Çocuğunuz kitap okumayı nasıl sever?

Sinan YAŞAR

Günümüz ebeveynlerinin çoğu, çocuklarının ellerine kitap almamalarından oldukça şikâyetçi. Mesleğim gereği bu serzenişlerle fazlaca karşılaşıyorum. Fakat neticede okuma alışkanlığı kazandırmak sihirli bir değnekle o saniye düzeltilebilecek bir sorun değil. Bir çocuğun kitap okumayı sevememesinin çok fazla değişkeni mevcut. Bu sebeple çocuğun kitabı neden sevmediğini tespit ederek çözüme ulaşmaya çalışmalıyız.

Çocukları kitaplara karşı mesafeli yapan değişkenlere bir göz atalım:

1-) AİLELER ÇOK GEÇ YAŞLARDA ÇOCUKLARINI KİTAPLA TANIŞTIRIYORLAR.

Bir davranışın alışkanlık haline dönmesi için o davranışı çocuklarla olabildiğince erken tanıştırmalıyız. Araştırmalara göre anne karnında kitapla tanışan ve yaşamanın ilk üç yılını kitaplarla geçiren çocuklar ilerleyen yaşlarda kitapları ellerinden bırakmıyorlar. Yaşamının ilk yıllarını kitaplar içinde geçiren çocukların yaratıcılıkları, kelime hazneleri, hayal güçleri, kendini ifade etme becerileri de yaşıtlarına göre gelişmiş oluyor. Bu durumun gerçekliğini kendi oğlum üzerinde de gözlemleyebiliyorum. Yine okul öncesi dönemde çocuklara kitap okurken canlandırmalar yapılmalı, ses tonu karakterlere göre değiştirilmeli ve bu şekilde daha eğlenceli hale getirilmeli.

2-) TABLET, TELEFON VE TELEVİZYON ÜÇGENİ

Yaşam şartları, iş yükü, yorgunluk sebebiyle pek çok ebeveyn henüz iki-üç yaşlarında çocukların eline tablet, telefon veriyor. Çocuğun hareketsiz kaldığı o bir-iki saat içinde de ya dinleniyor ya da ev işlerini hallediyorlar. Çocuklar da kontrolsüz bir şekilde sürekli-akışkan görsellere maruz kalıyor. Haliyle eline bir gün kitap alan çocuk durağan sayfayla karşılaştığında ve çaba gerektirecek bir duruma düştüğünde sıkılıyor. Bilişim çağında çocukları teknolojiden yalıtamayız ancak kontrol altında tutabiliriz. Burada anne-babalara büyük bir mesuliyet düşüyor. Kendi konforlarından ödün vermeleri gerekiyor.

3-) EVDE KİTAP OKUNMAMASI

Çok sevdiğim bir atasözü vardır: “Ön teker nereden giderse arka teker oradan gider.”

Çocuklar bütün gün televizyon izleyen, telefon karıştıran anne ve babaları gördüğünde neden odasına çekilip kitap okusun ki? Herhalde bir bildikleri vardır değil mi?

Kendi oğlumdan örnek vermek isterim. Henüz yalnız okuyamıyor. Ancak ben bir köşeye çekilip okumaya başladığımda kendisi de kütüphanesinden bir kitap seçip üzerime çıkıp resimlerine bakıyor. Okumamı istiyor. Ebeveynler evlerine mutlaka kütüphane kurmalı. Bu kütüphanelerin devasa yerler zapt etmesine gerek yok. İki tane raf bile yeterli. Yeter ki çocuğun istediğinde uzanabileceği bir kitap köşesi olsun.

4-) DİDAKTİK VE UCUZ KİTAP TERCİHLERİ

Ailede kitaplarla tanışamayan çocuklar okula başladığında ikinci bir şansı yakalıyorlar. Kitap okuma alışkanlığı edinmede aileden sonra en önemli faktör okuldur. Okulda en kilit nokta ise öğretmenlerin nitelikli kitapları seçerek sınıf kitaplığı oluşturmasıdır. Sadece ucuz olduğu için, sayfa sayısı az olduğu için, set halinde satıldığı için, öğretici metinlerden oluştuğu için seçilen kitaplar maalesef kitapları seven çocukları bile kitaplardan soğutabiliyor. Akıcı, heyecan uyandırıcı, ilginç konuları işleyen, usta çizerlerin resimleri ile bezenmiş kitaplar çocukların ilgisini çekiyor ve kendine bağlamayı başarıyor. Yine bu konuda eklenmesi gereken bir diğer faktör çocukların kendi ilgi alanlarına yönelik kitaplara ulaşması.

Yıllarca önce Ahmet isminde 5. sınıf bir öğrencim vardı. Ortalama bir akademik başarıya sahipti. Lakin kitaplarla arası hiç yoktu. Bunun yanında denizi, gemileri, balıkları çok severdi. Ona, bana da okumayı sevdiren deniz temalı bir kitap hediye ettim. “Yaşlı Adam ve Deniz”. Şu an üniversite üçüncü sınıfı okuyan Ahmet bir kitap kurdu. Onu bunca yıl kitaplardan ayrı tutan etmen, ilgi alanına yönelik bir kitapla karşılaşmamış olmasıydı.

5-) ÖDÜL, CEZA, NOT SİSTEMİ

Gerek ebeveynler gerekse bazı öğretmenler kitap okuma alışkanlığını bir karşılık sonucunda kazandırmaya çalışıyorlar.

“Şu kitabı okursan para veririm.”, “On kitap bitirirsen bisiklet alırım.” “Bu kitaptan sizi sınav yapacağım.” şeklindeki pekiştireçler kısa süreli motivasyon sağlar. Çocuk ulaşacağı şeyi elde ettiğinde kitap okumasına gerek kalmadığını düşünür. Bu noktada iç motivasyonu yakalamalarını sağlamak çok önemli.

3-6 yaş arası çocuklarla okuyabileceğiniz 10 resimli kitap:

1- Dombili ve Bebek (Hep Kitap Y.)

2- Yediuyur Nerede Uyur (Uçanbalık Y.)

3- Tombik Ayı Serisi (Pearson Yayınları Y.)

4- Kütüphane Tavşanı (Beyaz Balina Y.)

5- Hiçbir şey Yapmama Günü (Aylak Kitap Y.)

6- Alfons Bu Yaptığın Hiç Doğru Değil! (Nesin Y.)

7- Değnek Adam (İş Bankası Y.)

8- Küçük Gece Kedisi (Beyaz Balina Y.)

9- Yayazula (İş Bankası Y.)

10- Tırtık Tütüyor (Final Kültür Sanat Y.)