Günlük uygulanan aşı dozunun 7 günlük ortalamalarına bakınca en çok aşının 18 Şubat tarihinde 435 bin doz olarak uygulandığını, ondan sonra gelen 21 gün boyunca her gün biraz daha düşerek günde 135 bin doz seviyesine gerilediği görülüyor. 21 gün içinde günlük aşılama sayısı yüzde 69 oranında azaldı.

Covid-19 salgını, aşılama, dünyada ve Türkiye'de son durum

ZEKİ BERK

Covid-19 salgının gölgesinde zor bir yıl geçti. Veri analizleri, önümüzdeki ayların da kolay geçmeyeceğini gösteriyor. Şüphesiz ki bu dönemin kahramanları sağlık çalışanları oldu ve önümüzdeki dönemde de yine sağlıkçıların özverili çabalarına ihtiyacımız çok. Geçen yıldan farklı olarak elimizde aşıların olması ve sağlık çalışanlarımızın büyük çoğunluğunun iki doz aşılarının tamamlanmış olması hepimizi daha güçlü kılıyor.

Dünyada Covid-19 aşılama kampanyası bundan 88 gün önce Birleşik Krallık ve Kanada’da başladı. Bu geçen üç ay içerisinde acil kullanım onayı almış olan 10 değişik Covid-19 aşısı, 116 ülkede toplam 335 milyon doz uygulandı. Aşılanan kişi sayısı 202 milyon, aşısı tamamlanmış kişi sayısı ise 75 milyona ulaştı.

Bu tabloda dünyada Covid-19 aşılama kampanyasının bir özeti var.

covid-19-salgini-asilama-dunyada-ve-turkiye-de-son-durum-852314-1.

10 değişik aşı markası içinde en çok tercih edilen iki marka, 64 ülkede kullanılan Oxford/Astra-Zeneca ve 61 ülkede kullanılan Pfizer/BioNTech aşıları oldu. Hemen arkasından da 31 ülkede kullanılan Moderna aşısı geliyor. Türkiye’nin tercihi olan Sinovac aşısını ise toplam 11 ülke kullanıyor. Aşı uygulayan ülkelerin nerdeyse yarısı birden fazla aşı markası kullanılıyor. Sadece tek aşı markası kullanan ülke sayısı 63, birden fazla aşı markası kullanan ülke sayısı ise 53 oldu. Birleşik Arap Emirlikleri ve Macaristan’da ise 5 değişik aşı markası aynı anda kullanılıyor.

Aşılamanın takibini dünya 3 ölçüt üzerinden yapıyor. Uygulanan toplam aşı dozu, aşı olan kişi sayısı ve aşısı tamamlanan kişi sayısı. İsrail her üçüne göre başı çekiyor. İsrail’de nüfusun %47’sinin iki doz aşısı tamamlandı.

Türkiye’de aşı kampanyası 57 gün önce başladı. Toplam uygulanan aşı dozu 10 milyonu geçti. 10 Mart itibari ile nüfusun %3 ünü oluşturan toplam 2.6 milyon kişinin aşılaması tamamlandı. Bu grubun içerisinde sayıları 1 milyon civarında olan sağlık çalışanları da var.

covid-19-salgini-asilama-dunyada-ve-turkiye-de-son-durum-852315-1.

Türkiye’de aşı uygulaması hızlı başladı ancak aynı hızla devam etmiyor.

covid-19-salgini-asilama-dunyada-ve-turkiye-de-son-durum-852316-1.

Günlük uygulanan aşı dozunun 7 günlük ortalamalarına bakınca en çok aşının 18 Şubat tarihinde 435 bin doz olarak uygulandığını, ondan sonra gelen 21 gün boyunca her gün biraz daha düşerek günde 135 bin doz seviyesine gerilediği görülüyor. 21 gün içinde günlük aşılama sayısı %69 oranında azaldı.

Bu grafikte nüfus içinde uygulanan aşı dozu oranına göre Türkiye ve diğer ülkelerin durumu gösterilmiştir. Bu karşılaştırmaya nüfusu 10 milyon veya daha yüksek olan bütün ülkeler dahil edilmiştir.

covid-19-salgini-asilama-dunyada-ve-turkiye-de-son-durum-852317-1.

Sayın Prof. Dr. Fatih Tank’ın katkıları ile hazırlanan bu grafikte, ülkelerin nüfus içinde uyguladıkları toplam aşı dozu oranı, aşılamaya başladıkları ilk günden itibaren gösterilmiştir. 56 gündür aşı uygulayan Türkiye’de, ilk 48 gün boyunca ABD’nin ilk 48 gününe benzer bir aşılama hızı varken, son hafta içinde ABD’nin gerisine düşülmeye başlandığı görülüyor. Buna rağmen Türkiye bu ülkeler arasında ilk 5’te yer alıyor.

Dünyanın birçok ülkesinde ve Türkiye’de yeni vakalar tekrar artmaya başladı.

covid-19-salgini-asilama-dunyada-ve-turkiye-de-son-durum-852318-1.

20 Ocak tarihinde 6,000 seviyelerine kadar düşen yeni vaka sayıları, 49 günde iki katından fazla artarak 13,000 seviyesine geldi. 11 Mart itibari ile haftalık artış oranı %26 oldu. Yeni vakaların haftalık artış oranlarını düşüremezsek, maalesef en fazla 29 gün içinde en son gördüğümüz zirve seviyesi olan günde 30 bin vaka seviyesini de aşıp yeni bir zirveye gitmemiz kaçınılmaz gözüküyor.

Türkiye bir ay kadar önce, her il için 100 bin kişide 7 günlük toplam yeni vaka sayılarını haftalık olarak yayınlamaya başladı. Bu ölçüt ülkelerde ve şehirlerdeki vaka yoğunluğunu ölçmek için kullanılıyor. Bölgeler temelinde alınacak tedbirlere karar vermek için bu sayıya bakılıyor. 11 Mart itibari ile Türkiye genelinde 100 bin kişide 7 günlük vaka sayısı 107 oldu. Bu sayını 100 veya daha yüksek olduğu bölgeleri Sağlık Bakanlığı “Çok Yüksek Riskli” olarak belirliyor. Son günlerdeki vaka artışı Türkiye’nin sadece bazı illerinin değil genel olarak “Çok Yüksek” risk seviyesine çıkmasına sebep oldu.

Bu grafikte Türkiye’nin iller için baktığı bu ölçüte göre ülkelerin durumu gösterilmiştir.

covid-19-salgini-asilama-dunyada-ve-turkiye-de-son-durum-852319-1.

Dikey kırmızı çizgi “Yüksek” ve “Çok yüksek” risk seviyesi arasındaki sınırı gösteriyor. Bu çizginin sağında kalan ülkelerde risk seviyesi “Çok Yüksek”, solunda kalanlarda is “Yüksek”.

Ortadaki yatay çizginin üstünde olan ülkelerde vakalar haftadan haftaya artıyor, altında kalan ülkelerde ise düşüyor. Grafikte ülkeri temsil eden dairelerin boyları ise ülke nüfuslarına orantılıdır. Grafikte görüldüğü gibi bir çok ülkede risk seviyesi Türkiye’den daha yüksek. Vakaların haftalık artış oranına bakacak olursak, Türkiye’de bir çok ülkeden yüksek olduğu görünüyor.

Uzmanlar tüm dünyada tekrar görülmeye başlayan hızlı vaka yükselişlerini Covid-19 virüsünde son tespit edilen mutasyonlardaki artan bulaşıcılık etkisine bağlıyorlar.

İngiltere mutasyonu da olarak bilinen ve B.1.1.7 koduyla tanınan bu mutasyonun hakim olduğu ülkelerde geçtiğimiz aylarda da çok hızlı vaka artışları görülmüştü.

covid-19-salgini-asilama-dunyada-ve-turkiye-de-son-durum-852320-1.

Bu grafikte B.1.1.7 mutasyonunun görüldüğü ülkelerde her 1 milyon kişi içinde yeni vakalar gösterilmiştir. Grafikler, mutasyona ait etkilerin Türkiye verilerine henüz yansımadığını gösterirken yaklaşmakta olan tehlikeyi de gözler önüne seriyor.

Önümüzdeki günlerde de sağlık çalışanlarının insan üstü çabalarına ihtiyacımız olacak gibi duruyor.

Hepinize sağlıklı günler dilerim.