Başarı yok, “süre” var…
İki ülkenin başarısı gibi verildi haber. İran da İdlip’de bir çatışmasızlık bölgesi oluşturulması konusunda Türkiye ile Rusya’nın anlaşmasını olumlu bulduğuna göre genel hava ortada gerçekten bir başarı olduğunu düşündürtüyor.
Hangi gerekçeyle olursa olsun bölgede bir çatışma ihtimalinin ortadan kalkması iyi bir gelişme elbette. Ancak egemen Suriye hükümetinin kendi şehrini kurtarma operasyonunun önüne geçildiği nedense unutuluyor. İdlip’te “çatışmasızlık bölgesi” oluşturulması konusunda anlaşanlar ise Türkiye ile Rusya, Suriye bu anlaşmanın neresinde konuşan yok.
Durum anlaşılabilir elbette, Türkiye madem bir anlaşma var, Suriye’nin karşısındaki güçler safındadır, bu bir kez daha anlaşılmış oldu. Şam’ın kurtuluş savaşı verdiği bir dönemde İdlib’i kurtarma operasyonuna “insani kriz” çıkar gerekçesiyle Türkiye’nin karşı çıkması kim ne derse desin asıl gerekçe değil. İdlip’de Türkiye’nin muhabbet beslediği grupların varlığı, bu gruplar üzerindeki etkisi gibi nedenler Türkiye’nin Suriye’nin İdlip’e tek başına operasyon yapmasına karşı çıkmasının belirleyici nedeni. Halep kuşatması sırasında da insani kriz çıkar, Türkiye’ye sığınmacı dalgası başlar denmesine rağmen hiç de öyle olmamıştı. İdlip’in Suriye tarafından kurtarılması sırasında da bir sığınmacı akını olacağı iddiası gerçekçi değil. Hala anlaşılmayan şu; ne Halep halkı Suriye yönetiminden kaçmıştı, ne de İdlip halkı kaçacak. Bir Suriye-Rus operasyonu sonucu İdlip’ten kaçacak olanlar aralarında Türkiye’nin de destek verdiği cihatçı gruplardır sadece. Bu da Suriye’nin değil, Türkiye’nin sorunudur.
Bu, bizim medyamız yazmasa da böyledir. Peki Rusya neden Türkiye’yle “anlaştı” bu konuda? Her şeyden önce, Suriye konusunda tamamen aynı düşüncelere sahip olmasalar da iki ülke “müttefik”ler. Rusya, Türkiye’nin “insani kriz” adı altında dile getirdiği endişelerine kulak tıkamadı. Putin 15 Ekim’e kadar Suriye’de çihatçıların son kalesi kabul edilen İdlib’de, kendi kontrol bölgelerinde 15-20 kilometre mesafede silahsız bölge oluşturulması için Erdoğan ile anlaştı. Bu bölge oluşturulduktan sonra ne olacağı konusunda fikri olan var mı? İdlip’i kurtarmayacak mı Suriye?
Çatışmasızlık bölgesine İdlip’ten çıkanlar, (her kimseler, kent sakinleri ya da cihatçılar) olduktan sonra İdlip’e elbette yönelecek Suriye. İdlip’e yakın sınıra asker yığan, yani İdlip’e girilecekse beraber girelim diyen Türkiye’ye Rusya, “istediğin çatışmasızlık bölgesiyse kabul, ama İdlip’e girmeyeceksin” demiş oldu bu anlaşmayla. Çatışmasızlık bölgesine Türkiye’nin değer verdiği unsurlar doldurulacak, sonra akıbetlerinin ne olacağına Türkiye karar verecek. Ama o çatışmasızlık bölgesi de bir Suriye toprağı ve orada da Suriyeli olmayan kimse barındırılmayacak. Sonunda olacak olan budur.
Sürenin bitmesini bekleyelim. Dolduğunda Suriye kendisine ait olan kente girecek, kurtaracak. Türkiye, kamuoyunda da cihatçılar ülkemize dolacak endişesine yanıt vermek durumundadır. Çatışmasızlık bölgesine doldurulan unsurlar sonra nereye gidecek? Bu yanıtını ne Rusya’nın ne de Suriye’nin merak ettiği bir sorudur. Bu soru Türkiye kamuoyunun sorunudur.
Suriye muhalefetinin öne gelenlerinden biri olarak tanıtılan Ahmet Ramadan’ın bu anlaşmayı “diplomatik bir başarı” olarak nietelendirmesi, anlaşmanın kimin işine geldiğini gösteriyor. Çatışmasızlık bölgesi oluşturuluncaya kadar ya silahsızlandırılacaklar ya da silahlarıyla birlikte İdlip’i terk edecekler. Soru değişmiyor? Oradan nereye gidecekler peki?
Rusya’nın Türkiye ile yaptığı bir anlaşma değil. Türkiye, İdlip’de üzerinde etkili olduğu cihatçı grupları oradan uzaklaştırma konusunda Rusya’dan süre almıştır, hepsi bu.
Türkiye destek verdiği grupların İdlip’de zarar görmesini istemedi. Rusya ile varılan mutabakat o grupların korunması anlamına da geliyor. Böylelikle, operasyonu aslında engellemeye hakkı olmayan Türkiye’nin isteği (yani İdlip’te desteklediği unsurların güvenliğinin sağlanması) olacak, Suriye ve Rusya olası bir operasyonda ciddi bir direnişle karşılaşmayacak, İdlip sonunda kurtulacak. Bu anlaşma sadece bu süreci uzatmıştır.
Anlamamız uzun sürmeyecek, çatışmasızlık bölgesi için verilen sürenin sonunda ne olacağını, süre bittiğinde göreceğiz.