Diş tedavisi ağrıdan bile zor

Kamudaki ağız ve diş tedavi merkezlerindeki yoğunluk dikkat çekerken, burada görev yapan diş hekimi sayısı da giderek düşüyor. Gerek kamuya yeteri kadar atama yapılmaması gerek yoğunluk, mobbing, iş yükü gibi nedenler kamudaki diş hekimlerinin sayısının da düşmesine yol açıyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, ülkede diş hekimlerin yüzde 58’i özelde görev yaparken, bakanlık bünyesinde görev alan diş hekimi sayısının yüzde 29’larda kalması dikkat çekiyor. Diş hekimlerinin bölgesel dağılımında eşitsizlik olduğunu belirten hekimler "Bu durum yurttaşın kamudan diş randevusu bulmasını zorlaştırıyor. Hastalar da diş hekimleri de mutsuz" dedi.

AKP hükümetinin Sağlıkta Dönüşüm Politikaları ağız ve diş sağlığı tedavisini de vurdu. Kamuya ait sağlık kurumlarındaki ağız ve diş sağlığı merkezlerinden randevu almak her geçen gün zorlaşırken, yurttaş adeta özel merkezlere mahkûm edildi. Bu durum Sağlık Bakanlığı istatistiklerine de yansıdı. 66 ilde bakanlık bünyesindeki sağlık tesislerinde 100 bin kişiye düşen diş hekimi sayısının 20’nin altında olduğu, bir kişinin diş hekimine yılda başvurusu da yaklaşık 0,6’larda kalması dikkat çekti.

BÖLGESEL EŞİTSİZLİK

Türk Diş Hekimleri Birliği Başkanı Tarık İşmen, ülkede özel, kamu ve üniversitelere ait toplum 35 bine yakın diş hekimliği ünitesi olduğunu anımsatarak "85 milyona hesap edildiğinde aslında dünya istatistiklerini yakalayacak bir rakam. Kamunun elinde yaklaşık 10 bin 500 ünite, özelde 17 bin 600, üniversitelerde 4 bin 500 ünite var. Asıl sorun diş hekimlerinin bölgesel dağılımındaki eşitsizliğinden kaynaklı. Burada bir hata var" dedi. 100 bin kişiye düşen diş hekiminin 66 ilde 20’nin altında olmasına ilişkin İşmen, şu değerlendirmeyi yaptı:

"66 ilde çok düşük olması diğer illerde rakamın tersine olması aslında dağılım eşitsizliğini gösterir. Gelişmiş ülkelerde nüfusa orantılı bir diş hekimi sayısı ve diş hekimine gitme sıklığı var. Diş hekimine başvuru sıklığı Orta Avrupa’da yaklaşık yılda 2-5 aralığında, Kuzey Avrupa’da ise bu yaklaşık yılda 4-5 başvurudur. Koruyucu hekimlik ile problemin büyümeden çözülmesini sağlıyorlar."

KAMUDAN KAÇIŞ

2023 yılında 7 bin diş hekiminin mezun olduğunu anımsatan İşmen, kamudaki istihdamın aynı yıl 250’lerde kaldığını, bu rakamın en azından geçmiş yıllardaki gibi bin civarında olması gerektiğini söyledi. Diş hekimlerinin 13 bine yakınının kamuda hizmet verdiğini söyleyen İşmen, özetle şunları söyledi:

"Kamunun elinde 150 ağız diş sağlığı hizmeti veren kurum olduğunu görüyoruz. Burada bu kurumların coğrafik dağılımında sorun var, bazı bölgelerde yığılma var bazı bölgelerde de ciddi eksiklik var. İnsanlar ekonomik sorunlardan dolayı ağız ve diş sağlığı hizmetini kamu ağırlıklı almaya başladı. O zaman oradaki sayıyı artırmak ve sağlık eğitimi düzeyini yükseltmek zorundasınız. 15-20 dakikada bir MHRS randevusu veriliyor. Diş hekimliği girişimsel işlemler içeriyor. Avrupa standartlarında yalnızca muayeneye 15-20 dakika ayrılıyor. Bir dolgunun yapılması, gömülü dişin çıkarılması bu dakikalar ile sınırlanamaz. Hekimleri baskı altında tutarak bunları yaptırmak yanlış. Avrupa standartlarında halka hizmet verilecekse ister kamu ister özel olsun hekimin çalışmasında süre kısıtlaması olmamalı. Kamu kaynağı olan özel muayenelerden de hizmet alınmalı, kamu koruyucu dişhekimliğini öncelemeli, ağız ve diş sağlığı problemleri aşağı çekilmeli. Kamudan da kaçışlar var. 2023’te kamuya 250 diş hekimi alım olmuş. Buna karşın iki yılda devletten ayrılan diş hekimi sayısı ise bin civarında. Ayrılan kadar dişhekimi alınmamış. Diş hekimleri kamuda yaptıkları işten ve aldıkları ücretten tatmin olmuyor. Aşırı iş yükü ve mobbing var. Bunlar kamudan kopuşları da artırdı."

Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) üyesi Kubilay Yalçınkaya ise yurttaşın sağlık hizmetine erişim sorunu yaşadığı alanlardan birinin ağız diş sağlığı tedavisi olduğunu belirterek "Cepten ödemenin de en fazla olduğu alan maalesef. Özellikle yoksulluğun artmasıyla beslenme alışkanlığı bozulan, süt, peynir gibi temel besinlere erişimin zorlaşması, ağız bakımı ürünlerinin fiyatlarının artması yurttaşın ağız diş sağlığını riske atarken, bozulan ağız diş sağlığı için ise hizmet alamıyor. Kamusal hizmetin yok denecek kadar az olması, bölgesel eşitsizlikler, bakanlığın seyirci kalması sorunu büyütürken son olarak tasarruf tedbirleri hem ağız diş sağlığı alanında yatırımları hem de sağlık emekçisi istihdamını olumsuz etkiliyor" dedi.

Yalçınkaya, şu verileri paylaştı:

"Ülke genelinde yalnızca 5 ilde yıllık kişi başına diş hekimine başvuru 1 ve üzerinde. Diş hekimine kişi başına başvuru sayısı düşük. En düşük il 0,4 ile Şırnak, en yüksek il 1,2 ile Rize. Şırnak’ta tüm kamu ve özelde 100 bin kişiye düşen diş hekimi sayısı 20. Rize’de ise 100 bin kişiye düşen diş hekimi sayısı 62. 19 ilde diş hekimine yıllık başvuru 0,5’in altında. Asıl sorun dağılım sorunu, kamusal hizmet özelin çok gerisinde bu verinin ağırlığı özel sektörde. Özel sektörün bu şekilde artışı hizmete olan talebi de gösteriyor."

∗∗∗

100 BİN KİŞİYE DÜŞEN DİŞ HEKİMİ

Türkiye: 50

OECD: 78

AB: 84

KİŞİ BAŞINA DİŞ HEKİMİNE MÜRACAT

Rize: 1,2
Bolu: 1,2
Isparta: 1
Erzincan: 1
Karabük: 1