Başlarken

Hüseyin İrfan Fırat huseyinirfanfirat@birgun.net

Merhaba sevgili BirGün okuyucuları...

BirGün’de bana ayrılan bu köşede haftada 2 gün, salı ve cuma günleri sizlerden gelen çalışma hayatı sorularına yanıtlar vermeye çalışacağım. Bunu yaparken 35 yıla yakın mesleki birikimim ve yaklaşık 20 yıldır sürdürmekte olduğum çalışma hayatına yönelik radyo, televizyon ve yazılı basın tecrübelerimden yararlanacağım. Sorularınız için huseyinirfanfirat@birgun.net elektronik posta adresimi kullanabilirsiniz.

Saygı ve sevgiyle...

***

Doğum izni

Doğum iznine ayrılacağım, işyerim kapanıyor.

İyi günler Hüseyin Bey,
Ben ekim ayında doğum iznine ayrılıyorum ve işyerinin de eylül ayında kapanma durumu söz konusu.
Bu durumda ben SSK parasından ve işsizlik maaşından yararlana bili miyim?
Çok teşekkürler
Ş.K.

Merhaba sayın okuyucumuz...

Sizin SSK parası olarak adlandırdığınız ödemenin adı sigortalı olarak çalışmakta iken raporlu duruma düşüp çalışamayan işçilere SGK tarafından ödenen ‘GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ’dir. Analık nedeniyle doğum öncesi 8 hafta ve doğum sonrası 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta istirahatli olan kadın işçiye de bu süre için geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

Geçici iş göremezlik ödeneği ve işyerinin kapanması
Bu ödenekten yararlanabilmek bakımından doğumdan önceki son bir yıl içinde en az 90 gün prim ödemiş olmak ve istirahatin başladığı tarihte sigortalılık niteliğinin devam ediyor olması gerekmektedir. Siz işyerinizin kapanacağını belirtmişsiniz. Şayet işyeriniz siz istirahate ayrıldıktan sonra kapanırsa ve işten çıkışınız bu tarihten sonra yapılırsa sorun olmaz. Yani ödenekten yine yararlanabilirsiniz. Ancak istirahate ayrılmadan önce işyeriniz kapanır ve çıkışınız yapılırsa ödenekten yararlanamazsınız. Çünkü yasal düzenleme istirahatin başladığı tarihte sigortalı olmak koşulu arıyor.

İşsizlik ödeneğine hak kazanma şartları
Diğer taraftan işsizlik ödeneğine hak kazanabilmek bakımından iş sözleşmesinin sona erme sebebinin yanında bazı prim ödeme gün şartlarını da yerine getirmiş olmak gerekiyor. Buna göre, işyerinin faaliyetine son vermesi yani kapanması nedeni ile işsiz kalmak işsizlik ödeneğinden yararlanmayı gerektirir. Ancak iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten geriye dönük olarak son 3 yıl içinde en az 600 gün prim ödemiş olmak (son 120 gün kesintisiz olacak) koşulları da gerekiyor.

İyi günler dilerim.

***

TAŞINMA İZNİ

baslarken-516945-1.

► Taşınma izni hakkım var mı?
Merhabalar Hüseyin hocam,
Ben 3 yıldır bir şirkette çalışıyorum. Önümüzdeki hafta evimi taşıyacağım. Şirketimin insan kaynaklarından izin talep ettim; ancak olumlu yanıt alamadım. Bu konuda yasa ne diyor, taşınma izni hakkına sahip miyim? Yanıtınız için şimdiden teşekkürler.
E.B.

Merhaba sayın okuyucumuz...
Bizim iş yasamızda mazeret izni olarak olarak adlandırabileceğimiz izinler son derece kısıtlıdır. Gerçekten de iş yasamızda sadece doğum, ölüm ve evlilik gibi konular için düzenlemeye gidilmiştir. Ancak hayatın olağan akışı içinde sizin örneğinizde olduğu gibi özel durumlara ilişkin bir izin öngörülmemiştir. Bu nedenle de işyerleri genellikle bu konuda toplu sözleşme ya da işyeri yönetmelikleri ile konuya düzenleme getirmeye çalışırlar. Sizin şirketinizin İK departmanı size olumlu dönüş yapmadığına göre, sizin işyerinizde bu konuya ilişkin bir özel düzenleme yok. Bu durumda siz işyerinizden mevcut yasada var olan telafi çalışması izni talep edip izin kullanabilirsiniz.

Telafi çalışması izni ne anlama geliyor?
İş Kanunu 64’üncü madde çerçevesinde işçiye talebi halinde izin verildiğinde işveren bu izni ücretinden kesmeyerek işçiye telafi çalışması yaptırmak yoluyla bir anlamda iş görme borcunu geri ödetir. Bu çalışmaya telafi çalışması denir. Telafi çalışmasının bazı kuralları vardır. Şöyle ki;

► İşveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir.

►Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini, yani 11 saati aşmamak koşuluyla günde üç saatten fazla yaptırılamaz.

► Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılması mümkün değildir. İyi günler.

***

Kıdem tazminatı

► Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?
İyi çalışmalar Hüseyin Bey,
İşveren sebep yokken işten çıkardığı zaman tazminat nasıl hesaplanır (brüt maaş mı, net maaş mı, izinler, yemek parası bayram yılbaşı ikramiyeleri vs. bu hesaplamaya dâhil mi)? işten çıkarılmam durumunda tazminatım ne kadar olur, yardımcı olursanız sevinirim. K.A.

Merhaba sayın okuyucumuz...
İşten çıkarılmada geçerli neden şartı aranır.

Öncelikle şunu belirtelim ki işyeriniz şayet 30 ve daha personelin çalıştığı bir işyeri ise sizin işten çıkarılmanız için işveren geçerli bir neden göstermek zorundadır. Çünkü bu işyerleri İŞ GÜVENCESİ YASASI kapsamında işyerleridir. Buna göre; İşyerinden ve/veya, işçinin davranışları ya da yetersizliği gibi sebeplere dayalı olmayan bir fesih geçersiz kabul edilir ve işçinin işe iade talebi hakkı vardır.

Kıdem tazminatı giydirilmiş ücret üzerinden hesap edilir

Diğer taraftan sorunuza dönecek olursak, işçinin kıdem tazminatı brüt ücretin üzerine işçiye sağlanmış olan ve devamlılık arz eden ayni ve nakdi (malsal ve parasal) haklar eklenerek bulunan giydirilmiş ücret üzerinden hesap edilir. Bunu bir örnekle açıklayacak olursak;

Asgari ücretli bir işçinin işyerinde ücretine ek olarak aylık 100 TL yol, 150 TL yemek parası ödenmekte olduğunu kabul edelim. Bu işçinin işten çıkarılması koşulunda kıdem tazminatına esas giydirilmiş ücreti aşağıdaki gibi hesaplanır:

Brüt ücret 2.029,50
Aylık yol 100.-
Aylık yemek 150.-
Kıdeme esas ücret 2.279,50

olacaktır ve kıdem tazminatı bu tutar üzerinden hesap edilecektir. Sizin tazminatınızın hesabı için ücret ve ekleri ile işe giriş çıkış tarihiniz gibi bilgilere ihtiyaç var.

İyi günler.