Astronot havuzları: Astronotların uzaya hazırlıkları

Gizem ÇOBAN - @astronomystery

Astronotlar iyi yüzmelidir, astronotlar iyi görmelidir, astronotların herhangi bir hastalığı olmamalıdır, astronotlar zihinsel olarak güçlü olmalıdır ve daha nicesi... Birçok özelliğin tek bir vücutta toplanması, astronotları özel hale getiriyor. Peki asıl soru: Astronotlar uzayı hiç görmeden, oradaki hayata nasıl hazırlanıyor?
Birçok teknik ve teorik bilgiye sahip olduğunuzu düşünün. Pratik ve uygulama olmadan, teorik eğitimin çoğu durumda havada kaldığını biliyoruz. İşte bu nedenle, astronotların pratik yapma ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, “astronot havuzu” kavramı geliştirilmiştir.

NASA tarafından işletilen Nötral Yüzdürme Laboratuvarı (İng: “The Neutral Buoyancy Laboratory” veya kısaca “NBL”), Houston/Teksas’taki Johnson Uzay Merkezi yakınlarında bulunan Sonny Carter Eğitim Tesisleri’nde astronotların eğitim aldığı bir yüzme havuzu. Nötral Yüzdürme Laboratuvarı’nda bulunan bu havuzun temel özelliği, astronotların yaklaşan uzay görevlerinde pratik yapabilecekleri bir alan oluşturması. Suyun kaldırma kuvveti ile oluşturulan mikro çekim ortamının, uzay boşluğundaki deneyimler için uygun olması burada önemli bir özellik. 1980’lerin sonlarında Nötral Yüzdürme Laboratuvarı açılana kadar NASA astronotları, Ağırlıksız Ortam Eğitim Tesisi (İng: “The Weightless Environment Training Facility” veya kısaca “WETF”) isimli bir tesiste benzer eğitimler almaktaydı.

Nötral Yüzdürme Laboratuvarı Havuzu

Bu havuzun uzunluğu 62 metre, genişliği 31 metre, derinliği ise 12,34 metre. Böylesi devasa bir havuza 23.5 milyon litre su sığdırmak mümkün.
Bu öylesine büyük bir havuz ki, içerisinde Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (İng: “International Space Station” veya kısaca “ISS”) ana modülünün tam ölçekli bir maketi bulunuyor. Ayrıca Japon Uzay Ajansı’na (JAXA) ait HTV, Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) ait ATV, SpaceX Dragon ve the Orbital Sciences Corporation Cygnus gibi ziyaret araçları da havuzun içinde bulunuyor, astronotlar bunlara aşinalık kazanabiliyorlar. Ayrıca astronotlar bu tesiste, uzayda yapacakları uzay yürüyüşlerine (İng: “extravehicular activity” veya kısaca “EVA”) alışmalarını sağlayan kurslar da alıyorlar.

Bu havuzda daha önceden Space Shuttle’a ait yük bölmesi ve Hubble Uzay Teleskobu’nun da maketleri bulunmaktaydı; ancak artık bunlara gereksinim olmadığı için kaldırıldı.

Ayrıca havuzda birden fazla kamera, su altı iletişimi, dalış ekipmanı, birden fazla kontrol odası bulunuyor. Buradaki eğitimleri sürdürmek öyle basit bir iş değil: Tesiste operasyonları desteklemek için 40 profesyonel dalgıç görev yapıyor.

Nötral Yüzdürme Laboratuvarı’nın havuzundaki ilk eğitim tatbikatı, 7 Ocak 1997 tarihinde, astronotlar Hubble Uzay Teleskobu’na hizmet edecek ikinci görevlerine hazırlanırken gerçekleşmiştir. Astronotlar suda, kıyafetlerinin ağırlığını daha fazla hissetmiş ve su, hareket üzerinde bir sürtünme oluşturmuş ve bu sayede nötr yüzdürme olarak tanımlanan bu durum, uzayda çalışmak için mevcut olan en iyi ortamı sunmuştur. Gerçekte olduğu gibi astronotlara 6 saatlik yorucu bir çalışma ve egzersiz ortamı sağlamıştır. Hubble’ı üç defa ziyaret eden astronot John Grunsfeld, Nötral Yüzdürme Laboratuvarı’nda tek bir havuz seansından sonra bile günlerce vücudunun ağrıdığını aktarmıştır.

Başka işlerde kullanılabilir mi?

Nötral Yüzdürme Laboratuvarı’nın havuzu, aslında başka amaçlarla da kullanılmaktadır. Havuzun işletmecisi, 2010 yılında havuza ticari erişim hizmeti sunmaya başlayarak, süreç içerisinde bir dizi petrol ve gaz şirketi ile çalışmıştır. Şirkete gelen bazı kullanım taleplerinde, açık deniz teçhizatlarıyla denizaltı faaliyetleri için robotik teçhizatları test etme durumları söz konusu olmuştur. Başka bir talep durumu da teçhizat çalışanlarını açık denizde taşıyan helikopterlerden güvenli çıkış konusunda verilen eğitim olmuştur.

NASA bu tesisi haftada ortalama 3 defa aktif olarak kullanmaktadır. Özel faaliyetlerin arttırılması ve farklı sektörlerden ticari gelir elde edilmesi için NASA, bu laboratuvarın yönetimine isteklerde bulunmaktadır. Böylece havuzun kazandığı gelirler yıllık masrafın da düşürülmesine katkı sağlamaktadır.

Gelecekteki 10 yılda uzay misyonlarının da değişiklik göstermesi ve hedeflerin değişmesi ile birlikte bu havuza ihtiyacın kalmayacağı da oldukça açık. Bu sebeple NASA diğer tesislerinden ticari gelir elde etmeye başladığı gibi, NBL için de aynı taktiği uyguluyor ve farklı sektörlerden gelirler elde etmeye çalışmaktadır.

NBL ilerleyen yıllarda ne yönde kullanılacağını ve ticarileşeceğini düşünürken, diğer yandan astronot eğitimi ve denizaltı robotlarının geliştirilmesi amacıyla, gelecek yıldan itibaren Virgin Orbit lansmanları için bir uzay limanı olarak hizmet vermeyi bekleyen Birleşik Krallık’taki Cornwall Havaalanı yakınlarında bir havuz inşa edilmesi planlanmaktadır. Blue Abyss Sualtı Merkezinin bir parçası olarak planlanan havuzun ölçülerinin 50 metre uzunluğunda, 16 metre genişliğinde, 40 metre derinliğinde, olacağı basına sunulmuştur. Şirket, yaptığı açıklamada, havuzun 1.483.216 fit küp (42.000 metreküp) su tutabileceğini ve bunun da 17 olimpik yüzme havuzuna denk olacağını aktarmıştır.

Şirket şimdi, merkezin yer alacağı gelecekteki Spaceport Cornwall’un yanında dört arsa satın almak için Cornwall Konseyi ile görüşmektedir. Planlarda ilk görüşmelerden sonra inşaatın 18 ay içinde tamamlanacağı ve imar izni başvurusunda bulunulacağı bildirilmiştir. Merkezin 2023’te açılması bekleniyor. Ayrıca ünlü astronot Tim Peake şirketin yönetim kurulu üyelerinden biridir.

Anlaşıldığı üzere uzay yarışı, havuz yarışında da devam ediyor.