Bu yılın umut kapısı borsa

Ozan GÜNDOĞDU

Faizler düşük, Türk Lirası sürekli değer kaybediyor, yurttaşın bankalara borcu her geçen gün daha büyük bir soruna dönüşüyor. Bu gelişmeler milyonlarca insanı gündelik hayatın koşturmacası içinde çare aramaya yönlendiriyor. Yüzbinlerin çaresi ise borsa.

İktidar medyası borsaya olan ilgiyi parlatsa ve ekonomi yönetiminin başarısı olarak gösterse de detaylar bu ilginin altında büyük bir sosyal krizin olduğunu ortaya koyuyor.

Son 1 yılda 586 bin yeni yatırımcı

Peki borsaya artan ilginin boyutu ne? Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun verilerine göre geçen yıl eylül ayında borsada 1 milyon 174 bin adet yatırımcı bulunuyordu. Bu sayı geçen eylül ayında 1 milyon 761 bine yükselmiş durumda. Son 1 yılda borsaya 586 bin 641 yeni yatırımcı gelmiş oldu. Bu süreçte yatırımcı sayısındaki artış yüzde 49,9.

10 yıllık artış 2 ayda gerçekleşti

Artışın olağandışılığını anlamak için biraz daha geriye gitmek faydalı. 10 yıl önce 2010 eylül ayında yatırımcı sayısı 1 milyon 25 bindi. 2019’a dek bu sayı ancak 1 milyon 174 bine çıkabildi. Yani 9 yılda borsadaki yatırımcı sayısı 49 bin arttı. Diğer yandan sadece son 2 ayda yatırımcı sayısındaki artış 67 bin 832…

Artış sağlıklı değil

Borsaya bu büyüklükte ilginin olduğu dönemler genellikle o ülke ekonomisine ilişkin gelecek beklentilerinin olumlu olduğu dönemler oluyor. Böylesi dönemlerde özellikle yabancı yatırımcılar veya büyük yatırımcılar borsaya yatırımcı olarak giriyor ve yükselişin dinamosunu oluşturuyor. Ancak Borsa İstanbul’da yaşanan bu değil. İlgi büyük ölçüde yerli ve küçük ölçekli yatırımcılardan kaynaklanıyor. Borsadaki yatırımcılar, portföy büyüklüklerine göre ayrıldığında en kalabalık grubun portföy büyüklüğü 20 bin ila 50 bin TL arasında değişen yatırımcılar olduğu gözleniyor. Bu grupta toplam 226 bin 433 yatırımcı var. Ocak ayında bu sayı 128 bin 151’di. Eylül ayı itibariyle borsada yatırımcı olan her 100 kişinin 13’ünü bu grup oluşturuyor. En ciddi artış da bu grupta yaşanıyor.

Hareketi belirleyen büyük yatırımcılar

Ancak borsanın seyrini belirleyenler küçük yatırımcılar değil. Portföy büyüklüğüne göre en az yatırımcı 1 milyon TL ve üzerinde bir portföye sahip olanlardan oluşuyor. Toplam 1 milyon 761 bin yatırımcının sadece 22 bin 333’ünün portföyü 1 milyon TL’nin üzerinde. Ancak toplam 608 milyarlık toplam portföyün 528 milyarına da onlar sahip. Başka bir ifadeyle borsadaki her 100 yatırımcının sadece 1,2’si 1 milyon TL üzerinde bir portföye sahip. Ancak bu yüzde 1,2, toplam portföyün yüzde 86’sını elinde tutuyor.

Genç yatırımcılardan büyük ilgi

Borsa verilerindeki bir diğer ilgi çekici gelişme ise özellikle genç yatırımcı sayısındaki artış. 15-19 yaş arasında geçen yılın eylül ayında 2 bin 441 olan yatırımcı sayısı bu yılın eylül ayında 8 bin 261’e yükseldi. Artış oranı yüzde 238. 20-24 yaş arasında geçen yılın eylül ayında 19 bin 167 olan yatırımcı sayısı bu yılın eylül ayında 75 bin 765’e yükseldi. Artış oranı yüzde 295. Hala en kalabalık yaş grubu 236 bin 977 yatırımcıyla 40-44 yaş arasında yatırımcılar olsa da bu yaş grubunda yıllık artış oranı yüzde 48,9. Bu gelişmelerle borsadaki yatırımcıların yaş ortalaması da küçülmüş oldu.

Peki en çok yatırımcı hangi ilden? Bu sorunun cevabı doğal olarak ülke nüfusunun 5’te birini oluşturan İstanbul oluyor. Yatırımcıların yüzde 28’ine karşılık gelen 498 bin 851’i İstanbul’dan. En yakın rakibi Ankara’daki yatırımcı sayısı 187 bin 843. Ancak portföy büyüklüğü açısından değerlendirildiğinde İstanbul en yakın rakibiyle farkı daha da açıyor. Megakentteki yatırımcıların toplam 207 milyar liralık portföyü bulunurken, onu takip eden Ankara’daki yatırımcıların portföy büyüklüğü 29,7 milyar lira.

***

EN ÇOK ARTIŞ 20 BİN-50 BİN ARASINDAKİ YATIRIMLARDA

MERKEZI Kayıt Kuruluşu verilerine göre ocak ayından eylül ayına dek toplam yatırımcı sayısı 1 milyon 241 binden 1 milyon 761 bine yükseldi. Bu
yıl içinde yatırımcı sayısındaki artış 520 bin. Ancak bu sayının beşte birine denk gelen 101 bin 282’si 20 bin ila 50 bin tutarında yatırım yapanlardan oluşuyor. Toplam yatırımcılar içinde de ağırlığı bu grup oluşturuyor.

Sayılara göz atıldığında yatırımcı sayısı şu şekilde;