Çıplak ayakla tarih yazan adam: Abebe Bikila
Bir zamanlar Roma sokaklarında çıplak ayakla olimpiyat şampiyonluğuna koşan bir atlet vardı. Onun bu herkese ilham veren hayatına biraz daha yakından bakalım...
EREN TUTEL
Koronavirüs spordan bizi tamamen koparmış durumda. 2020 Tokyo Olimpiyatı da bundan etkilendi. Organizasyon, salgın nedeniyle bir yıl ertelendi ve dünya savaşları haricinde ilk kez böyle bir durumla karşı karşıyayız. Oyunlardan mahrum kalacağımız bu dönemde sizlere efsanelerin hikâyelerini anlatmaya çalışacağız, keyifli okumalar...
Afrika’nın en kalabalık ikinci ülkesi olan Etiyopya, 1936-1941 yılları arasındaki faşist Mussolini İtalya’sının istila ve işgal hareketini saymazsak, tarihi boyunca bağımsızlığını koruyabilmiş ve Afrika Kıtası’nın bazı Avrupa devletlerince sömürge yapılamamış tek ülkesi. Mussolini döneminde bağımsızlığı yara alan bu ülkenin yıllardır atletizmde, uzun mesafe, maratonda dünyanın en önde gelen ülkelerinden. Atletizm tarihinin en iyi maratoncularından bazılarını çıkaran ülkenin ilk efsanelerinden olan Abebe Bikila’nın hikâyesine biraz yakından göz atalım...
GÖÇ ETMEK ZORUNDA KALDI
7 Ağustos 1932 yılında dünyaya gelen Bikila, İtalya’nın Etiyopya’yı işgali sonrası doğduğu yerden taşınmak zorunda kalan Bikila hiç de kolay bir çocukluk geçirmedi. 1952 yılında İmparatorluk Muhafızları 5. Piyade Alayı’na katılan genç Bikila, atletizmle hiçbir ilgisi olmamasına rağmen görevi nedeniyle Sululta tepelerinden Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’ya kadar her gün 20 kilometre koşuyordu. Bikila’yı ilk keşfeden Etiyopya Atletizm takımının İsveçli koçu Onni Niskanen’di. Bikila’nın yeteneklerinden etkilenen Niskanen, genç Bikila’yı eğitmeye başladı. Bikila, 24 yaşına geldiğinde kısa bir süre eğitim görmesine rağmen, Etiyopya Silahlı Kuvvetleri Şampiyonası’nda ikinci olmayı başarmıştı.
ÇIPLAK AYAKLA ŞAMPİYONLUĞA
Yıllar içinde kendisini daha çok geliştiren Bikila’nın tarihe geçme anı gelmişti. 1960’da Addis Ababa’daki ilk maratonunu kazanan Bikila, 2 saat 21 dakika 23 saniyelik derecesiyle dönem Emil Zatopek’in elinde bulunan mevcut Olimpiyat rekorundan daha hızlı koşmayı başarmıştı. Etiyopya koçu Niskanen eylülde Roma’da düzenlenecek olimpiyata Bikila ve Abebe Wakgira’yla katılmaya karar vermişti. Olimpiyat finalinde Bikila, kendisi için alınan ayakkabıların ayağını vurması sonucu yarışa çıplak ayakla çıkmaya karar verdi. Capitoline Tepesi’nde başlayıp Kolezyum’un hemen dışındaki Konstantin Kemeri’nde son bulan yarışı çıplak ayakla en yakın rakibinin 25 saniye önünde 2 saat 15 dakika 16 saniyeyle dünya rekoru kırarak kazanan Bikila adını daha önce hiç duymamış Avrupalıların ve çocukken ülkesini işgal eden İtalya’nın merkezinde adını tarihe adını altın harflerle yazdırıyordu. Askerlik günlerde çıplak ayakla koşmanın avantıjını yarışa da yansıtan Bikila, Etiyopya’da ulusal kahraman haline gelmişti. Roma’nın dönüşünde büyük bir kalabalık tarafından karşılaşan efsane atlet artık bir sporcudan çok daha fazlasıydı.
1961’de Atina Klasik Maratonu’nu da yine çıplak ayakla kazanan Bikila, maratonun en büyük efsanelerinden birene dönüşmüştü bile. 1964 Tokyo Olimpiyatı’nda da altın madalya kazanan Etiyopyalı atlet, 1969 yılının 22 Martı’nda geçirdiği trafik kazası sonrası felç geçirdi ve bir daha yürüyemedi. Ancak hayatı boyunca mücadeleden vazgeçmeyen Bikila, 1970 paralimpik atlet olmaya karar verdi ve okçuluk, masa tenisinde kendini geliştirmeye başladı. Abebe, 1972 Münih Olimpiyatı’na özel davetle katıldı ve açılış töreninde ayakta alkışlandı.
41 YAŞINDA YAŞAMINI YİTİRDİ
Bikila, 25 Ekim 1973’te hayatını kaybettiğinde henüz 41 yaşındaydı. Afrika’nın ilk spor ikonlarından biri olan Abebe, arkasında büyük bir miras ve nesiller boyunca anlatılacak bir hikâye bıraktı. Ve çıplak ayakla zafere ulaştığı Roma Olimpiyatı’ndaki unutulmaz fotoğrafını.