Bina değil adeta tabut

İlayda KAYA

Olası Marmara depremine karşı uzmanların sık sık uyardığı İstanbul’un ilçelerinin başında gelen Küçükçekmece’de dün dayanıksız binalardan biri yerle bir oldu. Enkazda kalan binada 1’i çocuk 8 kişi yaralı olarak çıkarılırken, 1 kişi yaşamını yitirdi. Binanın en üst katının kaçak olduğu, bina yapımında deniz kumu kullanıldığı tespit edilirken, kentsel dönüşüme yanaşmadığı söylenen bina sahibi Murat Gençtürk ile binanın alt katındaki restorantın sahibi Ö.A.D. gözaltına alındı. Bu yıkımın megakentteki binaların durumunun en büyük örneği olduğunu belirten mühendisler “Binaların depreme hazırlanması şart” dedi.

İstanbul Küçükçekmece'deki 3 katlı bir apartman dün sabah çöktü. Olay yerine çok sayıda itfaiye, sağlık ve AFAD ekipleri sevk edildi. İncelemelerde bulunan İstanbul Valisi Davut Gül, 8 kişinin yaralı olarak çıkarıldığını söyledi. Gül’ün açıklamalarının ardından enkazdan 1 kişinin cansız bedeni çıkarıldı. Gül, 3 katlı binanın zemin katının işyeri, üstündeki katının büro olarak kullanıldığını aktararak üstteki iki katta ise ailelerin yaşadığını anlattı. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu da depremle mücadele çağrısını yineleyerek “Bu hızla gidersek 40-50 yılda bitiremeyiz” dedi.

1,5 KAT KAÇAKMIŞ

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki de binanın 36 yıl önce inşa edildiğini söyledi. Özhaseki, binanın mühendislik ve mimarlık standardına uyum sağlamadığını belirterek “Binanın 1,5 kat kaçak olarak eklendiği tespit edilmiştir. Yerinde yapılan ilk incelemelerde yapımında deniz kumu kullanıldığı ve daha sonraki süreçlerde binanın statiğini bozacak müdahalelerin yapıldığı anlaşılmıştır” dedi. Küçükçekmece Cumhuriyet Başsavcılığı da soruşturma başlattı. Soruşturma kapsamında 2 kişi gözaltına alındı.

HAREKETE GEÇİLMELİ

Mühendisler BirGün’e yaptığı açıklamada, megakentteki binaların olası depreme hazır olmadığını söyledi. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Nusret Suna, yetkililere seslenerek şu ifadeleri kullandı: “Bunun gibi aniden çökebilecek binalarımız var. Bu binaların tespit edilip, burada yaşayanların güvenli yerlere taşınması şart. 2018’de yapılan çalışmada yaklaşık 50 bin bina aniden çökecek denildi. Bu bir senaryo çalışmasıdır. 2020 senelerinde bu çalışmalar biraz daha ilerleterek bu sayı 90 binlere çıktığı söylendi. Kentsel dönüşüm 2011'de çıktığı zaman çok mutlu olmuştuk ama yanlış bir politika işlendi.” Suna şöyle devam etti: “Bugünkü ekonomik koşullarda vatandaşımız karınlarını zor doyururken binalarına güçlendirmek için para ayıramıyor. Ama vatandaş da elini taşın altına koymalı. Merkezi ve yerel yönetimlere görev düşüyor. Yetkililer yurttaşları sağlıklı yerlere çıkarmalı. Deprem olmadan binalar yıkılıyor. Harekete geçmek şart.”

Arel Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Fatih Altan da “Deprem bile gerekmeden yıkılabilen binalarımız var. İstanbul'un 2-3 bin binanın böyle olduğunu tahmin etmekteyiz. Bunlar saatli bomba gibi ne zaman patlayacağı belli olmayan fakat zamanı gelince de böyle facialara sebep olan bir durumla karşılaştırıyor” dedi.

MİLYONLARCA YURTTAŞIN CANI TEHLİKEDE

Uzmanlar İstanbul’da 2030 yılına kadar 7 ve üzerinde bir depremin olma olasılığının yüzde 64 olduğunu söylüyor. İBB’nin yaptığı son analize göre 7.5 büyüklüğündeki bir depremde İstanbul’da 91 bin bina ağır veya çok ağır hasar; 167 bin bina orta hasar alacak. Yani yaklaşık 250 bin bina içinde yaşayan milyonlarca kişi büyük risk altında. Öte yandan İBB geçtiğimiz aylarda "Megakentte 318 bina durduk yere çökebilir" demişti. Bu açıklamanın ardından 6 aydan fazla bir zaman geçti. 318 binanın 20'si yıkıldı. Diğerleri hâlâ risk oluşturuyor.

• İstanbul’da kayıtlı bina sayısı: 1 milyon 166 bin

• 1980 öncesi yapılan bina: 255 bin

• 1990- 2000 yılında yapılan bina: 533 bin

• 2000-2019 yılları arasında yapılan bina: 376 bin

İNCELENEN BİNALARIN YARISI HASARLI

Yurttaşlar Maraş merkezli depremin ardından Olası Marmara depremine karşı uyarılarda bulunulmasıyla binalarıyla ilgili İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) başvurarak tarama testleri yaptırmıştı. Zamanla taleplerin azaldığı belirlenirken yapılan Hızlı Tarama Testlerinin 2023 Ağustos verileri korkunç tabloyu bir kez daha gözler önüne serdi:

Başvuru sayısı: 159 bin 803

İncelenen bina: 35 bin

İncelenende ağır hasarlı: 7 bin 378

Yüksek riskli yapı: 10 bin 1

Orta derece riskli: 6 bin 668

Düşük riskli yapı: 10 bin 890

Yıkılabilecek konut: 1.3 milyon

600 BİN KONUT RİSKLİ GÖZÜKÜYOR

İstanbul’da beklenen depremle ile ilgili hazırlanan her rapor ise “Eyvah” dedirttiriyor. Araştırmalarda kent genelinde en az 207 bin riskli yapı olduğu görülüyor. Bu rakam, İstanbul’daki toplam bina sayısının altıda birine karşılık geliyor. Tespit edilen riskli binaların yüzde 30’unun yapım yılı 2000 ve sonrası olduğu belirlenirken riskli binaların en fazla olduğu ilçeler ise Esenyurt, Büyükçekmece ve Küçükçekmece olduğu ifade ediliyor. Öte yandan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki de İstanbul’da 6 milyon civarında konut, 1,5 milyon civarında da işyeri bulunduğunu belirterek, yaklaşık 600 bin konutun riskli olduğunu söylemişti.

MEGAKENT DEPREME HAZIR DEĞİL!

• İstanbul’daki 600 bin riskli yapı stokunun yüzde doksanı yıllardır yenilenmedi.

• İstanbul’da 2001’de 512 olarak belirlenen acil çıkış yollarının çoğu otopark olarak kullanıldığı belirlendi.

• Son 11 yılda İstanbul’da bulunan ve 2000 yılı öncesi yapılmış 800 bin binanın yalnızca 84 bini dönüştürüldü.