Bakanlığın maden faciasından önce skandal yazısı: Tehlike yokmuş!

Mustafa BİLDİRCİN

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nün, Amasra’daki maden ocağı faciasından 40 gün önce yazdığı resmi yazıda skandal ortaya çıktı. Müdürlüğün, “Ocakta işletme açısından tehlikeli bir durum bulunmuyor. Çalışanlar için süre bitim tarihi 1 Mart 2023 olan Zorunlu Ferdi Kaza Sigorta Poliçesi bulunuyor” diyerek üretime devam edilmesi yönünde resmi yazı yazdığı öğrenildi.

Yazının ekindeki tetkik raporunda bulunan tespit ise faciaya göz yumulduğunu ortaya koydu. Tespitte, “Ocakta ilerleme çalışmalarının yürütüldüğü hazırlık galerilerinden gaz gelirlerinin doğru tespiti için merkezi izleme sensör lokasyonlarının seyreltilmiş hava içerisinde kalmadan hazırlık galerileri dönüş havasını ölçecek şekilde konumlandırılması gerektiği tespit edilmiştir” denildi.

SİGORTALARI VAR

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’nün 6 Eylül’de Türkiye Taşkömürü Kurumu’na gönderdiği resmi yazı soruşturma dosyasına girdi. Genel Müdür Yardımcısı Bayram Arı imzalı yazıda, Amasra’daki madende üretime devam edilebileceği kaydedilerek, madencilerin sigortasının olduğuna dikkat çekildi.

Kazanın göz göre göre geldiğini ortaya koyan yazıda şu ifadeler kullanıldı:

“Yapılan tetkik ve incelemeler neticesinde Amasra Müessesine bağlı temsili Y: 448273- X: 4621100 koordinatında temiz hava girişi ve temsili Y: 448113- X: 4620851 koordinatında nefeslik girişi olan yeraltı ocağında üretim panosunun bulunduğu, ocak genel tahkimatının ve havalandırmasının yeterli olduğu, ocağın yeryüzüne ikinci bağlantısının bulunduğu, söz konusu ocakta işletme açısından tehlikeli bir durumun bulunmadığı, daimi nezaretçi atamasının bulunduğu, çalışanlar için süre bitim tarihi 1 Mart 2023 olan Zorunlu Ferdi Kaza Sigorta Poliçesinin bulunduğu, söz konusu yeraltı ocağında üretime hazırlık ve üretim faaliyetlerine daimi nezaretçi kontrolünde devam edilmesi gerektiği hususlar tespit edilmiştir. Bu çerçevede, sahadaki faaliyetlerin daimi nezaretçi kontrolünde işletme güvenliği ile ilgili tedbirler alınarak sürdürülmesi gerekmektedir.”

Yazının ekinde tetkik raporu yer aldı. 6 Nisan tarihli raporda, “Yanıcı ve patlayıcı gaz geliri olan yeraltı ocaklarında havalandırma, projeye uygun tesis edilmiş mi? (Üretim panoları birbirinden bağımsız havalanıyor mu? Müsaade edilen limit değerde gaz içeriyor mu?” sorusuna olumlu anlama “Evet” yanıtı verildiği görüldü.

İKİNCİ TETKİK RAPORU

3 Ağustos’taki ikinci tetkik raporunda ise ilk rapordaki olumlu “Evet” yanıtı tekrarlanarak, raporun sonunda şu değerlendirme yapıldı:

“Ocak alanında üretim faaliyetlerinin yürütüldüğü -300-350 yarı mekanize sağ tavan damak ayakta ayak arkasında göçmeyen lokal kısımların göçertilerek ayak arkasında tamamen göçertilmesi gerektiği, ayakta şiitler arasında boşluk oluşmasına müsaade edilmemesi gerektiği, işletme şartlarından dolayı zorunlu olarak oluşan boşluklarda ise kavlak düşmelerine karşın ek tahkimat yapılması gerektiği, ocakta ilerleme çalışmalarının yürütüldüğü hazırlık galerilerinden gaz gelirlerinin doğru tespiti için merkezi izleme sensör lokasyonlarının seyreltilmiş hava içerisinde kalmadan hazırlık galerileri dönüş havasını ölçecek şekilde konumlandırılması gerektiği tespit edilmiştir.”

***

14 BİN NOKSAN

TBMM’de kurulan Amasra Maden Kazasını Araştırma Komisyonu’nda, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü’nün sunumları dinlendi. Komisyonda Bakanlıkça gerçekleştirilen teftiş faaliyetlerine ilişkin veriler paylaşıldı. Buna göre, 2021 yılında maden işyerlerinde gerçekleştirilen programlı iş sağlığı ve güvenliği teftişlerinde 14 bin 583 noksanlığın tespit edildiği bildirildi. 2021 yılında maden sahalarındaki teftişlere takılan 14 bin 583 eksikliğin bin 75’inin yeraltı madenlerinde, 12 bin 500’ünün yer üstü madenlerinde ve bin 8’inin ise yeraltı kömür madenlerinde belirlendiği kaydedildi. Madenlerde çalışan işçilerin can güvenliğini yok sayan mevzuata aykırılıklardan bazıları ise şöyle sıralandı:

•Havalandırma: Merkezi gaz izleme sensörlerinin eksik olması ya da hiç olmaması,

•Yangın ve Patlama: Yangın riskine karşı kömürün hava ile temasının kesilmemesi,

•Arama, Kurtarma ve Acil Durum: Personel takip sistemi kurulmaması ya da çalışmaması,

•Kontrol sondajı yapılmaması, uygun yapılmaması veya kayıt altına alınmaması.

Bakanlık müfettişlerince yeraltı maden işyerlerinde tespit edilen eksikliklerin bir bölümünün, maden işletmecileri tarafından giderilmediği ifade edildi. Açıklanan veriye göre, 2021 yılında yeraltı maden işyerlerinde tespit edilen bin 75 eksiklikten 213’ü giderilmedi.

Maden sahasında 5 Ekim ile 11 Ekim tarihleri arasında gerçekleştirilen programlı teftişte, toplam 19 mevzuata aykırılık tespit edildiği ortaya çıktı. Mevzuata aykırı uygulamaların 16’sının teftiş sırasında giderildiği, üç mevzuata aykırılık için ise idari para cezası önerildiği belirtildi.

***

TUTANAKLAR ORTAYA ÇIKTI

Amasra’daki maden faciasında metan gazı seviyesinin an be an nasıl yükseldiği tutanağa yansıdı. Madenin gaz ölçüm merkezinde polis memurlarının yaptığı inceleme sonucu oluşturulan tutanak soruşturma dosyasına girdi. Tutanağa göre metan gazı seviyesi, patlama günü olan 14 Ekim’de 85 kez ikaz seviyesinin üstüne çıktı ve 5 kez de alarm seviyesini aştı. Patlama günü metan gazı seviyesi 85 kez yüzde 1’in üzerine çıkarak, ikaz seviyesine geldi. Elektriklerin de kesildiği seviye yüzde 1,5’e ise o gün 5 kez çıktı. Metan gazı seviyesi patlamanın yaşandığı saat 18.09’a doğru yeniden yükselmeye başladı. Saat 17.59- 18.09 aralığında metan gazı seviyesi sırasıyla yüzde 1,06- 1,22- 1,41- 1,55 ve 1,69 değerlerine ulaştı. Patlamanın ardından saat 18.10’dan sonra ise gaz sensörü metan gazı seviyesini ölçemediği için “0” değerini gösterdi. Öte yandan karbonmonoksit gazı da patlama günü ikaz seviyesi olan 25 ppm seviyesini 47 kez, alarm seviyesi olan 50 ppm’i de 13 kez geçti. (ANKA)