Azerbaycan-Ermenistan çatışmasında üçüncü ülkelere çağrı: Benzin dökmeyin

DIŞ HABERLER SERVİSİ

uluslararası aktörlerin ateşkes çağrılarına rağmen Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ çatışmaları devam ediyor. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) her iki ülkeden de müzakerelere geri dönmesini isterken Rusya ve Fransa’dan Türkiye’ye çatışmalara dahil olma çağrıları yapıldı.

Ankara’nın Bakü’nün yanında saf tutarak sert açıklamalar yapmasının eleştiren Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Letonya’da yaptığı basın toplantısında, Türkiye’nin “savaş yanlısı mesajlarının” Azerbaycan’ı Dağlık Karabağ’ı yeniden ele geçirmeye teşvik ettiğini ileri sürdü. “Türkiye’nin Dağlık Karabağ açıklamaları tehlikeli ve münasebetsiz. Ankara’nın düşüncesiz ve tehlikeli açıklamalarını not aldım” diyen Macron konuyu ABD Başkanı Donald Trump ve Rusya lideri Vladimir Putin’le görüşeceğini açıkladı.

RUSYA AĞIRLIK KOYDU

Türkiye’nin Azerbaycan’a destek olarak çatışmaları körüklemesi Rusya’nın da tepkisini çekti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Anadolu Ajansı’na “Dağlık Karabağ’da tek başına ateşkes çözüm olmaz, Ermenistan’ın işgal ettiği topraklardan çekilmesi lazım” şeklinde verdiği demece Kremlin’den yanıt geldi. Kremlin sözcüsü Dimitry Peskov, “Elbette bu tür açıklamaları desteklemiyoruz, kabul etmiyoruz. Yangına körükle gidilmemeli. Tüm bölge ülkelerini itidale, çatışmanın taraflarını da askeri faaliyetleri derhal durdurmaya çağırıyoruz” dedi.

PAŞİNYAN REDDETTİ

Çatışmalar sürerken Ermenistan, Kremlin’den gelen “Azerbaycan’la bir arabuluculuk vasıtasıyla görüşme teklifini” kamuoyu önünde reddetti. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, “Mevcut atmosferin görüşmelere başlanması için uygun olmadığını” söyledi. Paşinyan’ın açıklamasının Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le yaptığı telefon görüşmesi sonrası gelmesi dikkat çekti. Kremlin Basın Servisi, Putin’in görüşmede, çatışmalara son verilmesini ve krizi yatıştırmaya yönelik tedbirler alınmasını istediğini kaydetti. Paşinyan’ın ise bu talebe “Düşmanlıkların bu kadar yoğunlaştığı bir dönemde Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya arasında bir zirve yapılmasından bahsetmek çok uygunsuz olur” diyerek yanıt verdiği öğrenildi. Ancak, Rusya’nın ateşkes öneren tutumu uluslararası kamuoyunda tartışma konusu oldu. Putin’in, Batı yanlısı pozisyonu savunan Paşinyan hükümetini Azerbaycan karşısında savunmasız bırakma tehdidiyle kontrolü altında tutmak istediği, çatışmalara doğrudan müdahil olmasa da arka planda aktif olarak rol aldığı görüşü ağırlık kazandı.

ÜS GÜNDEME GELDİ

Bir diğer dikkat çeken gelişme, Paşinyan’ın ülkedeki Rus askeri üssünü gündeme getirmesi oldu. Yerel basına verdiği demeçte Paşinyan, “Rusya’ya ait 102’inci üs, Ermenistan’ın güvenlik sisteminin ayrılmaz bir parçası ve belli başlı durumlarda üssün potansiyeli kullanılmalı. Şu an böyle bir durumda mıyız? Açıkçası, hayır. Ancak bu üssün imkanlarının kullanılabileceği bir durum da olabilir” diyerek Rusya’nın çatışmalara doğrudan dahil olma olasılığını gündeme getirdi. Bu açıklama da, kamuoyunda Paşinyan’ın Putin’den bağımsız hareket etme olasılığının olmadığını gösteren bir tutum olarak yorumlandı.

UÇAĞI KİM DÜŞÜRDÜ?

Ermenistan önceki gün bir SU-25 uçağının Türk F-16’larının düşürdüğünü iddia ederken Ankara’nın ardından bu iddiaya Bakü’den de benzer bir yalanlama geldi. Bakü’den yapılan açıklamada, “Bir değil iki SU-25 uçağı düşürüldü. Uçağın düşme nedenine dair Ermenilerin açıklamaları gerçeği yansıtmıyor” denildi. Rus devlet televizyonu Rossiya-1’e konuşan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de “Türkiye, Ermenistan’la çatışmada taraf değil, Azerbaycan’a sadece moral destek sağlıyor” şeklinde konuştu.

***

MOSKOVA’NIN ÇIKARI

Rusya’nın bölgedeki gerilimli ilişkileri kamuoyunda yer buldu.

Deutsche Welle editörü Miodrag Soric: “Moskova’nın Erivan üzerindeki etkisi bir abartı değil. Her Ermeni hükümeti bilir ki Moskova’daki büyük ağabeyin koruması olmadan ülkenin güvenliğini sağlamak mümkün değildir. Dağlık Karabağ sorununa siyasi bir çözüm bulunması Moskova’nın çıkarına gelmiyor. Statükoyu korumak, Erivan ve Bakü ile iyi ilişkilerini sürdürmek arzusunda. Böylece çatışmalarda yeniden bir büyük güç olarak kendisini ortaya koyabiliyor.”

Carnegie Moskova Merkezi Başkanı Dmitri Trenin: Türkiye’nin Güney Kafkasya’da Azerbaycan üzerinden artan ilgisi Rusya’nın hoşuna gitmeyen bir gerçek. Rus ve Türk çıkarları burada her yerden daha fazla çatışıyor. Putin ve Erdoğan hiçbir zaman gerçek müttefik olmadılar ve asla olmayacaklar. Bunun yerine yapmayı başardıkları şey, paralel çıkarlarından yararlanmak ve farklılıkları ve bölünmeleri ortadan kaldırmaktır, böylece tüm bunlar Rusya ile Türkiye arasında doğrudan çatışmaya yol açmaz.”

Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu: Rusya, Azerbaycan-Ermenistan çatışmalarını Dağlık Karabağ da buna dahil olmak üzere çözebilecek tek ülkedir. Ancak Rusya, 1992’de kurulan Minsk Grubu’nda eşbaşkan olmasına rağmen hiç inandırıcı bir adım atmadı. Ermenistan her yönüyle özellikle savunma anlamında Rusya’ya bağlıdır. Rusya kendine göre bir oyun oynuyor. Dağlık Karabağ çözümü için bir ağırlık koymuyor ama Ermenistan’a da bir mesaj veriyor. “Ekonomisi, askeri kuvveti daha büyük bir Azerbaycan var, ortalığı fazla karıştırma” demiş olabilir.