Ayasofya’nın ibadete açılmasına Yunanistan ve ABD'den ilk tepki
Yunanistan Kültür Bakanı Lina Mendoni’den geldi. Mendoni, Ayasofya'nın ibadete açılmasına ilişkin, "Erdoğan’ın bu milliyetçi davranışı, ülkesini 600 yıl geriye götürdü" dedi. ABD, kararı "Hayal kırıklığı" olarak niteledi. UNESCO'dan yapılan açıklamada ise, "Türkiye’nin bu anıtın statüsünü değiştirme kararından dolayı üzgünüz” denildi.
AKP Genel Başkanı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ayasofya'nın ibadete açılmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı Kararını imzaladı. Kararın ardından Yunanistan’dan ilk tepki, Yunanistan Kültür Bakanı Lina Mendoni’den geldi.
Mendoni, "Erdoğan’ın bu milliyetçi davranışı, ülkesini 600 yıl geriye götürdü" dedi.
Kültür Bakanlığı'ndan yapılan ve Bakan Lina Mendoni’nin imzasını taşıyan açıklamada da, “Türkiye Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın siyasi iradesinin sonucu olarak alınan karar, bu anıtın ünik ve ekümenik doğasını tanıyan medeni dünyaya karşı açık bir provokasyondur” ifadelerine yer verildi.
'AB İLE İLİŞKİLERİ ETKİLEYECEK'
Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis ise söz konusu kararı kınadıklarını belirterek, “Bu karar tarihi yapıyı dünya mirası olarak gören herkesi gücendirdi. Ayrıca karar sadece Türkiye ile Yunanistan arasındaki ilişkileri değil Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ilişkileri de etkileyecektir” dedi.
Erdoğan'ın imzaladığı kararda şu ifadeler kullanılmıştı:
"İstanbul ili, Fatih ilçesinde bulunan Ayasofya Camiinin müzeye çevrilmesi hakkındaki 24/11/ 1934 tarihli ve 2/1589 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Danıştay Onuncu Dairesinin 2/7/2020 tarihli ve E:2016/16015, K:2020/2595 sayılı Kararı ile iptal edildiğinden, Ayasoyfa Camiinin yönetiminin 22/6/1965 tarihli ve 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 35 inci maddesi gereğince Diyanet İşleri Başkanlığına devredilerek ibadete açılmasına karar verilmiştir."
UNESCO'DAN AÇIKLAMA
Ayasofya’nın müze statüsünün kaldırılarak ibadete açılması kararına ilişkin Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nden (UNESCO) bir açıklama geldi.
Açıklamada, “Ayasofya’nın müze olarak Dünya Kültür Mirası Listesi’nde bulunduğu UNESCO, “Türkiye’nin bu anıtın statüsünü değiştirme kararından dolayı üzgünüz” denildi.
ABD: HAYAL KIRIKLIĞINA UĞRADIK
Ayasofya kararının ardından açıklama yapan ABD Dışişleri Bakanlığı ise, ''Ayasofya'nın statüsünün değiştirilmesi kararından hayal kırıklığına uğradık. Türkiye'nin Ayasofya'nın herkesin erişebileceği bir yer olmaya devam etmesini sağlamak için atacağı adımları öğrenmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz" ifadelerine yer verdi.
AYASOFYA İLE İLGİLİ YASAL SÜREÇ
Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya için ilk olarak 2005'te Danıştay'a dava açmıştı. Dernek, 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararının iptali ve yürütmenin durdurulmasını istemişti.
Danıştay 10. Dairesi, 24 Haziran 2005'te söz konusu Bakanlar Kurulu kararının yürütmesini durdurma istemini reddetmişti. Daire 2008'de ise Ayasofya Camisi'nin müze olarak kullanılmasında hukuka aykırılık bulunmadığına işaret ederek, davayı reddetmişti.
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Dairenin bu kararını onamıştı. Dernek, 2016'da tekrar Danıştay'a dava açmıştı.
Derneğin, Anayasa Mahkemesine yaptığı bireysel başvuru hakkında ise 2018'de karar verilmişti. Yüksek Mahkeme, Ayasofya'nın namaz kılınması için ibadete açılması yönündeki talebin reddedilmesi nedeniyle din ve vicdan hürriyetinin ihlal edildiği iddiasıyla yapılan başvuruyu, "incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik" nedeniyle kabul edilemez bulmuştu.