Başvuranların yarısı adil yargılanmıyor

MUSTAFA MERT BİLDİRCİN m.mertbildircin@gmail.com

AYM’ye 2012 yılından 2018 yılının Ekim ayına kadar yapılan bireysel başvuruların yüzde 57’sini adil yargılama hakkının ihlali iddiası oluşturdu. Adil yargılanma hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle AYM’ye yapılan 186 bin 437 başvurudan bugüne kadar sadece 2 bin 213’ü karara bağlandı.

Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) 2012 yılından başlayan ve 2018’in dokuz ayını içeren bireysel başvuru istatistiklerine göre en fazla başvuru adil yargılanma hakkı ihlali iddiasıyla yapıldı. Verilere göre, 324 bin 620 hak ihlali iddiasının 186 bin 437’sini (yüzde 57) adil yargılama hakkının ihlali oluşturdu. Karara bağlanan başvuru sayısı ise 2 bin 213’te kaldı. Adil yargılama ihlalini yüzde 12 ile mülkiyet hakkı takip ederken ayrımcılık yasağı ihlali yüzde 9 ile üçüncü sırada yer aldı.

Mahkemeye erişim hakkı…
AYM'ye yapılan başvuruların büyük çoğunluğunu oluşturan adil yargılanma ihlali kararlarının dağılımları da paylaşıldı. HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın SEGBİS yoluyla savunma yapmasının hak ihlali olduğu vurgulayarak “Adil yargılanma hakkımın açık bir gaspı olarak görüyorum” sözleriyle dikkati çektiği mahkemeye erişim hakkı konusunda 188 başvuru karara bağlandı. Verilen kararlarda da makul sürede yargılanma hakkının ihlali öne çıktı. Buna göre, bir dosyada birden fazla ihlal kararı bulunması nedeniyle toplam 2 bin 289'a ulaşan kararların bin 819’unu makul sürede yargılanma hakkı ihlali oluşturdu.

Bireysel başvuruların, ihlal edildiği iddia edilen haklara göre dağılımında adil yargılanma hakkı yüzde 57 ile öne çıktı. Eğitim hakkının ihlali konusunda yapılan 3 bin 503 başvuru, toplam başvuruların yüzde 1’ini oluşturdu. Zorla çalıştırma yasağı, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı, din ve vicdan özgürlüğü ile yaşam hakkı konularında yapılan başvuruların sayısı sırasıyla 798, 3 bin 404, bin 471 ve 8 bin 384 oldu.

Yüzde 1,4’ü karara bağlandı
AYM’nin istatistiklerine göre, 2012 ve 2018 yılları arasında ifade özgürlüğüyle ilgili 6 bin 667 başvuru yapıldı ancak yalnızca 94 tanesi karara bağlandı. AYM’ye ifade özgürlüğüyle ilgili yedi yılda yapılan toplam başvurulardan karara bağlananların oranı yüzde 1,4’te kaldı. 2012 yılından 30 Eylül 2018’e kadar yapılan bireysel başvuruların sayısı 201 bin 547 oldu. Bunlardan 161 bin 84’ü karara bağlandı. Bir başvuruda birden fazla hakkın ihlal edildiği iddiası nedeniyle toplam hak ihlal iddiası başvurusu sayısı 324 bin 620’ye ulaştı.

Derdest başvuru sayısının 40 bin 463 olduğu açıklandı. Derdest başvurular ihlal iddialarına göre detaylandırılmazken 2018 yılının dokuz ayındaki derdest başvuru sayısı 23 bin 904 ile ifade edildi. Karara bağlanmış derdest başvuru sayısı ise 161 bin 84 olarak duyuruldu.