Giderek artan miktarda kanıt, üreme sisteminin de Covid-19’dan etkileniyor olabileceğini gösteriyor.

Covid-19 hastalığı testislere ve spermlere zarar veriyor olabilir

Covid-19’un bugüne kadarki bulguları arasında akciğerden kalbe, beyinden gözlere, karaciğerden böbreklere kadar birçok organ ve sistemde hasara sebep olduğu gösterildi. Giderek artan miktarda kanıt, etkilenen sistemlerden bir diğerinin üreme sistemi olabileceğini gösteriyor. Özellikle de erkek üreme sistemi ve spesifik olarak da testisler Covid-19'a sebep olan SARS-CoV-2'nin hedefinde olabilir.

Evrim Ağacı’ndan Çağrı Mert Bakırcı’nın yazısında göre, Nisan 2020'de, World Journal of Urology dergisinde yayınlanan bir editöre mektup makalesinin yazarı olan hekimler, SARS-CoV-2'nin insan hücrelerine girmekte kullandığı ana reseptör olan anjiyotensin dönüştürücü enzim 2 (ACE2) reseptörlerinin vücutta daha yoğun olarak dağıldığı yerlere odaklandılar. Çünkü ACE2'nin yoğun olduğu bölgeler, akciğerlerde çoğaldıktan sonra dolaşım sistemi aracılığıyla vücudun her yanına ulaşabilen SARS-CoV-2 virüsünün hasar verebileceği organ adayları arasında yer alıyor. Yoğun ACE2 reseptörüne sahip organlar arasında böbrekler ve testisler bulunuyor - ki SARS-CoV-2'nin böbreklere zarar verebildiğini artık biliyoruz (COVID-19 sebebiyle hastaneye yatırılan hastaların %47'sinin böbreklerinde hasar görüldü ve %19'unun acil diyalize ihtiyacı olduğu tespit edildi); öyle ki uzmanlar, COVID-19 salgını bittikten sonra, hastalığı atlatanlar arasında bir böbrek yetmezliği salgını olmasından endişe ediyorlar.

Ancak testislere etkisi konusunda kanıtlar bu kadar net değil. Daha ziyade bir ön endişe söz konusu, çünkü testisler, bütün organlarımız arasında neredeyse en yüksek ACE2 mRNA ve protein ifadesine sahip olan organlar; testisler içerisinde de seminifer boğaz hücreleri, spermatogonya, Leydig hücreleri ve Sertoli hücreleri en yüksek ACE2 mRNA ifadesine sahip olan hücre grupları. Eğer virüs, bu hücrelerden bir veya birkaçına hasar verecek olursa, sperm üretiminde hatalar oluşabilir ve erkek kısırlığında artış görülebilir. İlginç bir şekilde, testislerdeki ACE2 ifadesi yaş ile orantılıdır. 30 yaşındaki bir erkekteki ACE2 reseptörü sayısı, 20 yaşındaki bir bireyden fazladır, 60 yaşındaki bir erkeğinki ise en düşük seviyededir. Bu nedenle daha genç erkekler, COVID-19 salgınında daha ağır testis hasarı almaya meyilli olacaktır.

SARS-CoV-2'nin en yakın kuzeni olan SARS-CoV virüsünün bulaştığı ve 2002 yılındaki SARS hastalığı dolayısıyla ölümle sonuçlanan 6 erkek hastanın otopsi sonuçlarına göre, hastaların testislerinde orkit (aşırı ağrılı testis enfeksiyonu) görüldü. İmmünohistopatolojik incelemeler, interstitiyumda, germ hücrelerinde ve Sertoli hücrelerinde hasar olduğunu gösterdi. Bunlar, yüksek ACE2 ifadesi olan hücrelerle neredeyse birebir aynıdır. Bu durum, arada bir korelasyon olabileceğini gösterir; ancak nedensellik iddiasında bulunmak için daha fazla araştırma gerekmektedir.

Eğer arada bir bağlantı varsa, ACE2 reseptörlerini kullanarak hücreye giren SARS-CoV-2, buradaki hücreleri harap ederek hormonal dengeyi bozabilir.

Evrim Ağacı’nda yer alan yazının tamamını okumak için tıklayınız.