Bebek maması krizinden çıkarılacak dersler

Kevin REED

ABD’de patlak veren bebek maması krizi, 22 Mayıs haftasında yüzde 70 oranında stok sıkıntısın yaşanmasına sebep oldu. Bu oran bir önceki hafta yüzde 45’ti. Stok sıkıntısı öyle derinleşti ki bazı annelerin Facebook ve Craigslist gibi sitelerden anne sütü almaya çalıştığına dair haberler okuduk. Pediatri uzmanları bu gibi başa çıkma yöntemlerinin çocukların sağlığına zarar verebileceği uyarısını yaptı.

ABD’deki toz bebek maması üretiminin yüzde 90’ı ülkedeki dört büyük şirkete ait ve kıtlık yaşanmasının sebebi bir ‘hata’ ya da eşi görülmemiş ‘yeni koşullar’ ortaya çıkması falan değil. Sebep, ülkenin ekonomik elitlerinin tek gayelerinin servetleri servet katmak olması ve insanların ya da çocukların yaşamlarıyla asla ilgilenmemeleri.

İhmaller, hisse manipülasyonu, rant arzusu ve devletin tüm bunlara suç ortaklığı etmesi ülkede bebekler için yaşamsal önem taşıyan bir besin kaynağının bulunamaması anlamına geliyor. Yoksullar ve işçi sınıfına mensup aileler bilhassa savunmasız durumda.

Kıtlık neredeyse Şubat 2020’de, pandeminin ilk safhasında, uluslararası tedarik zincirleri bozulduğunda başladı. Salgının ilk günlerinde aileler bebek maması istiflediler ve rafları boşalttılar. Sonra birden satışlar düştü ve üreticiler de üretimi düşürdü.

KAPİTALİST EKONOMİ

Şu an ABD’de doğum oranları artıyor ve anneler arasında emzirme oranı oldukça düşük. Haliyle bebek maması talebi bir kez daha canlanmış bulunuyor. Üreticilerin değişen tüketim ve talep koşullarına adapte olmaktaki acizliği, kapitalist ekonominin anarşik ve plansız doğasının bir sonucu.

Kıtlığın bir anda yoğun olarak hissedilmesinin ana sebebi Michigan’daki Abbott Labs fabrikasının kapatılması oldu. Bu fabrika ABD’deki en büyük bebek maması fabrikasıydı ve ülkedeki üretiminin yüzde 25’inden sorumluydu.

ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), Abbott Labs’ı şubat ayında uyardı ve bazı ürünlerini piyasadan geri toplamaya zorladı. Fabrikadaki koşullar gerekli hijyen kurallarının o kadar gerisindeydi ki, fabrika ve şirketlerle ‘uzlaşmasıyla’ bilinden FDA bile durumu görmezden gelemedi ve fabrika kapatıldı.

Geçtiğimiz haftalarda kongreye ifade veren FDA üyesi Dr. Robert Califf, 31 Ocak’ta fabrikayı denetime giden müfettişlerin ‘şoke edici’ ve ‘felaket derecesinde kirli’ bir manzarayla karşılaştıklarını aktardı.

Dr. Califf’in aktardığına göre, toplanan kanıt ve veriler bir arada değerlendirildiğinde müfettişler bu fabrikada üretilen ürünlerin kontamine olabileceği ve bebekler için ölümcül olabilen bakteriler barındırabileceği kanısına varmışlardı.

FDA müfettişlerinin fabrikaya denetime gitme kararı almaları ardında yatan sebepler de çarpıcı. Eylül-Aralık 2021 döneminde ülkede dört bebek Cronobacter enfeksiyonu teşhisiyle hastaneye kaldırılmıştı. Gıda yoluyla bulaşan bu patojen çocuklarda enfeksiyon oluşturabiliyor ve hatta yaşamsal tehlike arz eden menenjit vakalarına sebep olabiliyor. Bu bebeklerden ikisi enfeksiyon nedeniyle yaşamlarını kaybetti.

Bir de ajansa iletilen muhbir ifadeleri vardı. İçeriden ciddi iddialar sızdıran muhbir, şirket yönetiminin yasadışı uygulamalarından söz ediyor. FDA yönetmeliklerine uygun üretim yapılmaması konusunda uyarılar dile getiren çalışanların kovulmasından söz ediyor; sahte kayıtlar tutulduğunu, test edilmemiş ürünlerin piyasaya sürüldüğünü iddia ediyordu.

Abbott Laboratuvarları, 200 milyar dolar değerinde küresel bir şirket. 1888 yılından bu yana faaliyette olan şirket, tıbbi teçhizat ve sağlık ürünleri üretiyor. Şirket pandemi esnasında Covid testleri üreterek büyük kazanç elde etti. Çocuk beslenmesi ürünleri pek para getirmediği için bu birimlere ayrılan kaynak iyiden iyiye azaltılmıştı.

Bu esnada şirketin yönetim kurulu başkanı Miles D. White senede 27 milyon dolar, CEO ve Başkan Robert Ford ise 25 milyon dolar kazanıyordu. Bebek mamasındaki bakteriyel kirlenme sorunu açığa çıktıktan sonra bile şirket borsadan kendi hisselerini toplayarak, hissedarlarına milyon dolarlarca kazanç sağlamayı sürdürdü. Kasım 2021’de fabrikasında denetim yapılacağının haberini alan şirket hiç vakit kaybetmeden 5 milyar dolarlık hisse geri alım sürecini başlatmıştı bile.

Abbott Labs şirketi, yaşanan krizin hiçbir aşamasında ürünlerinin bebekleri hasta ettiğini ya da yaşamsal tehlike arz eden enfeksiyonlara sebep olduğunu kabul etmedi. 34 sayfalık muhbir raporundaki iddiaların asılsız olduğunu öne sürmeye de devam etti.

Şirketin inatçı duruşu, FDA ve adalet bakanlığının tarafından resmen ödüllendirildi. Denetmen kuruluşlar şirket ile bir mutabakat imzaladılar ve fabrikada üretimin bir an önce tekrar başlaması koşuluyla şirketin yaptırıma uğramayacağının güvencesini verdiler.

Milyonlarca aile mağaza raflarında çaresizce bebek maması ararken yaşananlar, şirketlerin ve devletin halk sağlığını önemsemediğinin kanıtı gibi. Başkan Biden’ın Ulaştırma Bakanı Pete Buttigieg’in sarf ettiği sözcükler de hükümetin yaşananlarla uzaktan yakından ilgilenmediğinin kanıtı gibiydi: “Hükümet bebek maması üretmiyor, şirketler bebek maması üretiyor.”

Buttigieg, “Açık konuşalım,” dedi. “Burası kapitalist bir ülke.” Aynen öyle. Buttigieg bu lafları ederken hükümetin eylemsizliğini savunmaya çalışıyordu. Yaşanan kriz ise Biden yönetiminin ve ilgili tüm devlet kurumlarının çürümüşlüğünü ortaya koyuyordu.

SOSYALİZMİN ÖNEMİ

Yaşanan bebek maması kıtlığı ABD’de bir milyon insanın ölümüne sebep olan pandeminin peşinden geldi ve toplumu sosyalist değerler ile yeniden inşa etmemizin bir zorunluluk olduğunu bize bir kez daha hatırlattı.

Bebek maması üretimi ve dağıtımı, ya da milyonlarca yaşamın devamlılığı için ihtiyaç duyduğumuz temel ürünler, bu üretim süreçlerinden kazanç elde eden finansal parazitlerin elinden alınmalı. Bu kaynaklar işçi sınıfının elinde dönüştürülmeli, kamulaştırılmalı ve kazanç değil toplumsal ihtiyaç temelinde üretilmeli.

Çeviren: Fatih Kıyman
Kaynak: World Socialist Web Site