Bolsonaro Brezilya için değil, tüm dünya için bir tehdittir
Eliane BRUM/ Brezilyalı gazeteci ve edebiyatçı
CovId-19 salgınının Ortaçağ köylüsü bir kabadayısı var. Ve bu virüs değil. En tuhaf Hollywood felaket filmi bile, Jair Bolsonaro’nun yaptığından daha komik olamaz: Halkı halk sağlığı acil durumlarında daha fazla dışarı çıkmaya teşvik eden bir başkan fikri hiçbir Hollywood filmi kadar eğlendirmezdi.
Brezilya Cumhurbaşkanı Bolsonaro koronavirüsün ciddiyetini, sağlık görevlilerinin tavsiyelerini reddetti. Hatta önlem almaya çalışan valilerle savaştı, yoksulları en büyük riske attı. Ve insanlığın seyrini değiştirebilecek bir tehdidine karşı dünyayı tehlikeye soktu.
Bolsonaro 16 Mart’ta yaptığı konuşmasında kongre ve yüksek mahkemeye yönelik yapılan protestoları destekledi ve virüs hakkında bilim insanlarına yönelik “Söyledikleriyle aynı şey” değil açıklamasını yaptı.
Imperial College London’a göre sosyal izolasyonu benimsemek ve uygulamamak arasında kaybedilen bir milyon can var. Ama Bolsonaro bunların tümünü reddetti ve sadece kendisine inandı. Bu post-doğruculukla alakalı değil, öz-gerçeklikle alakalı bir şey. Brezilya Cumhurbaşkanı Bilimsel araştırmaları itibarsızlaştırarak koronavirüsü için “grip ya da soğuk algınlığı gibi bir şey” diyerek sosyal medyada yayına başladı. Ama neyse ki Instagram, Facebook ve Twitter yalan bilgi yayıyor gerekçesiyle ilk kez bir devlet başkanının paylaşımlarını kaldırdı.
Mart ayında Bolsonaro’nun idolü Trump’ı ziyaretinin ardından 20’den fazla insanın koronavirüs test sonucu pozitif çıktı. Ama o ne yaptı? Karantinayı kırdı, kongreye ve yüksek mahkemeye karşı gösteriler düzenledi. Bu gösterilerde insanlarla tokalaştı, destekçilerinin cep telefonlarından selfie çekti. Dahası da, “Virüsü alırsam sorumluluk benimdir” dedi. Ama hiçbir noktasında alacağı virüsü başkalarına bulaştırabileceğini düşünmedi. Brezilyalılar Bolsonaro’nun Covid-19’a yakalanıp yakalanmadığını bile bilmiyor. İki testinin negatif olduğu iddia etse Bolsonaro gerçek sonuçları göstermeyi reddediyor.
Geçen hafta ulusal bir yayında kendi hükümetinin karantinayı sona erdirmesi gerektiğini savundu. Ertesi günündeyse ülkenin cumhurbaşkanı vatandaşlarına işletmelerini yeniden açmalarını tavsiye etti. Hali hazırda iyiden iyiye bunalmış mahkemeler ise Bolsonaro’nun “Brezilya duramaz” sloganını resmi bir kararla yasaklamak zorunda kaldı.
Bolsonaro en nihayetinde pandemi krizini “medya histerisi”nden daha fazla diyerek kabul etmeye başladı. Kendi bakanlarından, müttefiklerinden ve seçmenlerinden destek kaybedeceğini fark edince de, “neslimizin en büyük zorluğu” olarak nitelendirdi. Onun konuşması esnasında ise şehir sokakları protestolarla yankılandı. Kendi kendini evlerinde tecrit eden yurttaşları ise tencere ve tavalarıyla pencerelerinden, “Bolsonaro dışarı!” diye bağırdı.
Bolsonaro gerçek bir manyak gibi davranıyor, ama hesap yapıyor. 210 milyon Brezilyalı’nın hayatıyla kumar oynuyor çünkü yeniden seçime zarar verebilecek bir ekonomik durgunluktan kaçınmak istiyor. Ancak cumhurbaşkanının hayatta kalma şansı her geçen gün azalıyor. Pek çok farklı yapı Bolsonaro hakkında suç duyurusunda bulundu ve muhalefet liderleri Bolsonaro’nun istifasını isteyen ortak bir mektup imzaladı. En sağlam muhafazakarlar arasında bile, cumhurbaşkanının izole edilmesi gerektiğine dair bir fikir birliği ortaya çıktı.
Tüm bu kargaşanın içerisinde olan yine yoksullara oluyor. En büyük tehlike, genellikle kanalizasyon ve sudan yoksun bir ve iki odalı favela evlerinde kendini tecrit etmek için mücadele eden yoksul halka ait.
Koronavirüsünde yaşanan salgın zengin ve fakir arasında uçurumu Brezilya’da da gözler önüne serdi. Rio de Janerio’da yaşanan ilk ölüm, salgın sırasında çalışmaya devam etmek zorunda kalan çok sayıdaki hizmetçiden birisiydi. İşvereni İtalya’dan yeni gelmişti. Bu olay ülkede büyük yankı uyandırırken, ev işçilerinin çocukları, “Annelerimizin yaşamları için” isimli online bir kampanya başlattı. Kampanyada zengin aile çocuklarının kendilerini desteklenmesi çağrısında bulunuldu. Sonuç getiren kampanyada bu riskli dönemde ev işçilerinin işlerine gitmelerine engel oldu.
Ancak Brezilya Cumhurbaşkanı tam tersi bir mesaj gönderiyor. Bir virüs sınır tanımadığından, Bolsonaro sadece Brezilya için değil, tüm dünya için bir tehdittir.
İngilizceden çeviren Burak Abatay
(The Guardian’dan kısaltılarak kullanılmıştır.)