Destek yok, tahribat ağır: Kendimiz göğüsleyeceğiz

IŞIL ÇALIŞKAN

Koronavirüs salgını kültür sanatın her alanında olduğu gibi yayıncılığı da etkiledi. Yayınevleri, matbaalar, kitabevleri, dağıtım ağları bu süreçten büyük zarar gördü. Devletten bekledikleri desteği görmediğini belirten yayıncılar kendi imkânlarıyla ayakta kalmaya çalıştıklarını söylüyor. Bu süreçte online satışların 10 senede alacağı mesafeyi 2 ayda aldığını belirten yayıncılar ancak küçük yayınevlerinin bu süreci ıskaladığını belirtiyor. “Normalleşme” ile yayıncıları nelerin beklediğini kendilerine sorduk.

YALNIZCA OKURLARIMIZDAN DESTEK GÖRDÜK

Tekin Yayınevi Genel Yayın Koordinatörü Elif Akkaya: Pandemi birçok sektöre olduğu gibi yayıncılık alanına da çok büyük zararlar verdi. Etkinlikler iptal edildi, fuarlar yapılamadı, kitabevleri kapandı… Yayın programları ertelendi ve 3 aydır kitap yayınlayamıyoruz. Normalleşme sürecinin yayıncılık sektöründe hemen etkili olacağını açıkçası beklemiyoruz. Ağır ekonomik koşullar, halkın alım gücünün çok düşmüş olması, işsizliğin bu denli artmış olması bizi de etkileyecek. Pandemi sürecinde sosyal medyayı çok aktif kullandık. Kitaplarımızın bu alanda tanıtımı internet satışlarına etkisini kısmen artırdı. Bir süre daha internet ve sosyal medya aracılığıyla tanıtım ve satışlar sürecek gibi. Daha önce fuar, etkinlik ve yazarların okurlarıyla buluştuğu çalışmalar uzun bir süre gerçekleşmeyecek. 2021 yılını bulacak normal seyrine oturması.

Bu aydan itibaren yayın programında ertelediğimiz kitapları çıkarmaya başlayacağız. Ama yayın sayısını çok düşük tutarak. Daha önce ayda 4-5 kitap yayınlıyorduk. İş yerimizi 17 Haziran sonrasında haftada 3 gün açmaya başlayacağız. Evlerden çalışmaya devam edeceğiz. Bir süre daha pandemi etkisini ve süreci görmek istiyoruz. Pandeminin neden olduğu tahribat çok yüksek. Kitap yayın sayısının ne kadar düştüğünü YAYBİR’in bültenlerinden görüyoruz. Bu süreçte yalnızca okurlarımızdan büyük destek gördük, her zamanki gibi… Ne yazık ki devletin açıkladığı desteklerden çoğumuz yararlanamadı. Kendi imkânlarımızla sürecin zararlarını göğüslemeye devam edeceğiz.

BÜYÜK BİR NORMALLEŞMEYE İNANMIYORUM

Kırmızı Kedi Kitabevi Haluk Hepkon: Ben çok büyük bir normalleşme olacağına inanmıyorum. Bu ne kadar sürer, bir süre sonra hastalık tekrar patlar mı belli değil. O nedenle ne olacağını söylemek çok zor. Online satışlar bu süreçte büyük ivme kazandı. Yine devam ediyor ve yayıncının en büyük desteği o. Neredeyse bütün kitapçılar kapandığı için yayınevleri kitap basmayı durdurdu haklı olarak. Bastığınız kitabı dağıtamayacaksanız satışa dönmeyecekse çok bir anlamı yok. Birçok yayıncı online satış siteleri üzerinden stok eritme stratejisini benimsedi, biz de dâhil olmak üzere. Bu süreçte yalnızca çok güvendiğimiz ve online satış üzerinden de başarı sağlayacağını düşündüğümüz kitapları yayınladık. Pasta küçülürken online satışların oranı arttı ve internetten alışveriş yapan okur kitlesi hızlı bir biçimde büyüdü. Kalıcı olacak mı bunu hep beraber göreceğiz. Online satışlar herhalde 10 senede alacağı mesafeyi 2 ayda aldı. Bunun kitap satışlarına da yansıyacağını umuyorum. Ama bundan herkesin eşit yararlandığını söylemek çok mümkün değil. Bazı yayınevleri bu süreçten daha kârlı çıktı. Özellikle online satış kanalları olan ve oralarla uygun anlaşmalar yapmış yayınevleri için daha iyi gidiyor ama birçok küçük yayınevi de bu süreci ıskaladı tabii.

Bir haftadır cadde kitabevleri ve AVM’lerdeki kitabevlerini açtık ama henüz bizi ve diğer yayınevlerini destekleyecek ayakta kalmalarını sağlayacak ölçüde satış yapmıyorlar. Zaman içerisinde insanlar çekingenliklerini yenerse bu durum değişebilir ama şu an için durum pek parlak görünmüyor.

PANDEMİ EN ÇOK TELİF HAKLARI MESELESİNİ DÖNÜŞTÜRÜYOR

Ağaçkakan Yayınevi Kurucularından Metin Solmaz: Pandemi en fazla telif hakları meselesini dönüştürüyor sanırım. Bir yığın kitap, film, konser serbest erişime açıldı ve hepimiz bunların ortalığa saçılmasının herkes için daha hayırlı olabileceğini gördük. Epey uzun yıllar boyu halka dönemeyen eserler döneminin sonuna geliniyor olabilir. Keza ticaret yöntemleri de gözden geçiriliyor. Biz bir bedava ve kocaman e-kitap hazırladık (Evde Çilingir Sofrası) ve saatler içinde onbinlerce indirildi. Bu teveccüh de aklımıza bir yığın başka türden gelir sahibi bedava kitap projesi getirdi.

Konvansiyonel anlamda elbette her şey dünden daha kötü. Küçük kitapçılar, yayıncılar dünden daha zor durumda. Hatta büyük kitap siteleri zaten yaptıkları bir şeyi beterleştirip kolayca erişebilecekleri az satan kitapları satmamaya başladılar. Yani onlar da süpermarket-kitapçılar haline geldiler. Bu akılla açıklaması zor bir tembellik. Hem ayıp ettiler hem uzun vadede kendilerine de zarar verdiler.

Ne olur derseniz ancak rüyamı anlatabilirim. Zincir kitapçılar batar. Her mahalleye hurufat düşkünü kitapçılar açılır. Bunların kendi şehirlerinde ikişer üçer dönümlük dev bir kooperatif kitapçıları olur. Küçük yayıncılar bu sayede daha cesur ve moralli yerler haline gelir. Bütün önemli kitapların e-pub ve sesli versiyonları çıkar.

TEDARİK BÜYÜK BİR SORUNUMUZ

İnkılap Yayınevi Matbaa Müdürü Müslüm Gülpınar: Biz yarı mamullu ham maddeleri farklı ülkelerden ithal ediyoruz. Avrupa henüz pandemi sürecini aşamadığından bunların etkilerini biz hissediyoruz. Önümüzdeki süreçte tedarik anlamında sorunlar yaşayacağız gibi görünüyor. Pandeminin küresel boyutta olması işimizi daha da zorlaştırıyor. Üretim kalemlerimizin tedariği noktasında yurtdışına bağımlı olmamız üretimlerimizi olumsuz yönde etkiliyor. Bu süreçte online satışlarımız olumlu yönde etkilendi. Matbaalara kısmen de olsa üretim olanağı tanıdı. Pandeminin tüm dünyada kontrol altına alınmasıyla üretim ve satışlarımızda büyük adımlar atacağımıza inanıyorum.