Destek devede kulak kaldı

EKONOMİ SERVİSİ

Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi, 5 milyar 586 milyon 398 bin 824 liralık tarımsal destekleme ödemeleri hakkında açıklamalarda bulundu. Bakan Kirişçi tarımsal destekleme ödemesinin bugünden itibaren çiftçilerin hesaplarına aktarılmaya başlanacağını duyurdu.

Bakan Kirişçi, yaptığı açıklamada, “5 milyar 586 milyon 398 bin 824 liralık tarımsal destekleme ödemelerini bugünden itibaren çiftçilerimizin hesaplarına aktarmaya başlıyoruz. Çiftçilerimize, üreticilerimize hayırlı ve bereketli olsun” dedi.

Bakan’ın açıkladığı destek ödemeleri şöyle:

Mazot ve Gübre Desteği: 4.675.260.816 Lira
Yem Bitkileri Desteği: 852.701.630 Lira
Hububat, Baklagiller ve Dane Mısır Desteği: 48.417.432 Lira
Sertifikalı Tohum Kullanım Desteği: 5.567.053 Lira
Sertifikalı Fidan Üretim Desteği: 4.451.893 Lira

2021 üretim yılına ait tarım desteklerinin çiftçilere ödemesi 2022 yılı bütçesinden yapılıyor. 2022 yılı bütçesinde tarım destekleri için ayrılan toplam kaynak, 2021 yılı kasım ayında Resmi Gazete’de yayımlanarak bir önceki yıla göre 12,5 oranında artışla 25,8 milyar lira olarak belirlenmişti.

Peki, durdurulamayan maliyet artışlarının yanında enflasyonun altında ezilen çiftçilere verilen bu destekler yeterli mi?

Çiftçiler üretebilmek için gübre, mazot, ilaç gibi dışa bağımlılığın yüksek olduğu girdileri kullanmak zorunda. Bu girdilerde büyük zamlar yaşanmasına rağmen tarıma ayrılan destek ödemeleri yetersiz kalıyor.

Çiftçinin temel iki girdisi olan mazot ve gübredeki fiyat artışları ile verilen destek ödemelerini karşılaştırdık.

Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nin (TZOB) verilerine göre 2021’de çiftçinin kullandığı mazot yüzde 73,8 oranında artmış durumda. Ancak aynı döneme ilişkin çiftçiye verilecek olan mazot desteği bir önceki yıla göre yalnızca yüzde 14 oranında artırıldı.

Son haftalarda Ukrayna-Rusya savaşının patlak vermesiyle üst üste zamlanan akaryakıt fiyatları bu yılın üretimini önemli ciddi oranda etkileyeceğe benziyor. Ancak bunun için henüz bir adım atılmış değil. Ziraat odalarının talebi ise çiftinin kullandığı mazottan vergi alınmaması yönünde.

DESTEK ZAMMIN ALTINDA KALDI

Küresel piyasalarda tüm gübrelerin fiyatları bir yıl öncesine göre önemli düzeyde arttı. Hem TL’deki değer kaybı hem de kimyasal gübrede hammadde kaynaklarının dışa bağımlı olması fiyat artışlarını Türkiye’de daha can alıcı boyutlara getirdi. 2021 yılında gübre türüne göre değişse da fiyat artışları yüzde 300’ü buldu. Çiftçiler sonbaharda ekimi yapılan ürünler için gübre kullanmaktan vazgeçti.

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gübre desteğini hedefini 2021 yılı için 1 milyar 599 milyon lira olarak belirlemişti. Bu rakam bir önceki yıla göre yaklaşık 2 milyon lira daha az. Desteklerin belirlenmesinden kısa süre sonra Eski Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, "Gübre desteğini bu yıl hasat edilen buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale için yüzde 25, 2022 yılı için tüm ürünlerde yüzde 100 artırarak ödeyeceğiz. Buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale için 16 lira olan gübre desteğini 2021 yılı üretimi için dekara 20 lira, 2022 üretim yılı için de dekara 32 lira ödeyeceğiz" açıklaması yaptı. Gübre desteğinde artış yapıldığını açıklasa da yapılan artış gübredeki zam oranının çok altında kaldı.

ÇİFÇİLER ÜRETİMDEN VAZGEÇİYOR

Kuraklığın yanı sıra dövizdeki dalgalanmayla birlikte artan maliyetlerin altında ezildikleri için çiftçiler, tarımsal üretimden vazgeçiyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre, Türkiye’de 2009 yılında 1 milyon 16 bin 692 çiftçi varken, bu sayı 2021’in Haziran ayı itibarıyla 541 bin 346’ya düştü.