Devlet pedimizden neden yüzde 18 vergi alıyor?
BirGün Kadın
Düzenli olarak gerçekleşmesi kadın sağlığını belirleyici unsurlardan biri olan regl dönemi, geçmişten beri toplumumuzda utanılması, saklanması gereken bir tabu olarak görüldü. Hatta ‘hastalık’ olarak nitelendirildi.
Kadınlar, regl döneminde kanı emmesi için kullandıkları pek de sağlıklı olmayan kumaşları gizli saklı yıkayarak tekrar tekrar kullandı. Öyle ki 40 yıl önce Türkiye’deki kadınların hayatına giren ve hijyenik bir talep olan pedler gazete kağıtlarına sarıldı, siyah poşetlere koyuldu.
Tekrar tekrar yıkanan kumaşlara karşı hijyenik ve sağlıklı bir ürün olan pedlerin fiyatları ise sık sık kadınların gündeminde yer alıyor. Erkekler için cinsel gücü artıran ürünlerden yüzde 8 vergi alınırken menstural dönemde temel olarak kullanmak zorunda olduğumuz hijyenik ped ve diğer hijyen ürünlerine uygulanan yüzde 18 vergi oranı, tüm taleplere rağmen düşürülmedi.
Yıllardır Meclis’te, sosyal medyada ve çeşitli alanlarda yaratılan gündemlerle yüksek fiyatlara tepki gösteriliyor. Son günlerde Twitter’da hijyenik pedlerin fiyatları üzerinden yapılan tartışmalarda ‘beyninizi kullanın daha ucuzunu bulun’ şeklinde fikri bilgisinden çok erkekler de kendini rezil etmekten geri durmadı.
İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre bir kadın hayatının ortalama 2 bin 535 gününde, yani yaklaşık yedi yılında regl oluyor ve ped ya da tampona ihtiyaç duyuyor. Sağlığımız için elzem olan bu ürünlerin fiyatları her geçen gün artarken, erişimin zorlaşması kadın sağlığını tehlikeye atıyor.
ÜCRETSİZ PEDE ERİŞİM İMKÂNSIZ DEĞİL
İskoçya, kadınların hijyen ürünlerine bedava erişmesini sağlayan ilk ülke oldu. İskoçya Parlamentosu'nda şubat ayında yapılan oylamada, tüm kadınlar için ücretsiz hijyenik pede erişim hakkına onay verildi.İskoçya Parlamentosu'nda yapılan oylamada 112 lehte, 1 de çekimser oy kullanıldı, karşı oy kullanan olmadı.
Yeni Zelanda’da ise 2021’de hayata geçirilmesi planlanan program kapsamında ilk olarak yardıma en çok ihtiyaç duyulan bölge olarak belirlenen Waikato’daki 15 okula ücretsiz hijyenik ped sağlanacak. Youth19 adlı araştırma şirketinin verilerine göre dokuz ila 13 yaşları arasındaki öğrencilerin yüzde 12’si hijyenik pedlere erişimde sorun yaşıyor. Her 12 öğrenciden biri bu nedenle regl döneminde okula gidemiyor.
SAĞLIK İÇİN HİJYENİK PED
Hijyenik ped ve tampona erişimin kadın sağlığı açısından neden önemli olduğunu ve erişilemediği takdirde ne gibi zararlara neden olacağını açıklayan Dr. Kadife Dilay Küçükosmanoğlu şöyle konuştu:
Kadın sağlıklıysa adet görür, sağlığının bir belirtisidir. Bunun düzenli olması kadının üreme sağlığının da yerinde olduğunu gösterir. Yıllarca kadınlar bu dönemde nasıl daha rahat eder diye çeşitli yöntemler denemiş. Vücuttan dışarı akan kanı bir şekilde toparlamak gerekiyor. Bunun için kullanılan hijyenik pedlerin de 3-4 saatte bir değiştirilmesi önemli. Orada biriken kan, bakterilerin üremesine, bakteriler de genital yol enfeksiyonlara neden olur. Bu enfeksiyonların temizlenmesi oldukça güç ve engellenemezse üreme organlarının alınmasına bile neden olabilir.
Ekonomik sebeplerle daha kalitesiz ürünlere yönelen kadınlar da var. Bu ürünler kimyasal ağırlıklı olduğu için kadın sağlığı açısından tehdit oluşturuyor, alerjik reaksiyonlar gelişmesine neden oluyor. O yüzden kadınların kaliteli pede, uygun fiyata erişmesi oldukça önemli. Hatta birçok ülkede ücretsiz erişim uygulamasına geçildi. Ülkemizde özellikle kadınlar için olan ürünler zor ulaşılır hale geliyor. Eskiden kadınlar regl döneminde odalara kapatılırmış, iktidar bizleri bu döneme geri götürüyor. Ped ve tampon ücretsiz olmalı. Erişimin bu kadar zor olması, eskiden kullanılan sağlıksız kumaşlara tekrar yönlendirecek kadınları.
AKILLARDAKİ SORU: TÜİK PEDİ NEREDEN ALIYOR?
Ped, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) mal sepetinde hijyenik kadın bağı olarak geçiyor. TÜİK’e göre bir pedin ortalama satış fiyatı 60 kuruş. Bu rakam 2015’de 35 kuruştu. Yani bir adet ped aradan geçen 5 yılda yüzde 60 zamlanmış. Küçük bir matematik hesaplamasıyla bir yılda pede ortalama kaç para harcadığımızı bulalım.
Uzmanlar regl döneminde günde 5 ped kullanılmasını öneriyor. Buradan yola çıkarak 5 günlük regl döneminde 25 ped kullanılması gerekiyor. TÜİK rakamlarından yola çıkarak 25 adet ped ortalama 15 lira. Bu da yıllık 180 lira anlamına geliyor. Ancak marketlerdeki fiyatlara baktığımız zaman TÜİK’in hesabı yine gerçekleri yansıtmıyor.