Çalıştığım fabrika taşındı, eşim nasıl tazminat alabilir?

SORU: Benim eşim 9 senedir İstanbul Kartal’da bir fabrikada çalışıyor. Ancak benim çalıştığım fabrika Sakarya Hendek’e taşındı. Şimdi biz de ailecek Sakarya’ya taşınacağız. Bu durumda eşimin işten çıkması gerekiyor. Eşim nasıl tazminat alabilir, ne yapmamız gerekiyor?

YANIT: Öncelikle belirtmeliyiz ki sizin işyerinizin il dışına taşınması çalışma koşullarında esaslı bir değişikliktir. Siz bu sebeple iş sözleşmenizi haklı nedenle sona erdirebilirdiniz ve kıdem tazminatına hak kazanarak işten ayrılabilirdiniz. Ancak bu yönde bir tercihinizin olmadığı anlaşılıyor. Eşinizin durumuna gelecek olursak;

İş Kanunu’nda Devlet Memurları Yasası’nda olduğu gibi eş durumundan tayin ve benzeri düzenlemeler yer almamaktadır. Kıdem tazminatını düzenleyen eski İş Kanunu’nun halen yürürlükte olan 14’üncü maddesine göre eşiniz işten ayrılırsa bu istifa anlamına gelecektir ve herhangi bir tazminat söz konusu olmayacaktır.

Gerçekten de yüksek yargı verdiği çeşitli kararlarda eş durumundan işten ayrılmanın kıdem tazminatına hak kazandırmayacağını vurgulamaktadır. Bu kararlara aşağıda iki örnek veriyorum.

Yargıtay bir kararında (9 Hukuk, 2011/54483 E.) “Taraflar arasındaki sözleşme başından beri belirsiz süreli iş sözleşmesi olup, davacının dayandığı eş tayini mazereti kıdem tazminatına hak kazandıracak bir fesih nedeni olmadığından iş akdinin davacı işçi tarafından haklı neden olmaksızın feshedildiği sonucuna varılmaktadır. Bu nedenle davacının kıdem tazminatı talebinin reddi yerine kabulü hatalıdır” derken, bir başka kararda da (9 Hukuk, 2009/23353 E.) “Eşin tayin edilmesi, işçi açısından haklı fesih sebebi oluşturmaz Bu nedenle davacının feshinin haklı nedene dayanmadığı anlaşıldığından kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin reddine karar verilmesi…” ifadelerini kullanmaktadır.

Bu itibarla eşinizin kıdem tazminatını alarak işten ayrılması için İş Kanunu’nda işçiye haklı nedenlerle işten ayrılma hakkı veren 24’üncü maddenin 1, 2, 3 bentlerinde yer alan sebeplerden biriyle işten ayrılması ve/veya emeklilik ya da emeklilik gün ve yıl şartını yerine getirip sadece yaş bekliyor olması gerekmektedir.

ÖLÜM PARASI ALABİLİR MİYİM?

SORU: Babamı 2012’de kaybettim, SGK’ye başvursam ölüm parası alabilir miyim?

YANIT: Sorunuz yeterince açık değil. Ölüm parasından kastınız yetim aylığı ise yaş ve cinsiyet faktörü var. Kaç yaşındasınız, bu önemli. Yetim aylığından öğrenimi devam eden oğlan çocuklar lise çağında ise 18 yaşına kadar, üniversite çağında ise 25 yaşına kadar yararlanabilirler. Kız çocuklar evlenmedikleri ve sigortalı bir işte çalışmadıkları sürece yetim aylığından yararlanabiliyorlar. Diğer taraftan ölüm parasından kasıt vefat eden sigortalıların yakınlarına yapılan cenaze ödeneği ise bu ödenekten yararlanabilmek bakımından 5 yıllık bir zaman aşımı süresi olduğunu belirtmeliyiz. Siz babanızın 2012 yılında vefat ettiğini belirtmişsiniz. Yani aradan 8 yıl geçmiş.