Google Play Store
App Store

Bilgisayarların kişilik yargılamada insanlardan daha iyi performans göstermesi, bazı alanlarda insan zekâsının yerini alabileceklerini düşündürebilir

Bilgisayarlar bizden daha iyi karar veriyor
Fotoğraf: Unsplash

Tolga Mırmırık - @mirmirik

Kişilik algısı ve yargılaması, insan ilişkilerinde kritik bir rol oynar. Kimi zaman farkında olmadan kiminle arkadaş olacağımızı, kime güveneceğimizi veya kiminle çalışacağımızı kişilik algılarımıza göre belirleriz. Bu yargılar, yaşamımızdaki önemli dönüm noktalarını şekillendirebilir; kısacası, doğru bir kişilik yargısı, daha iyi kararlar almamıza yardımcı olabilir.

İnsanların birbirlerinin kişiliklerini yargılamada oldukça başarılı oldukları bilinir. Örneğin, tamamen yabancı iki insan, kısa bir süreliğine bir araya geldiklerinde bile birbirlerinin kişilik özelliklerini doğru bir şekilde tahmin edebilirler. Bu tür yargılar, sosyal-bilişsel beceriler olarak bilinen, beynimizin çevremizi anlamak ve diğer insanlarla etkileşim kurmak için kullandığı yeteneklere dayanır. Ancak son yıllarda, bu alanda köklü bir değişim yaşanıyor. Makine öğrenimi ve istatistikteki gelişmeler, bilgisayar modellerinin de geçerli kişilik yargıları yapabileceğini göstermektedir.

Bilgisayar modelleri, insanların çevrimiçi davranışlarının dijital izlerini kullanarak kişilikleri yargılayabilir. Bu dijital izler, sosyal medya beğenilerinden, paylaşılan içeriklere kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Örneğin, Facebook beğenileri, bir kişinin kişiliği hakkında tahminlerde bulunmak için oldukça değerli veriler sunabilir. Bu bağlamda yapılan bir çalışma, bilgisayarların, insanların kişilik yargılamasında gösterdiği başarının ötesine geçebileceğini göstermiştir.

Çalışmada, 86.220 gönüllü, 100 maddelik bir kişilik anketi doldurdu. Ardından, bu kişilerin Facebook beğenilerine dayanarak bilgisayar tahminleri yapıldı ve bu tahminler, katılımcıların Facebook arkadaşlarının anketlere dayalı tahminleriyle karşılaştırıldı. Sonuçlar oldukça çarpıcıydı: Bilgisayar modelleri, kişilik yargılamasında insanlardan daha başarılıydı. Bilgisayar tahminleri, insanların yaptığı tahminlerden daha yüksek bir doğruluğa sahipti ve daha tutarlı sonuçlar üretiyordu.

Bu bulgular, teknolojinin insan psikolojisi üzerindeki etkilerini yeniden düşünmemize neden olabilir. Bilgisayarların, insan davranışlarını analiz ederek kişilik yargıları yapabilmesi, psikolojik değerlendirme, pazarlama ve hatta siyaset gibi alanlarda yeni fırsatlar ve zorluklar sunmaktadır. Örneğin, bir şirket, bir adayın sosyal medya izlerini analiz ederek işe alım süreçlerini daha objektif hale getirebilir (bu konuda kişilik hakları ile ilgili ciddi tartışmalar da bulunmakta). Aynı zamanda, bu tür teknolojilerin gizlilik ve etik konularını da gündeme getirdiği açıktır. Bir bilgisayarın, dijital izlerimize dayanarak bizim hakkımızda bu kadar doğru yargılarda bulunabilmesi, özel yaşamın sınırlarını yeniden tanımlamamız gerektiğini göstermektedir.

Makine öğrenimi ve kişilik yargılaması konusundaki bu gelişmeler, gelecekte insan ve bilgisayar etkileşimlerinin nasıl evrileceğine dair önemli ipuçları sunuyor. Bilgisayarların kişilik yargılamada insanlardan daha iyi performans göstermesi, bazı alanlarda insan zekasının yerini alabileceklerini düşündürebilir. Ancak bu durum, bilgisayarların sosyal-bilişsel becerilerden tamamen bağımsız olarak başarılı olabileceği anlamına gelmez. İnsan beyninin karmaşıklığı ve sosyal bağlamı anlama yeteneği, bilgisayarların hâlâ eksik olduğu ve gelişme konusu olan alanlardır.

Bu bağlamda, gelecekte bilgisayarların ve insanların kişilik yargılamada bir araya gelerek nasıl daha iyi sonuçlar elde edebileceği üzerine çalışmalar yapılabilir. Belki de en iyi sonuçlar, insan sezgileri ve bilgisayarların veri işleme yeteneklerinin birleşimiyle elde edilecektir. Bu birleşim, daha doğru ve tutarlı kişilik yargıları yapmamıza yardımcı olabilir.

Sonuç olarak, bilgisayarların kişilik yargılamadaki başarısı, teknoloji ve insan psikolojisinin kesişim noktasında önemli bir dönüm noktasıdır. Bu gelişmeler, psikolojik değerlendirmeden pazarlamaya, siyasetten kişisel kararlara kadar birçok alanda önemli etkiler yaratabilir. Ancak bu potansiyel faydalar, dikkatle ele alınması gereken etik ve gizlilik sorunlarını da beraberinde getirir. Teknolojinin bu kadar hızlı ilerlediği bir dünyada, insan doğasının ve mahremiyetin sınırlarını yeniden tanımlamak zorunda kalabiliriz. İyi haftalarınız olsun.

Ek okuma 

Computer-based personality judgments are more accurate than those made by humans: https://www.pnas.org/doi/pdf/10.1073/pnas.1418680112