Basın Kartı Yönetmeliği’nde değişiklik: ‘Daha iyisini yapacağız’ denilip keyfilik güçlendirildi

AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, basın kartı yönetmeliğinde değişiklik yapıldı. Danıştay’ın geçen ay verdiği karar yok sayılarak basın kartı konusunda keyfilik güçlendirildi.

Yapılan değişiklikle, söz konusu değişiklikle birlikte basın kartı verilecek kişilerde aranan şartlar arasına “suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, üyesi olmak veya yardım etmek" suçlarından hüküm giymemiş olma şartı getirildi.

Yapılan bir diğer değişiklik ise sürekli nitelikte basın kartı sahipleri ile ilgili oldu. Bu karta sahip kişilerin, “Milli güvenliğe ve kamu düzenine açıkça aykırı faaliyetlerde bulunması veya bu faaliyetlere açıkça destek vermesi; şiddet ve terörü özendirecek, her türlü örgüt suçları ile mücadeleyi etkisiz kılacak içerik oluşturması; Suça tahrik veya teşvik edecek ve suç ile mücadeleyi etkisiz kılacak faaliyetlerde bulunması” durumunda kartları iptal edilebilecek.

Yönetmeliğe eklenen yoruma açık bazı maddeler şöyle:

- Taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumlar sergilemek suretiyle basın meslek onurunu zedeleyecek şekilde faaliyette bulunması,

- Şiddet ve terörü özendirecek, her türlü örgüt suçları ile mücadeleyi etkisiz kılacak içerik oluşturması,

- Suça tahrik veya teşvik edecek ve suç ile mücadeleyi etkisiz kılacak faaliyetlerde bulunması hallerinde komisyon tarafından yapılacak inceleme ve değerlendirme sonucunda, bu kişilerin sürekli nitelikte basın kartlarının iptaline karar verilebilir. Komisyon tarafından verilen iptal kararları Başkanın onayı ile derhal uygulanır.

Başkanlık sistemine geçilmesinden itibaren pek çok gazetecinin kartını iptal eden İletişim Başkanlığı, uzun süredir basın kartı verilmesi ve süresinin uzatılması konularında keyfi davranmakla eleştiriliyordu. Yönetmelikte yapılan değişiklikle gelen yoruma açık ifadeler bu konularda sorunun devam edebileceğini gösterdi.

DANIŞTAY’IN KARARI YOK SAYILDI

Geçen Nisan ayında Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Çağdaş Gazeteciler Derneği’nin, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın 14 Aralık 2018’de yürürlüğe koyduğu yeni Basın Kartı Yönetmeliği’ne karşı açtığı davada, tartışmalı maddelerle ilgili “yürütülmesinin durdurulması”na karar vermişti.

Kararda, yeni yönetmelikteki hükümler itibariyle ''milli güvenlik ya da kamu düzenine aykırılık veya bunları alışkanlık edinme”, “gazetecilik meslek onurunu zedeleyecek işler yapılması” gibi muğlak ve keyfi gerekçelerle Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın basın kartlarını iptal edemeyeceğine hükmedilmişti. Bunun yanı sıra “Cumhurbaşkanlığı çalışanları gibi bürokrat ve memurlara hiçbir şart aramadan basın kartı verilmesi” yolunu açan yönetmelik düzenlemeleri de askıya alınmıştı.

Kararda şu ifadeler yer almıştı: “Muğlâk ifadeler içeren bu düzenlemeler, yukarıda açıklamasına yer verilen, ‘hukuki öngörülebilirlik’ ve ‘hukuki belirlilik’ ilkelerine aykırı olduğu gibi, bu ibarelerin yer aldığı düzenlemelerin basın kartı sahibi ilgilileri, mesleğini baskı altında, endişe içinde yerine getirmek zorunda bırakabileceği; bu nedenle de, anılan ibarelerin basının görevini tam olarak yerine getirmesine engel olabileceği sonucuna varılmıştır.”

Bu kararın ardından Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, “Basın Kartı yönetmenliğimizin bazı maddeleri Danıştay tarafından iptal edilmiş. Daha iyisini yapmak için derhal çalışmaya başladık. Görevde olduğumuz müddetçe ‘gazetecilik’ adı altında ‘terörizm propagandası’ yapanlarla mücadele edeceğiz. Terör seviciler boşuna sevinmesinler!” demişti.

Yapılan yeni yönetmelik değişikliği ile keyfilik daha da güçlendirildi.

Resmi Gazete’de yayımlanan düzenlemenin tam metni:

Ekli “Basın Kartı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in yürürlüğe konulmasına, 14 sayılı İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (h), (ı) ve (k) bentleri ile 19’uncu maddesi gereğince karar verildiği belirtildi.

Basın kartı yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik

Madde 1- 13/12/2018 tarihli ve 465 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan Basın Kartı Yönetmeliğinin 3’üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “(i) bendine” ibaresi “(h), (ı) ve (k) bentleri ile 19’uncu maddesine” şeklinde değiştirilmiştir.

Madde 2- Aynı yönetmeliğinin 6’ncı maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendine “edimin ifasına fesat karıştırma suçları” ibaresinden sonra gelmek üzere “suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, üyesi olmak veya yardım etmek” ibaresi eklenmiş, (d) bendine “işlenen suçlardan” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya 6’ncı maddede belirtilen suçlardan” ibaresi eklenmiş ve (g) bendinde yer alan “ve sigorta primlerinin çalışma mevzuatı esaslarına uygun olarak yatırılmış olması” ibaresi “olması ve mücbir sebepler dışında bir aydan fazla olmamak üzere ara vermeden çalışması” şeklinde değiştirilmiştir.

Madde 3- Aynı yönetmeliğinin 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde yer alan “2,25” ibaresi “1,50” şeklinde değiştirilmiştir.

Madde 4- Aynı Yönetmeliğinin 10’uncu maddesine ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki üçüncü fıkra eklenmiştir. “(3) ekli listelerde yer alan unvanlara ilişkin, basın-yayın kuruluşlarının mevzuatında yapılan düzenlemeler sonucu isim değişikliği olması halinde, yapılan işin mahiyetinde değişiklik olmaması şartıyla, ikinci fıkra gereğince işlem yapılıncaya kadar mevcut unvan ile basın kartı başvurusunda bulunulabilir.”

Madde 5- Aynı yönetmeliğinin 13’üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan “Kamuoyu Yayın Araştırma ve Ölçme Dairesi Başkanına, İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanına, Uluslararası İlişkiler Dairesi Başkanına” ibaresi “basın başdanışmanına, daire başkanlarına, daire başkan yardımcılarına ve üst kurul uzmanlarına” şeklinde değiştirilmiştir.

Madde 6- Aynı yönetmeliğinin 14’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri aşağıdaki şekilde, (g) bendinde yer alan “kamu kurum ve kuruluştan ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluştan temsilcilerine” ibaresi “kurum ve kuruluşların temsilci ve çalışanlarına” şeklinde değiştirilmiş ve aynı fıkraya (ğ) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki (h) bendi eklenmiştir.

a) Cumhurbaşkanlığı Merkez Teşkilatında basım-yayın faaliyeti yürüten kişiler ile Cumhurbaşkanlığına bağlı Başkanlıklarda ve Ofislerde Basın ve Halkla İlişkiler Birimi amirine ve bu birimde basım-yayın faaliyeti yürüten personele,

b) Bakanlıklarda, Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri ile bu birimde basın-yayın faaliyeti yürüten en fazla iki personele,

h) Basın yayın kuruluşlarının çalışanlarınca kurulmuş ve basın kartlı en çok üyeye sahip olan sendikada; genel başkan ve genel başkan yardımcıları ile idare müdürüne,

Madde 7- Aynı yönetmeliğinin 15’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine “daire başkanları,” ibaresinden sonra gelmek üzere “özel kalem müdürü,” ibaresi eklenmiş ve aynı fıkranın (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “Merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatı birimlerinde devlet enformasyon hizmetlerinde fiilen görev yapan personele,”

Madde 8- Aynı yönetmeliğinin 16’ncı maddesinin birinci fıkrasının sonuna aşağıdaki cümle eklenmiştir. “Başvuru esnasında başvuru sistemine biyometrik fotoğraf yüklemesi zorunludur.”

Madde 9- Aynı yönetmeliğinin 17’nci maddesinin yedinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “ve 13’üncü maddelerin birinci fıkralarının (a) bentlerinde” ibaresi “maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, 13’üncü” şeklinde değiştirilmiştir.

Madde 10- Aynı Yönetmeliğinin 25 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Madde 25- (1) Sürekli nitelikte basın kartı sahibinin;

a) Taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumlar sergilemek suretiyle basın meslek onurunu zedeleyecek şekilde faaliyette bulunması,

b) 6 sayılı Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliğinin Teşkilat ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 2’nci maddesinde çerçevesi belirtilen milli güvenliğe ve kamu düzenine açıkça aykırı faaliyetlerde bulunması veya bu faaliyetlere açıkça destek vermesi,

c) Şiddet ve terörü özendirecek, her türlü örgüt suçları ile mücadeleyi etkisiz kılacak içerik oluşturması,

ç) Suça tahrik veya teşvik edecek ve suç ile mücadeleyi etkisiz kılacak faaliyetlerde bulunması hallerinde komisyon tarafından yapılacak inceleme ve değerlendirme sonucunda, bu kişilerin sürekli nitelikte basın kartlarının iptaline karar verilebilir. Komisyon tarafından verilen iptal kararları Başkanın onayı ile derhal uygulanır.

(2) 6’ncı maddenin birinci fıkrasının (c), (ç), (d), (e) ve (f) bentlerine aykırılığın oluşması halinde sürekli nitelikte basın kartı, Başkanlığın teklifi üzerine Komisyonca iptal edilir.

Madde 11- Aynı yönetmeliğinin 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aynı fıkranın (h) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.

ğ) 25 inci maddenin birinci fıkrasında yer alan eylem ve faaliyetlerde bulunduğunun başkanlıkça yapılan inceleme üzerine tespiti,

Madde 12- Aynı yönetmeliğinin 30’uncu maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi aşağıdaki şekilde, aynı maddenin üçüncü fıkrasında yer alan “bentleri ile 29 uncu maddesinin (h) bendine aykırı duruma düşenlere bir daha” ibaresi “bentlerine aykırı duruma düşenlere, 25/05/2005 tarihli ve 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 12’nci ve/veya 13/A maddeleri uyarınca işlem tesis edildiğine dair mahkeme karan ibraz edilmedikçe” şeklinde değiştirilmiştir.

d) 25’inci maddenin birinci fıkrasında yer alan eylem ve faaliyetlerde bulunması nedeni ile 29’uncu maddenin (ğ) bendi gereğince Başkanlıkça iptali halinde, iptal tarihinden itibaren 5 yıl

Madde 13- Bu yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Madde 14- Bu yönetmelik hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.