Bu hafta ne bulduk, ne öğrendik? Uzaya bakmanın olumlu sonuçları
Eylülün ilk haftasında insanlık, gözünü uzaya çevirmenin bazı heyecan verici sonuçlarına ulaşıyor. Bu haftada teknoloji konusunda da önemli gelişmeler yaşanıyor
3 Eylül: Viking-2 1 yıl sonra Mars’ta
9 Eylül 1975 günü yola çıkan Viking-2 uzay aracı, neredeyse 1 yıl sonra, 3 Eylül 1976’da Mars yüzeyine indi. Mars yüzeyinde 1.281 Mars günü çalıştı ve 11 Nisan 1980’de aküleri bitince kapatıldı (Mars günü Dünya gününden biraz daha uzun olup, tam olarak 24 saat, 39 dakika ve 35,244 saniyedir). Yörünge aracı 25 Temmuz 1978’e kadar neredeyse 16.000 resmi 706 dönüşte çekip Dünya’ya yolladı.
Viking Programı, NASA tarafından Mars’a gönderilen Viking-1 ve Viking-2 uzay sondalarından oluşan görevlerdir. Mars için en pahalı görev oldu. Bu görev için yaklaşık 1 milyar dolar harcandı. 1990’dan 2000’lerin başına kadar Mars yüzeyi hakkında pek çok bilgi edinildi. Mars yüzeyinin çeşitli haritaları (termal, kimyasallar, fizikî haritalar) oluşturuldu, toprak incelendi. Ölçümler yapıldı. Yaşam kanıtı için deneyler yapıldı. Mars’ı dünyalaştırma için yeterlilikler araştırıldı.
4 Eylül: Arama motoru aramızda
1998 yılının 4 Eylül günü, 21. Yüzyıl insanının hayatında kilit role sahip olan Google kuruldu. Kurucuları Rus kökenli ABD’li Sergey Brin ve Lawrence Page’dir. Alexa adlı sitenin istatistiklerine göre, internette en çok ziyaret edilen web sitesi google.com’dur. Google Arama, bir arama motoru uygulaması olup şirketin en popüler uygulaması olsa da, Google bunun ötesinde çevrimiçi bilgi dağıtımı, reklam teknolojileri ve arama motorları için yatırımlar yapan çok uluslu Amerikan anonim şirketidir. YouTube, Blogger, Orkut gibi siteler Google’a aittir. Ek olarak şirket, BrandZ marka değeri veritabanı listesinde ikinci sırada yer almaktadır. İnternet kullanıcılarına çok önemli katkılar sunsa da Google şirketi; gizlilik, telif hakkı ve sansür gibi konularda yoğun ve sert eleştiriler almaktadır.
7 Eylül: Satürn dolaylarında bir bulutsu…
William Herschel’e geçen hafta Satürn’ün uydusu olan Enceladus’u keşfetmesi vesilesiyle yer vermiştik. Herschel bu haftayı da boş geçmedi. Almanya doğumlu bir İngiliz olan bilim insanı, 7 Eylül 1782’de kendi tasarımı olan teleskopla Satürn Bulutsusu’nu keşfetti. Satürn Bulutsusu Kova Takımyıldızı’nda bulunan gezegenimsi bulutsu olarak tanımlanıyor. Tahminlere göre Dünya’dan yaklaşık olarak 2 bin 400 ışık yılı uzaklıktadır. Ancak bu uzaklık, Satürn Bulutsusu’nun çevresinde bir referans yıldız bulunmadığı için hesaplanamıyor. Bu arada Işık yılı, ışığın bir yılda aldığı yolu; yani yaklaşık 9.5 trilyon kilometrelik mesafeyi ifade eder. Yani, gökbilimciler bir yıldız için 10 ışık yılı uzakta diyorsa, aslında kastettikleri yıldızın 95 trilyon kilometre ötede olduğudur. 2 bin 400 ışık yılı uzağımızda olan Satürn Buluntusu’nun kaç kilometre ötemizde olduğunu varın siz hesaplayın.
8 Eylül: Yapışkan bantlar piyasada
Şeffaf yapışkan bant, ilk kez 8 Eylül 1930’da 3M şirketi tarafından satışa sunuldu. Bant 1928 yılında Amerikalı Richard Drew tarafından yapıldı. Avrupa’da seloteyp adıyla piyasaya sürülen bu bandın bir yüzü, selüloz adı verilen ve yapışkan olan maddenin kullanımıyla basınca duyarlı yüzey oluşturulmuştur. Böylece banda yüzeye yapışma özelliği kazandırılmıştır.
9 Eylül: Jupiter’de yeni bir uydu keşfedildi
Astronom, Edward Emerson Barnard 9 Eylül 1892’de Jupiter’in uydusu Amalthea’yı buldu. Bu uydu, Galilei uydularından (Toplam 4 uydu) sonra bulunan ilk Jüpiter uydusudur. Bu nedenle Amalthea’ya ‘Jupiter V’ de denmektedir. İo, Europa, Ganymede, ve Callisto adlı Galilei uyduları gibi Amalthea’nın ismi de Yunan Mitolojisi’nden gelmektedir. Amalthea, efsanelere göre Zeus’u çocukken besleyen keçiye veya nimfe (Denizi dolduran sayısız çokluktaki dişi, tanrısal varlıklar) verilen isimdir. Zaten Jupiter ismi de, Yunan Mitolojisi’ndeki Zeus’un Roma Mitolojisi’ndeki karşılığıdır.
Edward Emerson Barnard’a gelince… Amerikalı astronom oldukça önemli bir gözlemcidir. Özellikle 1916 yılında keşfettiği Barnard Yıldızı ile tanınır ve adı verilerek onurlandırılmıştır. Barnard Yıldızı, Dünya›dan altı ışık yılı uzaklıkta Ophiuchus takımyıldızında yer alan çok düşük kütleli bir kırmızı cücedir. Barnard Yıldızı Güneş’e dördüncü en yakın bilinen bireysel yıldızdır. Buna karşın karanlıktan dolayı çıplak gözle görülemez.
Haftaya: 10-16 Eylül arası gelişmeler…