Bugün sizlere dünyanın en büyük ve en gelişmiş devletlerinden birinde yaşanmış bir inşaat öyküsü anlatacağım. Sanayi devrimine öncülük etmiş, bilime ve gelişmeye hatta ekonomik kalkınmaya sırtını hiçbir zaman dönmemiş bir devletten bahsediyorum. Güneşi nadiren görse de, ‘güneş batmayan imparatorluk’ namıyla bilinen bu yeri hepiniz biliyorsunuz. Halk arasında İngiltere dediğimiz Birleşik Krallık’ta geçiyor öykümüz.

Bir adaya sıkışmış bu koca devletin en büyük sorunlarından biri insanların başına sokacak yer bulmak. Nüfus yavaş artsa da, İngiltere’de yeni ve uygun fiyatlarda ev bulmak zor. Halk doğayla iç içe yaşamaya alıştığından birkaç büyük kent dışında apartmanlarda yaşamaya sıcak bakmıyor. Bahçeli, insanın doğayla ilişkisinin sürdüğü müstakil evler oradakilerin olmazsa olmazı. Belediyeler bizdeki gibi kentlerdeki yeşil alanları “ha deyince” eşdost müteahhitlere peşkeş çekmiyor. Yüksek katlı bina izni almak, ülkedeki “yeşil kuşak”lara yeni evler yapmak da zor. İngilizler garip millet, çaya süt katıyor, her boşluğa alışveriş merkezi yapmayı, parkları hükümete yakın şirketlere satmayı ‘gelişme’den saymıyor. Bütün bunlar ev sorununu büyütüyor. Fiyatları artırıyor, ev yapmaya uygun yerler inşaat firmaları tarafından kapışılıyor.

Öykünün heyecanlı kısmı ise burası. Günlerden bir gün ev yapacak yer bulmanın iğneyle kuyu kazmak kadar zor olduğu İngiltere’de, bir şirket 57 ev için uygun bir alan bulur.

Plymouth’taki bu arazi şirkete para, ev soruna çözüm olabilir ama kentin belediye meclisi projeye onay vermeyince işler durur. Şirket mahkemeye gider ama oradan da olumlu yanıt alamaz çünkü planlama müfettişi, doğal hayatın özellikle de korkunç yer öreni (Nothophantes horridus) adlı küçük bir örümceğin hayatı tehlikeye gireceği için projeye onay verilmediğini belirtir. Bu örümcek dünyada sadece Plymouth’da üç yerde yaşıyor ve Dünya Doğayı Koruma Birliği’ne (IUCN) göre nesli ‘kritik tehlike’de. İnşaat yatar, şirket gider, örümceğin yaşam alanını kurtarmak için 9 bin 700 imza toplayan böcek severler bayram eder.

Dünya Doğayı Koruma Birliği’ne göre Türkiye’de nesli tehdit altındaki tür sayısı 364. Siz bu türlerden bir tanesi için durdurulan bir proje hatırlıyor musunuz? Güzergâhı değiştirilen bir yol, yapımından vazgeçilen bir baraj, izin alamayan bir sanayi tesisi? Var mı aklınıza gelen bir yer? Beceriden olsa gerek. Bizdeki şirket sahiplerini, kamu kuruluşlarını, yüklenici ve mimarları tebrik etmek lazım. Bugüne kadar binlerce kilometre yol, yüzlerce baraj, alışveriş merkezi ve konut projesi yapmalarına rağmen bir projeyi bile Türkiye’nin eşsiz yaban hayatına denk getirmediler. Tüm bu özene rağmen, Dünya Doğayı Koruma Birliği’nin Kırmızı Listesi’nde nesli tehdit altındaki türlerin sayısı neden her yıl daha da artıyor, anlamak zor tabii. Çok değil, 20-30 yıl önce Anadolu’da görülen leoparların nereye gittiğini insan merak ediyor. Çizgili sırtlanların, vaşakların, yer yediuyurlarının, Akdeniz fokunun nesli, inşaat firmalarının, devletin bu özenine rağmen neden azalıyor? Memlekette et fiyatları artınca sırtlan ve fok yiyenler mi türedi? Sadece hassas türler değil tüm yeşil doku tehdit altında.

250 milyon ağaca ev sahipliği yapan İstanbul’un Kuzey Ormanları’na dozer ve kepçelerle giriliyor. Türkiye’nin el değmemiş yaylalarına lüks arabalarıyla çıkmak isteyenlerin keyfi için yollar döşeniyor. Binlerce yıllık tarihi geçmişe sahip Hasankeyf sular altında bırakılıyor.
İki ülke de ‘kalkınma ve büyüme’ kelimelerini konuşmalarından eksik etmeyen hükümetlerce yönetiliyor. Büyüme ve kalkınma kelimelerini inşaatla, yatırımla ilişkilendirmenin yanlış olduğunu biliyoruz ama bir an için bunu boşverin. Büyüteçle zor görülen bir örümcek için seferber olunan bir ülke ile domuzların intihar edercesine kendisini denize attığı bir ülkeden bahsediyoruz. Hangisi halkına ‘kalkınma’ adına yalan söylüyor sizce?