Bayraklı için korkutan tespit: Binalar yüzeysel temeller üzerinde

İsmail ARI

İzmir’de çürük binalar onlarca kişiye mezar olurken Gazi Üniversitesi Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi İzmir Depremi Raporu’nu yayımladı. Akademisyenlerin deprem bölgesinde yaptığı incelemelerin ardından hazırlanan raporda, depremde yaş ortalaması 25’ten fazla olan 12 binanın yıkıldığı ve çok sayıda binada hasar oluştuğu belirtildi.

Binaların yıkılma ve hasar görme nedenlerine ilişkin de “Temel göçme nedenlerinin beton kalitesizliği, uygulama ve projelendirme hataları olduğu sonucuna ulaşılmıştır” dendi.

Yerel zemin koşullarının deprem hasarları üzerindeki etkisine değinilen raporda şu ifadeler yer aldı: “Hasar gördüğü halde tam göçme oluşmayan yapılar incelendiğinde hemen hepsinde yapısal hasarların zemin katlarda yoğunlaştığı gözlenmiştir. Yüksek yeraltı su seviyesinden dolayı bölgedeki binaların hiçbirisinde bodrum inşa edilmemiş, hepsi yüzeysel temeller üzerine doğrudan oturtulmuştur.”

Raporda, yapılarda çökmeye ve hasara neden olan temel sorunlar ise şöyle sıralandı:

■ Beton kalitesinin yetersizliği: Ağır hasarlı veya yıkılmış binaların birçoğunda beton kalitesinin herhangi bir sınıfa sokulamayacak kadar kötü olduğu tespit edildi.

■ Proje dışı izinsiz tadilatlar: Zemin katlarda yanlış projelendirme veya uygulama sonrası proje dışı izinsiz tadilatlar yapılarak işyeri yapılması amacı ile duvar yıkımı ve buna bağlı olarak ‘yumuşak kat’ oluşumu gözlemlendi. Hasarlı ve göçen binaların mimarisinde önemli tadilat yapıldığı, teyide muhtaç olmakla birlikte yıkılan binalardan bazılarının taşıyıcı sistemi ile oynanmış olduğu iddia edilmekte.

■ Bölgedeki zemin özelliklerinin dikkate alınmaması: Yapıların tasarımı sırasında zemin büyütmesinin dikkate alınmaması yıkıma sebep olan ana etkilerden birisi oldu. Yaklaşık hesaplamalar ve ölçümler zemin büyümesinin 2.5-3.0 civarında olduğu yönündedir. Yani zeminin binalara karşı gösterdiği yıkım etkisi üç kat büyümüştür. Tamamen göçen binaların çoğu katların düşey doğrultuda doğrudan birbirlerinin üzerine oturması şeklinde meydana gelmiştir. Çok açık bir şekilde bu tür göçmelerde en önemli sebepler beton dayanımın yetersizliği, donatı yetersizliği ve uygunsuzluğudur. Zayıf kolon-kuvvetli kiriş, yumuşak kat uygulaması da diğer sebepler arasında görünmekte. Hatta bu sebeplerden dolayı bazı binalarda sadece zemin kat bölgesi ile sınırlı kalan kısmi göçmeler meydana geldi.

***

‘Herkesin imkânı bu kadar’

İzmir depreminde Rıza Bey Apartmanı’nın enkazından 91 saat sonra kurtarılan 3 yaşındaki Ayda’nın annesi Fidan Gezgin, Bornova’da gözyaşları arasında toprağa verildi.

Hacılarkırı Mezarlığı’ndaki taziyeleri kabul eden eşi Uğur Gezgin, törende oğlu Atakan’ın elini bırakmadı. başsağlığı dileyen Bornova Belediye Başkanı Mustafa İduğ’a, “Apartmanın betonunu tuttuğunuz zaman tuz buz oluyor, lütfen denetleyin. Can bu Başkanım” dedi.

Uğur Gezgin, siyasetçilerin “Riskli binalarda oturmayın uyarısı”na karşı “Ben de lüks yerlerde, kayalıkların olduğu yerde yaşayayım isterim ama herkesin imkânı bu kadar” diye konuştu. Gezgin, eşiyle depremden 20 dakika önce telefonla görüştüğünü parkta olduklarını belirterek “Deprem sırasında sanırım eve yeni girmişlerdi” dedi.

***

Karşıyaka’dan 3 bin yapı için ihbar

Depremden etkilenen ilçelerden Karşıyaka’da 17 binanın ağır hasar gördüğü açıklandı. Bunlar arasında yer alan Hakimevi de boşaltılarak etrafı şeritle çevrildi.

Karşıyaka Belediye Başkanı Cemil Tugay, deprem sonrasında 3 bin 442 yapı ile ilgili ihbar aldıklarını, şu ana kadar 322 binanın incelendiğini aktardı. Tugay, “17 binanın ağır hasarlı, 28 binanın orta hasarlı, 108 binanın hafif hasarlı ve 169 binanın da hasarsız olduğu tespit edildi” dedi.

***

Hastanenin bir bölümü kapatıldı

İzmir’de yaşanan depremin ardından Aydın Atatürk Devlet Hastanesinin poliklinik bölümü kapatıldı. Aydın Valisi Hüseyin Aksoy, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Aydın Atatürk Devlet Hastanesi idari binası, deprem sonrası oluşan risk gerekçesiyle dün itibariyle tedbiren kullanıma kapatılmıştır. Başhekimlik tarafından koordine edilen diğer alanlarda hizmetlerin aksatılmadan yürütülmesine devam edilecektir” dendi.