Bilgisayar başında gelen ölüm riski: Tromboz
Tromboz, dünyada yılda 3 milyon, ülkemizde ise 30 bin kişinin hayatına mal oluyor. Sorun, en çok da ofis çalışanlarını, bilgisayar başında uzun süre kalanları ve uzun süreli uçak ve otobüs yolculuğu yapanları tehdit ediyor. Özellikle de bilgisayar oyunlarının sihrine kapılıp, koltuğa çakılanlarda ölüm oranı çok yüksek.
Avrupa’ da majör ölüm nedenleri arasında bulunan tromboz, ani damarda oluşan pıhtı nedeniyle kan akışının engellenmesi durumu, meme ve akciğer kanserlerinden ölenlerin toplamından fazla ölüme sebep oluyor.
NTV'den Tülay Karabağ'ın haberine göre, Türk Kalp Damar Cerrahisi Derneği ve Ulusal Vasküler ve Endovasküler Cerrahi Derneği, ülkemizde de önemli ölüm nedenleri arasında yer alan bu önemli sorunda toplumsal bilinci artırmak amacıyla bir projeye imza attı.
CEM YILMAZ PROJENİN DESTEKÇİLERİ ARASINDA
13 Ekim Dünya Tromboz Günü başlayacak ve “Pıhtı küçük, riski büyük” olarak adlandırılan sosyal sorumluk projesine, aralarında Cem Yılmaz, Zülfü Livaneli, Bennu Yıldırımlar, Zihni Göktay gibi çok sayıda ünlü isim de destek veriyor.
Sosyal sorumluluk projesinin İstanbul’da yapılan tanıtım toplantısında konuşan Türk Kalp ve Damar Cerrahisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Ahmet Rüçhan Akar, pıhtılaşmanın aslında vücudun kanamaya karşı bir savunması olduğunu ancak damar tıkayacak boyuta geldiğinde ise ölüme yol açtığını söyledi.
Kalp ve beyin damarlarındaki tıkanıklara değinen Prof. Akar, özellikle toplardamarlardaki pıhtı ve tıkanıkların ciddi sonuçlar doğurduğunu belirtti.
Derin Ven Trombozu (DVT) olarak adlandırılan durum, her yaşta görülüyor, ancak risk 60 yaşından sonra katlanıyor. Sigara, obezite, ailesel yatkınlık, hamilelik, bebek emzirme, doğum kontrol hapı kullanmak, majör cerrahi girişimler tromboz açısından risk faktörleri.
Ancak risk seviyesini en üst sıralara taşıyan etkenlerin başında hareketsizlik geliyor. Uzun süren uçak ve otobüs yolculukları ile bilgisayar başında geçirilen uzun saatler insanları tromboza en yakın aday durumuna getiriyor. Bu nedenle tromboz, haberlere sıkça yansıyan, “Bilgisayar başında ölüm” vakalarının en önemli sorumluları arasında yer alıyor.
BACAKLARDAKİ ŞİŞMEYİ ÖNEMSEYİN!
Bacakta ağrı ve şişmenin trombozun en belirgin belirtileri olduğunu söyleyen Ulusal Vasküler ve Endovasküler Cerrahi Derneği Başkanı Prof. Dr. Cengiz Köksal, beyaz yakalı popülasyondaki artışla DVT vakalarındaki artışın paralellik gösterdiğini söyledi.
BİLGİSAYAR BAŞINDA GEÇİRİLEN SÜRE ARTTIKÇA RİSK ARTIYOR
“Bilgisayar başında bacakların sarkıtılarak hareketsiz durması sonucu oluşan pıhtı akciğerlere gidiyor” diyen Prof. Köksal, masa başında geçen süre arttıkça riskin de sorunun da büyüdüğünü vurguladı.
UZUN UÇAK YOLCULUĞU YAPANLAR DİKKAT
Türk Kalp ve Damar Cerrahisi Derneğinden Doç. Dr. Gökçen Orhan ise akciğere atılan pıhtının pulmoner emboliye neden olduğunu söyledi, “Akciğerdeki pıhtılar tedavi edilmezse kronikleşir, akciğer tansiyonunu yükselterek kalp yetmezliğine ve ölüme yol açabilir” dedi.
Bir diğer önemli riskin kıtalararası yolculuklar olduğuna dikkat çeken Prof. Rüçhan Akar, “Trombozdan korunmak için ne yapılmalı” sorusuna şöyle cevap verdi:
“Özellikle aile hikayesi varsa, sigara içiliyorsa, daha önceden geçirilmiş bir tromboz durumu söz konusu ise yolculuklardan önce önleyici tedavi yapılmalı, varis çorabı giyilmeli.”
PIHTIYA KARŞI HAREKET ET!
Risk grubunda olmayanların da uzun uçak yolculuklarında (4 saati geçen) saat başı kalkıp dolaşmaları yapılacak en mantıklı şey. Yanı sıra bilgisayarla çalışmak zorunda olanların da baldır kaslarını çalıştıracak basit hareketler yapması ve saat başı yürümesi gerekiyor.
Çünkü uzmanlara göre, her yaşta ve herkesin başına gelebilecek olan pıhtıdan korunmanın en önemli yolu hareket etmek.
FAZLA ALKOL VE KAFEİNDEN UZAK DURUN, KABIZ OLMAYIN
Kanser hastalarında ve kemoterapi görenlerde tromboz riskinin daha fazla olduğunu vurgulayan Prof. Köksal, hareketsizliğin kan dolaşımını ve kalbin işini zorlaştırdığını aktardı, kilo kontrolüne vurgu yaparak, alkol ve aşırı kafeni ile kabızlığın da pıhtı gelişimini artırabildiğini dile getirdi.
SUSUZ KALMAYIN, UÇAKTA YÜRÜYÜN!
DVT olgularının yarısının hiçbir belirti vermediğini aktaran, “En sık bulgular ise bacakta ağrı, şişme ve yürüme ile bu şikâyetlerin artmasıdır. Baldırı avucunuzla sıkınca hassasiyet artabilir” diyen Doç. Orhan’ın, DVT’dan korunma önerileri ise şöyle:
“Susuz kalmamaya özen göstermek, uzun yolculuklarda ayakları sürekli hareket ettirmek; genel olarak da hareketsiz kalmamak alınabilecek en iyi tedbirlerdir. Ek olarak, doğum kontrol hapı kullanan kadınların sigara içmemesi gerekir.”
DVT NASIL TEDAVİ EDİLİYOR?
Uzmanların verdiği bilgiye göre, tüm hastalarda kan sulandırıcı ilaç kullanmak gerekiyor. Bazı hastalarda damarın içindeki pıhtıyı almak veya eritmek gerekebiliyor. Kan sulandırıcı ilaç kullanması yasak olanlarda ise akciğere pıhtı atmasını önlemek için tıkanan damarın yukarı seviyesine filtre koyma yöntemine gidiliyor.