BM İnsan Hakları Komisyonu’na başından beri “ısınamamıştı”: ABD bıraktı, şaşıran olmadı

ABD'nin BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi Nikki Haley dün ülkesinin BM İnsan Hakları Konseyi’nden çekildiğini duyurdu. Gelişmeleri izleyenler ABD’nin bu kararının sürpriz olmadığını bilirler. Öncesinden de işaretleri vardı zaten. Önce bir anımsatma yapalım. BM İnsan Hakları Komisyonu vardı bir zamanlar. Bir hayli eleştirilen bir kurumdu. BM İnsan Hakları Konseyi (İHK) bunun yerine kuruldu. İHK’nin faaliyete geçmesi için 2005 Mart ayında BM Genel Kurulu’nda yapılan oylamada ABD İHK aleyhine oy kullanmıştı. Yani karşıtlığı kurum daha faaliyete geçmeden var olan bir karşıtlıktı. O oylamada BM’nin üyeleri kurumu onaylamış ABD’ye ise sadece İsrail, Marşal Adaları ve Palau destek vermişti.

Yani İHK, Halley’in son derece saygısızca “ikiyüzlü” diye adlandırdığı tutumlarından ötürü ABD’nin tepkisini çekmiş değil.

Öncelikle İsrail karşıtı aldığı kararlar yüzünden ABD öfkeli, bu anaşılabilir bir durum. ABD’de etkili İsrail Lobileri (şunlara da Yahudi lobileri demekten vazgeçelim artık) ABD yönetimini İHK’ye tavır almaya zorladılar hep. Bunda uzun süre başarılı da oldular.

Bush istememişti
George W. Bush (oğul olan) İHK’ye katılmayı reddetmişti örneğin. Ancak Barack Obama son döneminde Başkanlık seçimlerinden on gün önce 1 Ocak 2017’de İHK üyeliğini gündeme getirmiş, ABD İHK üyesi olmuştu. Bu aslında Obama’nın 2009’da da düşündüğü ama hayata geçiremediği bir düşünceydi.

Şimdi ABD’nin eline iyi bir fırsat geçti. İHK içinde ABD’nin “düşmanları” da vardı çünkü. Çin, Küba, Venezüela. ABD’ye göre bunlar insan hakları ihlali yapan ülkelerdi. Tabii ABD, Suudi Arabistan’ın İHK üyeliğine hiç ses çıkartmamıştı. Hatta İHK’nin Kadın Komisyonu’na seçilmesine bile en ufak bir tepki vermemişti. Yani İHK’nın içinde “insan haklarını ihlal edenler var” gerekçesi tam bir Amerikan palavrası. Bulundukları bölgede ABD’nin uğursuz planlarını bozan ülkelerin İHK’deki varlığı asıl meseledir. Önce bunların anımsanması gerek. Venezuela’da açık açık bir darbe planlayan ABD söz konusu ülkede kendisinden kaynaklanan şiddetten Venezuela’yı sorumlu tutmayan İHK’yi eleştirdi sürekli.

İsrail faktörü ise sır değil, çünkü ABD zaten bunu açık açık söylüyor. İHK’nin “İsrail karşıtlığı”nın önyargıdan kaynaklandığını söyleyecek kadar gerçeklikten uzak. Şu doğru; İHK’nin 7. Maddesiİsrail için uygulanır hep. En son Batı Şeria ve Gazze’de yaşananlar da bu madde çerçevesinde İsrail karşıtı kararla sonuçlandı. Ama kimse bu konuda İHK’yi suçlayamaz elbette.

İsrail karşıtlığı
2016’da alınan bir Konsey kararı var. İsrail’in işgal ettiği topraklardaki yerleşimleriyle bağlantılı tüm şirketlerin kara listesi oluşturuldu bu karar uyarınca. Bundan ABD’li şirketler pek memnun kalmadılar tabii. Konsey’in bir de aslında Suriye’ye ait olan ama yıllardır İsrail işgali altında bulunan Golan Tepeleri’nin Suriye’ye verilmesini karara bağladığı da biliniyor. Şimdi bunların ABD’nin tepkisini çekmemesi normal mi?

ABD’nin derdi “insan hakları” değil elbette. Başta İsrail olmak üzere kendisini ve müttefiklerini çıkarlarını korumak. İHK bugünkü yapısıyla çıkarlarına uygun değil. Bir de üye olduğundan beri Konsey’e ödemesi gereken bir üyelik aidtaı var ki az değil. Hem istediği kararları çıkartamayan hem de üste para ödeyen durumda olmak ABD’nin istediği bir poziyon olamazdı.

Çekildi ama...
Sonunda İHK’den çekildi. Dünyayı hiç de etkileyecek bir karar değil bu. ABD içinde de bu çekilmeye itirazlar var aslında. Amerikan Sivil Özgürlükler Platformu, Trump yönetiminin "temel insan haklarını ihlal etmek için gayet agresif bir çaba" içinde olduğunu açıklayarak kararı kınadı örneğin. Sadece kendisini “inandığı” gerekçelerle İHK’den çıkan ABD’ye destek veren pek yok. “Kadim” müttefiki İngiltere bile “bazen aynı görüşte olmasak da İHK’ye desteklerinin sonsuz” olduğunu açıkladı hemen.

Mesele sadece İsrail değil, ABD’ye kafa tutan ülkelerin İHK içindeki varlığı. Trump’ın “çekip gitmesinin” nedeni elbette bu.

***

ABD, İnsan Hakları Konseyi’nden ayrıldı

ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Nikki Haley ve ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ABD’nin BM İnsan Hakları Konseyi’nden ayrıldığını açıkladı.

ABD Başkanı Donald Trump’ın bir yıl önce BM İnsan Hakları Konseyi içerisinde reform yapılmazsa ABD’nin çekileceğini belirttiğini hatırlatan Haley, bu süre içerisinde konseyde bir değişiklik olmadığı değerlendirmesinde bulundu. Konsey içerisinde bulunan Çin, Küba ve Venezuela gibi ülkelerin insan hakları ihlallerinde bulunduğunu kaydeden Haley, konseyin İsrail’e karşı ise ön yargısının olduğunu söyledi.