Ceza kesmekle fiyat düşmüyor

Fahiş fiyat ve stokçuluk cezalarının artırılmasını içeren, Türk Ticaret Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, Meclis Genel Kurulu'nda kabul edildi. Yanlış tarım, ekonomi, finans, ticaret ve sanayi politikalarının etkilerini görmezden gelen hükümet 2020, 2022, 2023’ten sonra dördüncü defa fahiş fiyat ve stokçuluk nedeniyle uygulanan ceza tutarlarını artırdı.

Piyasada ‘caydırıcılık’ adına bir takvim yılı içinde en az üç defa stokçuluk yaptığı tespit edilen ve katlamalı ceza uygulanan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin iş yerleri 6 güne kadar kapatılabilecek. Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeciye bir takvim yılında kesilebilecek cezaların toplam tutarları da dört katına çıkarıldı. Küçük işletmelere bir yılda kesilebilecek toplam cezanın üst sınırı 5 milyondan 20 milyon TL’ye, orta ölçekli işletmede 50 milyondan 200 milyon TL’ye, büyük ölçekli işletmede ise 250 milyondan 1 milyar TL’ye yükseltildi.

MİLYARLARCA TL’LİK CEZA KESİLDİ

Ancak son yıllarda artan cezalara rağmen başta gıda fiyatları olmak üzere tüketim maddelerinin fiyatlarındaki artışın önüne geçilemedi. Geçen yıl milyarlarca TL tutarında kesilen cezaya rağmen yılsonu enflasyonu yüzde 64,77 oldu.

Ticaret Bakanlığı'nın 2023 yılında otomotiv, gıda, emlak, fahiş fiyat ve stokçuluk kapsamındaki 18 bin 780 adet denetimi sonucunda, 2 bin 528 gerçek ve tüzel kişiye kestiği ceza toplamı 602 milyon 225 bin TL oldu.

2023’te otomotiv ticareti ve oto stokçuluğu için 2 bin 144 denetlemede 656 gerçek ve tüzel kişiye 375 milyon 417 bin TL ceza kesildi. Emlak sektöründe bin 899 denetim yapıldı, bin 201 aykırı fiil tespitiyle 91 milyon 207 bin TL'lik cezaya hükmedildi.

Gıda denetimlerinde fahiş fiyat konulu 15 bin 80 denetim sonucunda 135 milyon 601 bin TL ceza kesildi.

Tüketicinin korunması ve piyasa gözetimi kapsamında ise 2023 yılında tüketicinin taraf olduğu sözleşmelerde haksız ticari uygulamaya, aykırı fiyat etiketlerine, güvensiz ürüne karşı kesilen toplam ceza tutarı 842 milyon 402 bin TL oldu.

Mesafeli abonelik sözleşmelerinde, ön ödemeli konut satışlarında, bankacılık hizmetlerinde, satış sonrası hizmetlerdeki aykırılıklarda 670 milyon 596 bin TL, reklam ve haksız ticari uygulama denetimleri sonucunda 114 milyon 139 bin TL, ürün güvenliği denetimlerinde 15 milyon 332 bin TL, fiyat etiketi denetimleri sonucunda 42 milyon 333 bin TL ceza kesildi.

ENFLASYONDAKİ YÜKSELİŞİ ENGELLEYEMEDİ

Cezalarla yaratılan korkuya rağmen gıda enflasyonu 2023 yılsonunda yüzde 71,2 oldu. Cezalar enflasyondaki yükselişi engellemezken bu cezaların tahsilat oranlarına ilişkin mali yönden izleyebilecek bir altyapı da bulunmuyor.

TAHIL ÜRETİMİ DÜŞECEK

Türkiye İstatistik Kurumu, bu yıla ilişkin "Bitkisel Üretim 1. Tahmini"ni açıkladı. Buna göre, bitkisel üretimde geçen yıla kıyasla tarla ürünlerinde azalış tahmin edildi. Tahıl ürünleri üretim miktarlarının bu yıl geçen yıla göre yüzde 5,4 azalarak yaklaşık 39,9 milyon ton, buğday üretiminin yüzde 4,5 azalışla 21 milyon ton, arpa üretiminin yüzde 8,7 gerileyerek 8,4 milyon ton, çavdar üretiminin yüzde 11,5 azalarak 270 bin ton, yulaf üretiminin yüzde 2,4 azalışla 400 bin ton, mısır üretiminin de yüzde 5,6 düşüşle yaklaşık 8,5 milyon ton olacağı öngörüldü.

Kuru baklagiller grubunda nohut, kuru fasulye ve kırmızı mercimek üretiminin sırasıyla 610 bin ton, 270 bin ton ve 410 bin ton olacağı tahmin edildi. Yumru bitkilerden patatesin geçen yıla göre yüzde 14 artarak 6,5 milyon ton olacağı hesaplandı.

Yağlı tohumlardan soya üretiminin yüzde 21,5 artarak 167 bin ton, ayçiçeği üretiminin yüzde 8,7 artışla yaklaşık 2,4 milyon ton, şeker pancarı üretiminin yüzde 2,1 azalışla 23 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmininde bulunuldu.