Çağdaş bir roman klasik müzik eserine dönüştü

BURAK ABATAY @abatayburak

Çağdaş bir romanın, klasik müzik eserine dönüştüğü Çelişki Quartet, Kadıköy’de sanatseverlerle buluşuyor. Saygun Quartet’in çalacağı, Hasan Barış Gemici tarafından bestelenen Çelişki adlı eser Kadıköy Yeldeğirmeni Sanat’ta 6 Ekim saat 20.00’de ilk kez dinleyicilerin karşısına çıkıyor. Barış İnce’nin Can Yayınlarından çıkan Çelişki adlı 10 bölümden oluşan romanı, yine 10 bölüm halinde yaylı sazlar dörtlüsü için bestelendi. Saygun Quartet eseri çalarken, romandan kimi bölümler sinevizyondan yansıtılacak ve verilecek broşürden takip edilebilecek. Sanatseverler sözcüklerle notaların gücünü aynı anda hissedecek. Bu ilginç projeyi konuşmak üzere İzmir Karşıyaka Belediyesi Oda Orkestrası (KODA) grup şeflerinden oluşan Saygun Quartet ve besteyi yazan Hasan Barış Gemici ile bir araya geldik.

► Bir romanı klasik müzik eserine dönüştürme fikri nasıl ortaya çıktı?
Hasan Barış Gemici: Çelişki romanı çıktıktan sonra ve ben kitabı okumadan önce “Çelişki” isminin müzik yazmak için güzel bir başlık olduğu düşüncesi kafamda dolaşmaktaydı. Çelişki’yi okuduktan sonra, yazarı ile yakın tanışıklığımız olduğu için kitapla ilgili yaptığımız sohbetlerde kitabın içine daha çok girme fırsatım oldu. Tabii bunların sonucunda da müziğimin bu romanın konusuyla ilgili olması gerektiğine karar verdim.

► Türkiye’nin en önemli quartetlerinden biri olarak daha önce edebi bir eserin bestesini çalmış mıydınız?
Saygun Quartet: Bu müzik dünyasında çok sık rastlanabilen bir durum değil. Bizim de daha önce karşılaşmadığımız bir şey. Kendimizi çok şanslı ve özel hissettik.

► Tekrar besteye dönersek, Çelişki’nin hissettirdikleriyle ilgili konuşursak, romanın yaratıcılığınıza katkısı nasıl oldu?
Hasan Barış Gemici: Roman 10 bölümden oluştuğu için ben de müziğimin 10 bölüm olması gerektiğine karar verdim ve bölümlerin benim üzerimde bıraktığı tesirlere yoğunlaştım. “Hayatta herkes zıddını arar” cümlesiyle başlayan romanı bestelerken çelişkileri veya tezatlıkları soyut ve somut atmosferler üzerinden tasvir etmeye çalıştım.

► Peki besteyi bölüm bölüm yazarken zorlandığınız oldu mu?
Hasan Barış Gemici: Daha önce 10 bölümlü bir müzik yazmamıştım bu benim için de bir ilk oldu. Müziği yazarken zaman zaman zorlandığım anlar olsa da müziği bestelemeye başladığımda her bölüm için kafamda düşüncelerim vardı sadece bu düşünceleri birer kompozisyona dönüştürmek için çok fazla mesai yapmam gerekti.

► Siz grup olarak Çelişki’yi okudunuz mu?
Saygun Quartet: Açıkçası Barış İnce’nin Çelişki romanını quartet için beste fikri bize ulaşana kadar okumamıştık. Tabi ki eserle iyice bağdaşabilmek için romanı okumamız gerektiğinde hemfikirdik ve başladık. Kitapta ilerledikçe böyle bir eserin quartetini çalmasak da okunması gerektiğini anladık.

► Kitabın hissettirdikleriyle alakalı konuşursak, size yansıması nasıldı?
Saygun Quartet: Hasan Barış Gemici’nin notalarıyla harmanlanınca kitap bizim için çok farklı bir hal aldı. Barış İnce’nin sempatik anlatımıyla ağzımızda kalan tadı notaların cümleleriyle birleştirmeye çalıştık ve yeri geldi Savaş olduk, yeri geldi anlatıcı… Cumartesi akşamı bütün yansımaları ‘O An’a sığdırmaya çalışacağız. Kelimelerle anlatılabilecekleri ustasına bırakıp biz seslerle ‘Çelişki’ye vücut buldurmayı deneyeceğiz.

► Konsere gelecekler kitaptan cümleler de duyabilecekler mi?
Hasan Barış Gemici: Müziği bestelerken her bölümden bir kesit aldım ve bölümleri bu cümleler üzerine kurguladım. Dinleyiciler müzik icra edilirken konser kitapçıklarından ve barkovizyondan seçmiş olduğum kısmı okuyabilecekler ve bu cümleler Sinem Keyik tarafından çizilen illüstrasyonlarla desteklenecek.

► Kelimelerle notaların ilişkisi nasıldır?
Saygun Quartet: Aslında bu ilişki biraz görecelidir. Bazen bir nota hepimize farklı bir şey düşündürür ya da bir kelimenin karşılığı hepimizin içinden başka bir ses olarak kopup gelir. Bu ilişki herkesin kendi özelidir, hayalindedir. Yine de cümlelerle betimlenmiş hislerin müziğe aktarımı dört kişilik bir grup olarak kafamızı bire bir aynı noktaya olamasa da aynı yöne çevirmemize yardımcı olmuştur.

► Saygun olarak bu sezon ne gibi yeni projelerde göreceğiz sizleri? Bu tarz şaşırtıcı başka konserler de olacak mı?
Saygun Quartet: Saygun Quartet bu sezon aslında birkaç sürpriz yapmayı planlıyor fakat daha kesinleşmediği için dinleyicilerimizi heyecanlandırmaya devam ediyoruz. Sanatından, çok keyif aldığımız değerli şair Onur Behramoğlu ile beraber bir proje yapma fikri üstünde çalışıyoruz. Ankara’da Rengim Gökmen’in yöneteceği CSO ile solist olarak çıkacağımız konser sezonun en özellerinden.

► KODA’dan da biraz bahseder misiniz?
Saygun Quartet: Karşıyaka Belediyesi Oda Orkestrası İzmir’de 2015 yılı Ocak ayında kuruldu. İlk defa bir ilçe belediyesinin böyle bir güzelliğe önderlik etmesi en göze çarpan taraf oldu. Sadece yaylı sazlardan oluşan ve gerektiğinde misafir sanatçılarla kadroyu genişlettiğimiz orkestramız İzmir’in sanat dünyasını farklı bir seviyeye taşıdı. Geçen yıl klasik müzik dergisi Andante’nin düzenlediği ‘Donizetti Klasik Müzik Ödülleri’nde ‘Türkiye’nin En İyi Orkestrası’ ödülüne layık görüldük.

Değerli Şefimiz Rengim Gökmen, Sanat Yönetmenimiz Teyfik Rodos ,Müzik Danışmanımız/Şefimiz Oğuzhan Kavruk ve Müzik Direktörümüz/Şefimiz Hakan Şensoy orkestramızı daha da ileri götürmek için desteklerini bizden esirgemiyorlar. Bu yaz bir adım ileri gidip yurtdışında basılıp satışa çıkacak çok kaliteli iki CD kaydettik. Alışılmışın dışında herkesin sevgi ve özveriyle bağlı olduğu orkestramızı daha da iyi yerlerde göreceğimize olan güvenimiz sonsuz. Karşıyaka Belediye Başkanımız Hüseyin Mutlu Akpınar’a vizyonu ve bu alanı bize yarattığı için müteşekkiriz.

► Son olarak Hasan Bey’e soralım. Bu bir gala konseri, bu proje başka yerlerde de izlenebilecek mi?
Hasan Barış Gemici: Öncelikle bu gala konseri için desteğini bizden esirgemeyen Kadıköy Belediye Başkanı Aykurt Nuhoğlu’na ve Yeldeğirmeni Sanat Merkezi Yöneticisi Nezahat Kurşun’a teşekkür etmeliyim. Bu proje duyurulduktan sonra pek çok yerden konser talebi geldi. Tabii burada Saygun Quartet’in yoğun çalışma temposunu gözetmek zorundayız. Onların da uygun olduğu zamanlarda bu konseri başka illere taşımak bize gurur verir.

***

Çelişki hakkında...

“17 yaşındaki karakterimizin kafasında canlandırdığı kahramanlar, kaçaklıkta gittiği yol boyunca karşımıza çıkıyor. Bu yönüyle roman, yel değirmenleri ile savaşan Don Kişot’u akla getiriyor. Tıpkı Cervantes’in romanındaki gibi hayali bir dava uğruna çıkılan yolculukta karşılaşılan kişiler, kendi hikâyelerini anlatarak hayatımıza girip çıkıyor. Don Kişot’ta bu karakterler yolculuğa dâhil olurken Çelişki’de bu kahramanlar bir görünüp bir kayboluyor. Savaş ise modern Sanço Panza… Kahramanımızı yolundan ayırmaya çalışıyor ama başaramıyor.”

Hakan Demir
Posta Kitap/9 Haziran 2017