Asya’nın ‘Demir Leydisi’ devrildi

Dış Haberler

Doğu Asya ülkesi Bangladeş'te günlerdir süren hükümet karşıtı protestoların ardından Başbakan Şeyh Hasina istifa ederek ülkeyi terk etti. İktidarı döneminde ekonomik ve sosyal ilerlemelere rağmen giderek otoriterleşmekle eleşitirilen ve destekçileri tarafından “Asya’nın Demir Leydisi” olarak nitelenen Hasina’nın 15 yıllık iktidarı sona erdi.

Göstericiler Hasina’nın başkent Dakka’daki resmi konutunu bastı. İstifa eden Başbakan’ın askeri helikopterle "daha güvenli bir yere" geçtiği bildirildi. Yerel basına göre Hasina ülkeyi terk etti.

Bangladeş ordusu, ülkede geçiş hükümeti kurulacağını açıkladı. Ordu komutanı General Waker-Uz-Zaman, gösterilerin ve şiddet olaylarının durulması halinde "sıkıyönetime gerek kalmayacağını" belirtti.

GEÇİCİ HÜKÜMET KARARI

Başbakan’ın istifa ettiğini kaydeden Waker-Uz-Zaman, ülkedeki şiddet olaylarında göstericilerin hayatını kaybetmesine ilişkin soruşturma yapmayı taahhüt ederek, “iktidardaki Avami Birliği Partisi hariç tüm siyasi partilerle verimli bir görüşme gerçekleştirdikten sonra geçiş hükümeti kurmaya karar verdiklerini” kaydetti. Komutan, “Durumu çözüme kavuşturmak için şimdi Bangladeş Cumhurbaşkanı Muhammed Şahabuddin ile görüşeceğiz" diye konuştu.

KONTENJAN İSYANI

Bangladeş'te geçen ay 1971'deki Bağımsızlık Savaşı'nda görev alan kişilerin çocuklarına kamuda kontenjan ayrılması kararının ardından protestolar başlamıştı. Bangladeş Başbakanı Şeyh Hasina Vecid liderliğindeki Avami Birliği Partisi ile bu partinin öğrenci kanadı Bangladeş Öğrenciler Birliği’nin üyelerinin yanı sıra polisin üniversite kampüslerinde öğrencilere saldırıları ve müdahaleleri sonucu protestolar yoğunlaşmıştı. Bangladeş Yüksek Mahkemesi, 21 Temmuz'da Bağımsızlık Savaşı'na katılanların ailelerine ayrılacak kontenjanı yüzde 30'dan yüzde 5'e çekmiş, toplam kontenjanın yüzde 2'sinin etnik azınlık ve engelli bireylere, yüzde 93'ünün ise liyakate dayalı şekilde tahsis edilmesine karar vermişti. İçişleri Bakanlığı’na göre protestolarda 147 kişinin yaşamını yitirdiği belirtilirken yerel basındaki haberlere göre en az 300 öğrenci yaşamını yitirdi.

Kamuda kontenjan sistemine karşı başlayan protestolar, şiddet olaylarının ardından hükümet karşıtı gösterilere dönüştü. Gösteriler devam ederken Başbakan Hasina, “protestoya katılanların artık öğrenci olarak görülmeyeceğini, hepsine birer 'suçluymuş' gibi muamele edileceğini” ve "halkın demir elleriyle protestoculara karşılık verileceğini” söylemişti. Hasina'nın sözleri tepki çekmiş, protestocuların istifa çağrılarını tetiklemişti.

Son olarak cuma günü binlerce kişi, eylemlerde yaşamını yitirenler için adalet ve hükümetin istifası talebiyle sokaklara döküldü. Hükümet, sokak olaylarının önünü alabilmek için önlem olarak pazar gününden çarşamba gününe kadar üç günlük tatil ilan etti. Ayrıca Facebook ve WhatsApp dâhil tüm sosyal medya platformlarına erişim kısıtlanırken, mobil internet ağı askıya alındı.

OTORİTERLEŞME SONUNU GETİRDİ

Asya’nın en güçlü kadınlarından olarak görülen Şeyh Hasina Vecid, 1947’de doğdu. Babası, 1971'de ülkenin Pakistan'dan bağımsızlığını kazandığı savaşa liderlik eden ve ilk cumhurbaşkanı olan Şeyh Mujibur Rahman'dı. 1975’te babası ve birçok aile üyesi askeri darbede suikasta uğradıktan sonra Hindistan’da sürgüne giden Hasina, 1981’de dönerek Avami Birliği Partisi’nin başına geçti. 1996 yılında yapılan seçimlerde Avami Ligi 146 sandalye kazanarak seçimleri kazandı. 2001 seçimlerinde ağır bir yenilgiye uğrayan Hasina, 2009’da tekrar iktidara gelerek ikinci kez başbakan oldu.

Hasina iktidarında Bangladeş dünyanın en fakir ülkelerinden biriyken büyük bir ekonomik ilerleme kaydetti. Kişi başına düşen gelir son on yılda üç katına çıktı. Dünya Bankası, 170 milyon nüfuslu ülkede son 20 yılda 25 milyondan fazla insanın yoksulluktan kurtarıldığını tahmin ediyor. Öte yandan 15 yıllık iktidarında birçok muhalif ismin öldürülmesi gibi hak ihlallerinin yanı sıra muhaliflere yönelik baskılar ile yolsuzluk suçlamaları Hasina’yı ve partisini eleştirilerin odağına koydu.