CHP Grup Başkanvekillerinden emekli maaşı teklifi
CHP Grup Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç, hali hazırda 1000 TL’nin altında emekli maaşı alanların bulunuyor olması ve geçim sıkıntısıyla boğuşan emeklilerin ekonomik durumlarının bir nebze olsa da giderilmesi amacıyla emekli maaşlarının kademeli olarak artırılmasını öngören bir kanun teklifi hazırladı. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda değişiklik yapan kanun teklifi, asgari emekli aylığının 2019 yılında 1200 TL, 2020 yılında 1400 TL, 2021 yılında 1600 TL olması, 2022 yılında ise asgari ücretle eşitlenmesini içeriyor.
CHP Grup Başkanvekillerinin emekli maaşlarının kademeli olarak artırılmasını öngören kanun teklifi şu şekilde:
GENEL GEREKÇE
Sosyal Güvenlik Kurumu 2018 yılı Haziran ayı verilerine göre aylık veya gelir almakta olan toplam kişi sayısı 12.407.708 kişidir. Bunlardan 7.602.000 kişi işçi emeklisi, 2.604.104 kişisi, esnaf ve çiftçi ve 2.201.334 kişisi de memur emeklisidir. Sosyal devletin en önemli görevlerinden birisi emeklilerin ve yaşlıların insan onuruna yakışan bir hayat sürmelerini sağlamaktır. Emeklilerimiz yaşamı boyunca çalışan, üreten, alın teri döken, ülkenin kalkınmasına katkı sunan, vergi veren, prim ödeyen ve bu emeğin karşılığını hak ettiği biçimiyle alması gereken yurttaşlarımızdır. Ancak ülkemizde emekliler çok zor ekonomik koşullar altında düşük maaşlar sebebiyle yaşamlarını sıkıntı içinde geçirmektedir. Yıllarca çalışmış, didinmiş, alın teri dökmüş emeklilerimizin bugün bir bankanın kuyruğunda, eline geçecek üç kuruş için beklemesi, yoksulluk hatta açlık sınırının altında aldığı emekli maaşını hala evinin geçimi için güç bela yetiriyor olması, ülkemizin sosyal güvenlik sisteminin, ülkemizin sosyal devlet anlayışının durumunu gözler önüne sermektedir.
Nitekim 2018 yılı Eylül ayı itibariyle 2000 öncesi dönemde sigortalı olmuş bir işçi emeklisi en düşük 1.714 TL. emekli aylığı alırken 2000 yılı sonrasında sigortalı olmuş işçi emeklisi ise en düşük 1.026 TL. emekli aylığı almaktadır. Yine en düşük esnaf emekli maaşı 1.533,8 TL. iken çiftçi emeklisinin aylığı da 1.164 TL.’dir.
Türk-İş Konfederasyonu’nun verilerine göre, 2018 Ağustos ayı itibariyle dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken gıda harcaması tutarı yani açlık sınırı 1.812,47 liradır. Yoksulluk sınırı ise 5.903,80 TL.’dir. Buna göre, emeklilerin büyük bir kısmı açlık sınırının altında aylık almaktadır.
Ayrıca, emekli aylıkları arasındaki eşitsizlik ve dengesizlikler de giderilmemiştir. İntibak düzenlemesi olarak takdim edilen Kanun'la sadece 2000 öncesi SSK emeklileri için kısmi iyileştirme yapılmıştır. 2000 ve sonrası emeklilerin aylıklarındaki eşitsizlik görmezden gelinmiştir. Esnaf ve çiftçi emeklilerinin mağduriyeti hiç dikkate alınmamıştır. Kamu Denetçiliği Kurumu dâhi 2000 sonrası emekliler için intibak yapılması konusunda tavsiye kararı almıştır ancak Hükümet, bunu dikkate almamıştır. 2008 yılında yapılan düzenleme ile emekli aylıklarındaki refah payı yüzde 100'den yüzde 30'a düşürülmüş, emekli aylığı hesabında aylık bağlama oranı indirilmiştir. Bu nedenle, eski ve yeni emeklilerin aylıkları arasındaki fark her geçen yıl artmaktadır. Aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere emekli olma koşullarında yapılan yasal değişiklik nedeniyle AKP iktidarında emekli aylıkları oldukça düşürülmüştür. Emekliliğe hak kazanma koşullarının daha da ağırlaştırılmasına rağmen SGK’nın yanlış yönetilmesi nedeniyle SGK 16 yıllık AKP iktidarında giderek daha fazla açık vermeye başlamış ve 2018 yılı itibariyle SGK’nın açığı 34 Milyar TL.’ye yükselmiştir.
Türkiye’de yaşanan kriz süreci nedeniyle emeklilerimizin satın alma güçleri de her geçen gün düşmektedir. Açlık sınırının altındaki aylık ve gelirleri erimekte, en temel ihtiyaçlarını dahi alamaz duruma gelmektedirler.
2019-2021 yılları arasında uygulanacak Yeni Ekonomi Programında krizin faturasının dar gelirlilere ve çıkarılacağı görülmektedir. Bu da önümüzdeki yıllarda emekli aylıklarının satın alma gücünün daha da düşeceği ve emeklilerin ekonomik durumlarının giderek daha da bozulacağını göstermektedir.
Cumhuriyet Halk Partisi olarak 24 Haziran seçimleri öncesinde iktidara gelmemiz halinde en düşük emekli aylığının 2019 yılı ocak ayında 1.500 TL.’ye çıkarılmasına ilişkin vaadimiz ile emeklilerin yaşam standartlarını arttırmayı hedeflemiştik. Ancak, iktidar partisi olan AKP’nin emeklilerin bu yaşamsal sorununa yönelik herhangi bir adım atmaması nedeniyle krizden en çok etkilenecek olan düşük maaşlı emeklilerimizi bir nebze de olsa rahatlatacak bir düzenlemenin kaçınılmaz bir zorunluluk olduğunu görmekteyiz.
Bu Kanun teklifi ile emekli aylıklarının iyileştirilmesi ve emekli aylıkları arasındaki eşitsizlik ve dengesizliklerin bir nebze giderilmesi amacıyla emeklilere 2019 yılı için asgari olarak aylık 1.200 TL., 2020, 2021 yıllarında da sırasıyla 1.400 TL., 1.600 TL. ve 2022 yılında da asgari ücret düzeyinde en düşük emekli aylığı ödenmesi öngörülmektedir.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- Emekli aylıklarının iyileştirilmesi ve emekli aylıkları arasındaki eşitsizlik ve dengesizliklerin giderilmesi amacıyla emeklilere 2019 yılı için asgari olarak aylık 1.200 TL., 2020, 2021 yıllarında da sırasıyla 1.400 TL., 1.600 TL. ve 2022 yılında da asgari ücret düzeyinde en düşük emekli aylığı ödenmesi, dul ve yetim aylıkları ile gelir almakta olanların gelirlerinin de bu miktar artışlarıyla orantısal olarak aynı düzeyde arttırılması öngörülmektedir.
MADDE 2 - Yürürlük maddesidir.
MADDE 3 - Yürütme maddesidir.
SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ
MADDE 1- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanun Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki Geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE …-
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalı ve hak sahiplerine;
a) 2019 yılı başından önce bağlanmış gelir ve aylıklar;
1) 31.12.2018 tarihi itibariyle 2019 yılı Ocak ödeme döneminden geçerli olmak üzere 1,200 TL’nin altında ise 1,200 TL tutarına kadar artırılır.
2) 2019 yılı Ocak ödeme döneminde Kanunun 55 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre ayrıca artırılır.
3) 2019 yılı Temmuz ödeme döneminden geçerli olmak üzere, 55 inci maddeye göre 2019 yılı Temmuz ayı ödeme dönemine ait artış oranında artırılarak ödenir.
b) 2019 yılında bağlanacak malullük, yaşlılık veya ölüm aylıklarının 27 nci, 29 uncu, 33 üncü ve geçici 2 nci maddelere göre 2019 yılı Ocak ayı itibarıyla hesaplanan aylık tutarları, (a) bendinde belirtilen şekilde artırılarak ödenir.
c) İş kazaları ile meslek hastalıkları sigortasından hak kazanılan gelirlere esas günlük kazanç hesabına giren; son takvim ayı 2019 yılın ait olanlara bağlanacak gelirler birinci fıkranın (a) bendine göre artırılarak ödenir.
d) Birinci fıkranın (a) bendinin (1) numaralı alt bendine göre yapılacak artış tutarı;
1) İş kazaları ve meslek hastalıkları sigortasından sürekli iş göremezlik geliri almakta olanlara, gelir bağlanmasına esas olan sürekli iş göremezlik derecesi oranında,
2) Ölüm dosyalarında hak sahiplerinin hisseleri oranında,
3) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerden, ölümü iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmayanların hak sahiplerine, sigortalıya gelir bağlanmasına esas olan sürekli iş göremezlik derecesi üzerinden tespit edilen artış tutarı hak sahiplerinin hisseleri oranında,
4) Yabancı ülkelerle akdedilen sosyal güvenlik sözleşmeleri uyarınca kısmi gelir veya aylık alanlara, ülkemiz mevzuatına tabi olarak geçen prim ödeme gün sayılarının, sosyal güvenlik sözleşmesine göre nazara alınan toplam prim ödeme gün sayısına olan oranına göre,
uygulanır.
e) Birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen şekilde artırılan gelir ve aylıklar, 2019 yılında bu maddede belirtilen artışlar dışında 55 inci maddeye göre ayrıca artırılmaz.”
f) Birinci fıkranın (a) bendinin (1) nolu altbendinde yeralan 1,200 TL., 2020 yılı için 1,400 TL., 2021 yılı için 1,600 TL. ve 2022 yılı için de 2022 yılı Ocak ayından itibaren yürürlüğe girecek net asgari ücret tutarı olarak uygulanır.
g) Gelir ve aylıklar (f) fıkrasında belirtilen yıllar için, ilgili yıl için (f) fıkrasında belirtilen tutar esas alınarak, birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde artırılır.”
MADDE 2- Bu Kanun hükümleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.