Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın, İzmir Aliağa’da sökümüne izin verilen asbestli gemi hakkında, gemi hareket ettikten 5 gün sonra Brezilya’ya bir yazı yazarak yeni bir ‘Tehlikeli Madde Envanter Raporu’ istediği ortaya çıktı.

Bakanlık, ölüm gemisi yola çıktıktan sonra yeni rapor istemiş

Aycan KARADAĞ

İçi asbest yüklü Brezilya donanmasına ait NAe Sao Paulo adlı gemiyle ilgili yeni bilgiler ortaya çıkmaya devam ediyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın gemi hareket ettikten 5 gün sonra Brezilya’ya yazı yazdığı ortaya çıktı. Bakanlık tarafından gönderilen yazıda, şartlı onayın yeniden değerlendirilebilmesi için Brezilya Yüksek Mahkemesi’nin kararına ait bilgi, belgeler ve hazırlanan yeni ‘Tehlikeli Madde Envanter Raporu’ istendi.

BAKANLIK YENİ ENVANTER RAPORU İSTEDİ

Yazıda şu ifadelere yer verildi: “Ülkemize getirilmesi istenen ‘Nae Sao Paulo’ isimli eski donanma gemisine tarafımızca şartlı onay verilmiştir. Ancak basında çıkan Brezilya Yüksek Mahkemesi’nin ihtiyati tedbir kararı aldığı haberleri ve Bakanlığımıza yapılan tehlikeli madde ihbarları sonucunda söz konusu eski donanma gemisinin Tehlikeli Madde Envanter Raporu’nun gemi ülkemize gelmeden önce Brezilya karasularındayken yeniden yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede, gemi ülkemize gelmeden önce Brezilya karasularındayken başka bir uluslararası yetkili firmaya tekrar Tehlikeli Madde Envanter Raporu hazırlatılması ve bu çalışmalara ilişkin harcamaların Sök Denizcilik ve Tic. Ltd. Şti. tarafından karşılanması gerekmektedir. AB Gemi Geri dönüşüm formatına uygun olarak hazırlanacak tehlikeli madde envanter raporunda asbest ve diğer tehlikeli maddelerin bulunduğu yerler gemi planı üzerinde gösterilmeli ve numune alınan yerlerin fotoğrafları bulunmalıdır. Bu kapsamda, notifikasyon şartlı onayın yeniden değerlendirilebilmesi için Brezilya Yüksek Mahkemesi kararına ait bilgi ve belgelerin ve hazırlanan yeni Tehlikeli Madde Envanter Rapor’nun tarafımıza iletilmesini rica ederim.”

BREZİLYA: SÖZ KONUSU KARAR YARGITAY DEĞİL BİR HAKİMİN ÖN KARARI

Brezilya’dan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na cevap ise 22 Ağustos’ta geldi. Yazıda, Bakanlığın yazısının kendilerine ulaştığında geminin Brezilya topraklarından ayrıldığı belirtildi.

Brezilya’nın Bakanlığa yazdığı yazı şu şekilde: “Birden fazla kaynaktan gelen kesin olmayan bilgilerden kaçının. IBAMA’nın, Basel Sözleşmesi Prosedürü ile ilgisi yoktur. Bu yasal sürecin bir parçası değildir. Hukuki süreç, Instituto Foch adlı Brezilyalı bir STK tarafından başlatılmıştır. Bahsettiğiniz karar Brezilya Yargıtay'ından değil, 1. derece bir hakimin ön kararıdır. Bu nedenle karar temyize tabidir. Davayı yakından takip ediyoruz ve gelişmeleri paylaşmaktan memnuniyet duyarız. Geminin ihracatına ilişkin iznin Türkiye'de 7 Haziran 2022 verildiği, geminin de hareketin 4 Ağustos 2022'de başladığının altını çizmek önemlidir. Sizin 9 Ağustos 2022'deki mektubunuz ulaştığında, gemi Brezilya topraklarından çoktan ayrılmıştı. Brezilya Donanması'ndan alınan bilgiye göre, Gemi uluslararası sularda öngörülen rotasını takip ediyor, konumu biliniyor ve uzaktan takip ediliyor. Tüm bunlarla birlikte, yeni bir tehlikeli madde envanteri talebinizi kabul ediyoruz. Mektubunuzda yer alan içerik hakkında ihracat firmasına bilgi verdik. Bildirimimizin ardından 72 saat içinde yanıt istedik. Yanıtı biz aldıktan hemen sonra, size bir kopyasını göndereceğiz, böylece tüm yetkili makamlar paylaşılan bilgilere dayalı atılacak adımlar ve yapılacaklar konusunda karar verebilecek.”

Brezilya’nın, geminin sökümü yapacak SÖK Denizcilik şirketine de yazı yazdığı öğrenildi. Yazıda, “Oceans Prime'ın yetkili otoritenin bildirimin alındığını onayladığı ithalatçı ülkeye, sunulmak üzere yeni bir tehlikeli madde envanterinin hazırlanmasını talep etti. AB Gemi Geri Dönüşüm Yönetmeliği (AB Gemi Geri Dönüşüm Yönetmeliği ) uyarınca, bu işlemin, bu amaçla yetkilendirilmiş başka bir şirket tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca Oceans Prime, IBAMA'nın 'Tehlikeli madde envanterinin' incelendiğini ve onaylandığını IBAMA'nın eksiksiz olduğu, yasal gerekliliklere uyduğu konusunda Türk yetkililerinin onayına ihtiyacı vardır. Yetkili taraflar arasındaki iletişimleri zedelemeden, bunu açıklığa kavuşturmak isteriz ki, İhracatçı ve ithalatçı ülkelerin yetkilileri Sözleşmeye ve Basel kurallarına uygun olarak, ithalatçı ülkenin makamlarının, herhangi bir zamanda, ihracatçıdan ek belge talep edebilir. Koşullar ve eski geminin varış limanına varması üzerine envanter ve bu envanterin yenilenmesinin talep edilebileceği ‘Oceans Prime Offshore Agenciamento Maritimo Ltda tarafından bilinmekte ve yeni tehlikeli atık incelemesi talep edebileceğinin farkında olmalıdır. Son olarak, Türk makamının, eski Sao Paulo gemisinin 4 Ağustos'tan beri uluslararası sularda olduğunu ve ayrıca Ibama ve Oceans Prime'ı ek envanter gereksinimi hakkında bilgilendirdiğini paylaşmak isteriz” ifadeleri kullanıldı.

'DÜNYANIN ÇÖPLÜĞÜ OLMAYACAĞIZ'

İzmir Yaşam Alanları Meclisi’nden Yasemin Sağlam, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Hedeflerinin geminin Cebelitarık Boğazı’ndan geçmekten durdurmak olduğunu, geminin üretilen ve nükleer araştırmalarda kullanan Fransa’ya ya da yola çıktığı Brezilya’ya geri dönmesini istiyoruz. Bütün çalışmalarımızı buna göre sürdürüyoruz. Dünyanın çöplüğü olmayacağız” diye konuştu.

3 Ağustos tarihinde Brezilya Yüksek Mahkemesi’nin geminin, Rio De Janeiro Limanı’ndan ayrılmaması gerektiğini tebliğ etmesine rağmen 4 Ağustos tarihinde gemi Rio De Janeiro Limanı’ndan hareket ederek Aliağa’ya yola çıkmıştı. Geminin şu anda Batı Sahra açıklarında seyrettiği öğrenildi.