilisi Fred’in (Suzanne Clément) ilişkilerini bu sorgulama ile deşerken, filmin tamamına hakim olan renkli kuir estetiği ile filmini adeta kültleştirerek toplumsal baskıya janjanlı bir meydan okuma da yapmakta.

KUİR SİNEMANIN ÖZGÜRLEŞTİRİCİ GÜCÜ

Yönetmen, seyirciye toplumdaki cinsiyet kültürü kategorilerini yıkabilmesi için alanlar yaratmış. Bu alanlar, erkek kimliğine hapsolduğunu hisseden bireylerin aslında ne denli acı ve zorlu bir süreç geçirdiklerinin seyirci tarafından kavranması açısından son derece önemli. Seyirci bu sayede, filmi izlerken kendilerini ve iktidardaki düşünceleri sorgularken, ana karakter Laurence’ın ona dayatılan kalıpları kırması ile kuirin özgürleştirici gücünü de, iyi bir referans olarak görebilmekte. “Benim dilimden anlayacak ve benimle konuşacak birini arıyorum” cümlesiyle hikayesine adım atan, 2012 yapımı bu film işte bu dili anlamak isteyen sinemaseverler için iyi bir tercih. Dolan’ın filmografisinde önemli bir yere sahip olan, normal olduğu iddia edilen şeyleri sorgulatan, ödülü bol bu filmi Mubi platformunda izleyebilirsiniz.

Bakış açısı zengin diğer kuir filmler:

>> Laurence Anyways
>> Hafta Sonu (Weekend)
>> Pembe Hayat (Ma Vie En Rose)
>> Paris Yanıyor (Paris Is Burning)
>> Üniformalı kız (Mädchen in Uniform)
>> Allahın Belası Bir Pazar (Sunday Bloody Sunday)
>> Erkek Fatma (Tomboy)
>> Bir Şey Kırılmalı (Nånting Måste Gå Sönder)
>> Orlando
>> Pariah
>> İyi İş (Beau Travail)