Can Yücel Tohum Merkezi: Şiir gibi bir üretim hikayesi

BERKAY SAĞOL

Seferihisar Belediyesi’nin projesi olan Can Yücel Tohum Merkezi, 2006 yılında yerel tohumların satışının ve yasaklanmasının ardından 2010 yılında o dönemki Seferihisar Belediye Başkanı Tunç Soyer öncülüğünde kuruldu. Her şeyin ilk olarak 2011 yılında düzenledikleri tohum takas şenliğiyle başladığını söyleyen Can Yücel Tohum Merkezi Müdürü Aylin Bostan, “Merkezimiz ilk üretim çalışmalarına tohum takas şenliğinde katılımcıların takas ettikleri tohumlarla başladı. O günden beri aralıksız bir şekilde çalışmaya devam ediyoruz. Merkezimizde yaklaşık 300 civarında bir tohum çeşitliliğimiz var. Bunların hepsini her yıl üretmemiz mümkün değil. Her yıl kalıplaşmış 30-40 çeşidimiz var en çok talep gören. Bunları iki grup halinde yazlık ve kışlık olarak üretip, çoğaltıyoruz” dedi.

“KADINLAR EKONOMİK ÖZGÜRLÜKLERİNİ KAZANDI”

Tohum merkezi kurulduğundan beri bölgedeki tüm çiftçilere koşulsuz şartsız destek verdiklerini belirten Bostan, “Tohum merkezi kurulduktan sonra buraya paralel olarak da köy pazarları kuruldu. Ulamış’ta, Seferihisar merkezde, Sığacık’ta ve Orhanlı’da haftanın 4-5 günü pazarlar kuruluyor. Bu pazarlarda üreticiler sadece kendi ürettikleri ürünleri satabiliyor. Bunun yanında ev kadınları yaptıkları börek, kek, salça yani aklınıza gelebilecek her şeyi orada satabiliyorlar. Aynı zamanda kadınlar kendi ekonomik özgürlüklerini kazanmış oluyorlar” diye konuştu.

Öğrencilerle de tohum etkinlikleri yaptıklarını söyleyen Bostan, “Burada genellikle anasınıfı ilkokul öğrencileriyle etkinlikler yapıyoruz ama üniversiteden öğrenciler de geliyor. Ziraat Mühendisliği bölümünde okuyanlar burada bitkileri birebir görmek için geliyorlar. Anasınıfı ve ilkokul öğrencileriyle tohum ekimden başlayarak hasat dönemine kadar süreci beraber yapıyoruz. Burada tohum ekiyorlar, fide işlemi yapıyorlar. Daha sonrada domatesin, biberin nerede nasıl yetiştiğini öğrenmiş oluyorlar. Genelde zaten burası sembolik çocuklarla ilgili çalışmalarımızı yapıyoruz. Seferihisar’daki tarımsal faaliyetlerle ilgili parsellerimiz var. Asıl tohum üretimi Turgut Köyü’nde yapılıyor” dedi.

KARAKILÇIK EKMEĞİNİN HİKâYESİ

En gözde tohumlardan biri olan Topan Karakılçık Buğdayı olduğunu ve 3 yıldır şenliğini yaptıklarını söyleyen Bostan, Topan Karakılçık Buğdayı’nın hikayesini ise şöyle anlattı:

“Tohum merkezi ilk kurulduğunda Gödence köyünden çok az Topan Karakılçık Tohumu almıştık. Onu biz 5 yıl kadar çoğaltmakla uğraştık, son 2 yıldır da ekmek yapacak kadar çoğaltmış olduk. Ulamış köyünde de her yıl Karakılçık Şenliği yapıyoruz. Festivalin bu yıl 3’üncüsü yapılacak. Cumartesi günleri Ulamış’ta kurulan pazarda herkes sadece karakılçık ekmeği satar. Onun dışında pazara gelmeden satın almak isteyenler internet üzerinden Seferi Bakkal’dan satın alabilirler. Belli sayıda ekmek üretildiği için ve yoğun bir talep olduğu için 2 veya 3 gün önceden sipariş verilmesi gerekiyor. İnsanlar güvenle yiyebileceği bir ekmek bulduğu için en gözde tohumumuz oldu.”

“CAN YÜCEL’İN VASİYETİ GERÇEKLEŞTİ”

Şair Can Yücel’in “Tohumların kıymetini bilmiyoruz ve tohumlar bir gün yok olacak” sözünü hatırlatan Bostan, “Can Yücel köylülerle çok fazla vakit geçiren biriymiş ve 'paranın bankası var, tohumun bankası neden yok' demiş. 'Bu tohumların kıymetini bilmiyoruz' demiş. Bir gün mutlaka böyle bir merkezin kurulması gerektiğini söylemiş. Burası kurulduktan sonrada Tunç Başkan gidip ailesinden izin aldı ve onun ismi verildi. Merkezimizin amacı ise her gönüllüye tohumları ulaştırıp, üretimini ve yaygınlaşmasını sağlamak, geleneksel tohumların yok olup gitmesini engellemek” ifadelerini kullandı.