Çiftçi örgütlenmesinde kooperatifler

Seydali Pörklü/ Ziraat Mühendisi 

Küçük çiftçinin üretimden vazgeçerek köylerini terk etmesi, hem tarımsal üretimde ciddi geriye gidişe, hem de kırsaldan kentlere ciddi bir göçe sebep olmaktadır. Bu durum gıda üretiminin azalmasına sebep olurken, bir yandan da işsizliğin, yoksulluğun artmasına yol açmaktadır.

Özellikle genç nüfus köyden, tarımsal üretimden kopmakta,  köyler giderek boşalmaktadır. Bu durum gelecek açısından giderek büyük bir sorun  oluşturmaktadır.

Özellikle küçük çiftçilerin bireysel olarak, tek tek üretim yapması, ürettiğini işlemesi ve değerinden satması güçleşmektedir. Ayrıca kırsalda sosyal ihtiyaçlara erişim, çocukların eğitimi, sağlık hizmetine ulaşım gibi sıkıntılar köylerin boşalması  ve kente göçü artıran  faktörlerdir. Köy Okullarının kapatılıp, taşımalı sisteme geçişte genç nüfusun kente göçünü hızlandırmıştır.

Kırsal alanda yaşanan bu durum ele alınırken, sadece üretim boyutuyla irdelenmemeli, aynı zamanda köyde sosyal hayat, sağlığa erişim, çocukların eğitimi gibi temel ihtiyaçlara da çözüm aranmalı.

Küçük ve orta ölçekli çiftçilerin üretimde ve ürünlerini değerlendirmede yaşadıkları sorunları, ancak birleşerek, güçlerini bir araya getirerek, örgütlenerek  aşabilirler. Bunun da en geçerli yolu kooperatiflerdir.  Kooperatifçilikte yaşanan olumsuz deneyimlerden dolayı bundan vazgeçemeyiz. Kırsal alanda yaşamı da üretimi de kooperatifler üzerinden örgütlemek en geçerli yoldur. Yeniden değerlendirerek, geçmiş çalışmalardan dersler çıkararak, yeni bir anlayışla bu alan örgütlenmesine acil ihtiyaç vardır.

KOOPERATİF İYİLEŞME YARATMALI

Kooperatifler esas olarak iktisadi bir kuruluştur. Bölgenin potansiyel üretimini; birlikte, ortaklaşarak, güçbirliği yaparak verimli bir şekilde, ilgili kitlenin yararına yapma faaliyetidir. Bu başarılması gereken birincil görev olmalıdır. Bu faaliyetin ölçeği, yarattığı sonuç üyelerinin hayatında ciddi bir iyileşme yaratmalıdır. Ancak  o zaman değerli olur ve sahiplenilir. Eğer sağlanan fayda, sonuç yaşamına olumlu yönde etki yapmıyorsa insanların ilgisi, desteği azalır, sahiplenme duygusu zayıflar. Olsada olur olmasada olur noktasına gelir.  Kooperatifte örgütlenmekte ki amaç; üretimini yaparken sorunları azalmalı, verimi artmalı, ürünü değerlenmeli, geliri artmış olmalı. Bu faydaları sağlayan üretici daha çok benimser, daha çok sahiplenir.

Kooperatifler siyasi bir partinin, hareketin alan örgütlenmesi, arka bahçesi olarak ele alınmamalıdır. Son dönem çalışmalarında yapılan en büyük yanlış bu. Her siyasi görüşün ayrı ayrı kooperatifi olmaz. Bu durum çalışmayı daraltır, katılımı azaltır, gücü böler, her türlü saldırı ve eleştirinin hedefi olur. Sonuçta başarısız olur.

Kooperatif çalışması,  sorunları, dertleri ortak olan üreticilerin tamamının katılımına açık olmalıdır. Bütün çalışmalar şeffaf, açık ve demokratik yürütülmelidir. Yönetimi ortaklar kendileri belirlemelidir. Yönetimin belirlenmesine ve karar süreçlerine siyasi hiç bir parti ve grubun müdahalesi olmamalı. Üyeler, üretenler;  yöneticilerini kendileri seçmeli, kararları kendileri almalı. Üretenler yönetmeli, bunun kendisi zaten bir siyasi anlaşın hayata geçirilmesidir.

Kooperatif, üretimden satışa kadar her aşamayı örgütlemeli ve planlamalıdır. Temel üretim girdileri, makina-ekipman, eğitim, teknik destek, ürünün alımı, işlenmesi, paketlenmesi, depolama, lojistik ve tüketiciye ulaşım (pazarlama-satiş) zinciri birlikte ele alınmalı.  Bunu her kooperatif tek başına yapamayabilir, bunun içinde başka kooperatiflerle birlikler oluşturulmalı, tüketici kooperatifleriyle işbirliği yapılmalıdır. Aracı minimum düzeye indirilmeli hatta iyi bir örgütlemeyle tamamıyla aradan çıkarılmalıdır.

Köyde, kırsalda yaşamın devamlılığı için başarılı bir üretim de tek başına yeterli gelmeyecektir. Üretim faaliyetini yapan çiftçilerin ve aile fertlerinin, çocuklarının yaşam standartlarına da ortak çözümler yaratılmalı. Çocukların eğitimi, kreş, sağlık hizmetine erişim, sosyal ve kültürel aktivitelere katılım gibi temel ihtiyaçlarda birlikte örgütlenmeli. Çiftçi ve ailesinin hem geliri artacak, hem de sosyal yaşamı iyileşecek. Ekonomik ve sosyal yaşam birlikte ele alınmalıdır. Bu başarıyı artırır. Yerinde yaşam ve göç ancak böyle önlenebilir. Bu çalışmalarda, yerel yönetimlerle, meslek örgütleriyle, kamu kuruluşlarıyla, sivil toplum kuruluşlarıyla birlikte çalışmaya açık olunmalı, iş birliklerine gidilmelidir.

DEMOKRATİK BİR TOPLUM YARATMA İDDİASI

Ortak üretim, dayanışmacı bir yaşam, katılımcı bir yönetim modeli kooperatifler üzerinden geliştirilebilir. Kooperatif çalışmalarında yeni anlayış bu olmalıdır.

Yeni demokratik bir toplum yaratma iddiasında olanların, iktidara giden yolları bu alan örgütlemelerinde sağlayacağı başarılardan geçiyor. Köylerde, kırsal alanda, kasabalarda, tarımın ağırlıklı olduğu ilçelerde yaratılacak çiftçi örgütlenmeleri ve ortak yaşam projeleri, yerel yönetimlerde alternatif başarı modelleri oluşturarak, bunları çoğaltarak, büyüterek iktidarın yolları döşenir. Hiç bir yönetim becerisi geliştirmeden, anlatacak başarılı bir hikayemiz olmadan, sadece laf ve söylemlerle toplumda hiç bir inandırıcılığımız olmaz ve olmuyorda. Geleceğin eşit, adil, özgür, demokratik toplumunu buralardan yeşertebiliriz. Hayat bizi bekliyor!