Bütçedeki delik her geçen gün büyüyor: Müteahhitlere tasarruf yok

Nurcan Gökdemir

AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Cumhurbaşkanlığı ve Meclis’i dışında tutarak açıkladığı tasarruf genelgesinin, kamunun bütçenin kara delikleri olarak isimlendirilen harcamaları üzerinde de hiçbir etkisi olmadı. Hemen hemen tüm harcamalar artarken Erdoğan’ın örtülü ödenek harcaması da sekiz ayın sonunda 1,8 milyar TL’ye yaklaştı. Müteahhitlik harcamaları ve hizmet binası kiralarına ödenen tutarlar da hız kesmedi.

Erdoğan’ın kullanımında olan gizli hizmet giderleri kaleminden ağustos ayı sonunda yapılan harcama tutarı 1 milyar 762 milyon TL’ye çıktı. Ağustos ayındaki 336 milyon TL’lik harcama 2021 yılının en yüksek üçüncü harcaması oldu. Temmuz ayında 77 milyon TL’ye düşen örtülü ödenek harcamaları bir ayda beş kata yakın arttı. Sekiz ayın sonunda yapılan harcama tutarı şimdiden 2 milyar TL’lik 2020 yılı toplamına yaklaştı.

TASARRUF LAFTA KALDI

Bütçe harcamaları Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan tasarruf genelgesinin öncekilerde olduğu gibi uygulamaya geçmediğini de gösterdi.
Haziran ayı sonunda 3 milyar lira olan hizmet alımları sadece 225 milyon lira gerileyerek 2 milyar 775 milyon TL oldu.

En büyük kara deliklerinden biri olan taşıt kiralama ve alım harcamaları arttı, hizmet binası kiraları şehir hastaneleri nedeniyle milyarlarla ifade edilmeye başlandı.

LÜKS TAŞIT VAZGEÇİLMEZ

İktidarın lüks merakının en büyük yansıması olan taşıt alımları tasarruf genelgesinden etkilenmedi. Sekiz ay sonunda taşıt alımlarına harcanan tutar 159 milyon TL’ye ulaştı. Bunun 39,5 milyon TL’sini demiryolu taşıtı alımlarından oluşurken 119 milyon lirası kara taşıtı alımına harcandı. Ocak ayında hiç taşıt alımı yapılmazken şubat ayında 334 bin, martta 17 milyon, nisanda 20 milyon, mayısta 23 milyon, mayısta 23 milyon, genelgenin yayımlandığı haziran ayında 17 milyon TL harcandı. Temmuz ayı harcaması genelgeye karşın 38 milyon TL’ye, ağustos ayı harcaması da 42 milyon TL’ye çıktı.
Pandemi koşullarına karşın artarak süren başta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla yapılan temel atma ve açılış törenleri başta olmak üzere daha çok iktidar propagandasına sahne olan toplantıların maliyetleri de bütçe rakamlarına yansıdı. Haziran ayındaki 13 milyon liralık harcama ağustos ayı sonunda 30 milyon liraya yaklaştı.

PROPAGANDA HARCAMASI

Gazete alımlarının kısıtlanması nedeniyle tartışılan tasarruf genelgesinin bu alandaki etkileri de görülmeye başlandı. Haziranda 3 milyon TL harcanan basılı yayım alımı ve yayımı temmuzda 6 milyon TL’ye çıktı, ancak ağustosta 2.5 milyon TL’ye geriledi.

Bu düşüşe karşın bu kalem altında yapılan görüntülü yayım alımları ve yapımları harcamaları arttı. Haziran ayındaki 970 bin liralık harcama ağustos sonunda 3.7 milyon TL oldu.

İktidarın kendisine yakın belli çevrelere rant aktarma aracına dönüşen bina kiralama giderleri de sekiz ayın sonunda 6,5 milyar TL’ye ulaştı. Şehir hastanelerini yapan şirketlere kira ödenen bu kalemden ocak ve nisan aylarında ayrı ayrı yapılan 1,6 milyar TL’lik ödemeler temmuz ayında 2,2 milyar TL’ye çıktı.

Müteahhitlere milyarlar aktarılmaya da devam edildi. Sekiz ayın sonunda 15 milyar TL’ye ulaşan müteahhitlik giderleri adı altında en yüksek harcama 4.2 milyar TL ile ağustos ayında yapıldı. Sekiz ay sonunda bu kalemden aslan payı toplam 5 milyar TL ile hizmet binası yapım giderlerine aktarıldı.

BÜYÜK PAY KARAYOLLARINA

Hazine yardımları Ağustos ayındaki 3,3 milyar TL’lik tutar ile 24 milyar TL oldu. Bu ödenekten de en büyük yardım 15.5 milyar TL ile Karayolları Genel Müdürlüğü’ne yapıldı. 7 milyar TL de Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı’na gitti.