AYM: Covid-19'da sokağa çıkma yasağını ihlal edenlere verilen ceza 'hak ihlali'
AYM, Covid-19 salgını döneminde Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 282. maddesi uyarınca, sokağa çıkma yasağına uymayan yurttaşlara verilen idari para cezasının “suçta ve cezada kanunilik ilkesinin ihlal edildiğine” hükmetti.
Anayasa Mahkemesi (AYM), Covid-19 salgını sürecinde sokağa çıkma yasağına uymayan yurttaşlara idari para ceza verilmesine ilişkin “suçta ve cezada kanunilik ilkesinin ihlal edildiğine” karar verdi.
Resmi Gazete'de yayımlanan karara göre, İstanbul'da yaşayan bir yurttaş, salgının yaşandığı 2020'de sokağa çıkma yasağına uymadığı gerekçesiyle 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 282. maddesi uyarınca 3 bin 180 lira idari para cezasına çarptırıldı.
Yurttaşın, cezanın iptali istemi ile İstanbul Anadolu 8. Sulh Ceza Hakimliği’nce reddedildi. Hâkimlik kararına karşı itirazın üst hâkimlikçe kabul edilmemesi üzerine para cezasına çarptırılan yurttaş, “kanunda kabahat olarak sayılmayan bir fiil nedeniyle idari para cezası uygulandığını” belirterek Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu.
Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, “suçta ve cezada kanunilik ilkesinin ihlal edildiğine”, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere karar örneğinin İstanbul Anadolu 8. Sulh Ceza Hakimliği’ne gönderilmesine hükmetti.
AYM’nin gerekçeli kararında şu değerlendirmelere yer verildi:
“Başvurucunun eyleminin 1593 sayılı kanunun 282. maddesi hükmünde düzenlenen 'Bu kanunda yazılı olan yasaklara aykırı hareket etmek veya zorunluluklara uymamak' kapsamında yer aldığı kabul edilmiştir. Somut olaya uygulanan kuralın işaret ettiği (1593 sayılı kanunda yazılı) yasak veya zorunluluklara temas etmemesine rağmen başvuruya konu eylem öngörülmesi mümkün olmayan bir yorum ile kural kapsamına dahil edilerek ayrı bir kabahat olarak ihdas edilmiştir. Bu şekilde bir cezalandırmada bireylerin hukuki yardım almak suretiyle dahi hangi eylem ve kusurların kendilerine atfedilebileceğini, suçlu duruma düşebileceklerini bilebilmeleri mümkün değildir.
Kamu makamlarının söz konusu yorumunun, anılan hükmün amacını aşan ve öngörülemez bir yorum olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kanunun 282. maddesinde yer alan 'Bu kanunda yazılı olan yasaklara aykırı hareket etme veya zorunluluklara uymama' hükmünün başvurucuya isnat edilen sokağa çıkma yasağını ihlal etme fiilini kapsamadığı ve somut olayda Anayasa'nın 38. maddesinin birinci fıkrasında düzenlenen suçta ve cezada kanunilik ilkesinin ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.”
(AA)
