Doğadan çizgili hikayeler | Apollon’un kutsal ağacı defne

GÜL ÇETİN

Mis kokulu defne bitkisi, mitolojide, birçok sanat eserinde ve gündelik hayatımızda bizimle. Meğer bu ağaç zeybekler arasında özel bir yere sahipmiş. Zeybekliğe terfi törenlerinde defne ağacının çevresinde toplanılır, “zeybek” adayı ayakta durur ve tören sonunda zeybeklerin başı olan “efe”, yatağanını defne ağacına saplar ve zeybek adayı “kızan” bunun altından yedi kere geçer, efe yatağanını ağaçtan çektikten sonra tören tamamlanırmış. Zeybekler arasında defne ağacı “ölüm ağacı” olarak adlandırılırmış. Acaba bunun defnenin mitolojik hikayesi ile ilgisi olabilir mi? Ne dersiniz?

MİTOLOJİK HİKAYESİ

Apollon, Daphne’ye âşık olur ve onunla konuşmak ister. Ancak peri kızı korkar ve kaçar. Uzun süren kovalamaca sonunda Daphne yakalanacağını anlayarak Toprak Ana Gaia’ya bu durumdan kurtulmak istediğini yakarır. Toprak Ana, kızın çaresizlikle dolu dualarını, çığlıklarını duyar ve Daphne’yi bir ağaca çevirir. Önce, kızın ayakları toprağa saplanıp kök salmaya başlar. Göğsünü kabuk kaplar, saçları yapraklara, kolları dallara dönüşür ve o artık bir defne ağacıdır. Hayret içindeki Apollon, gövdesine sarılır, onun sıcak kalbinin hala attığını duyar ve ağacın yapraklarından bir taç yapar kendine. Defne, o günden sonra Apollon’un kutsal ağacı olur. Yaprakları solmaz, dökülmez. Kahramanlar, zafere ulaşanlar alınlarını hep onun yapraklarıyla süsler.

BUNU BİLİYOR MUYDUNUZ?

Bu mitolojik aşk hikayesinin geçtiği yerin bugünkü Antakya’daki Defne ilçesine bağlı Harbiye olduğu söylenir ve derler ki “Harbiye’nin şelaleleri de güzel Daphne’nin döktüğü gözyaşlarıdır.”

Barok dönemin ünlü sanatçısı Gian Lorenzo Bernini’nin, 1622–1625 yıllarında yaptığı yukarda bahsettiğim mitolojik aşk hikayesini yansıtan, tam 243 cm yüksekliğindeki “Apollon ve Dafni” mermer heykeline yer vermenin tam sırası. Roma, Borghese Galerisi’nde sergilenen bu şaheserin altında Kardinal Maffeo Barberini’nin şu sözleri yazar: “Kaçışı takip etmeyi seven insanların, sonunda ellerinde sadece yaprakları ve acı meyveleri kalır.”

Anavatanı: Anadolu

Şifası: Defne yaprağından baharat, yağından sabun, parfüm ve vücut losyonu elde edilir, ilaç sanayiinde kullanılır. Tentür, çay yapımı ve aromaterapi amaçlı olarak yararlanılır. Antifungal ve antimikrobiyal özellikleri sayesinde gıda koruyucudur. Göz, solunum, mide ve bağırsak rahatsızlıklarında rahatlatır, iştah açıcı ve idrar söktürücüdür, cilt kanserine karşı korur. Gargarası yapılarak ağız sağlığını korur. Defne yaprağının kullanım sıklığına ve miktarına dikkat etmek gerekir. AMAN DİKKAT!

Arasında defne kurumuş bir kitap:

Bitli kafalara defne dalından taçlar koyduk... Ecinniler, Fyodor Dostoyevski

Defneli bir şiir:

... “Ne çıkar, sonu bir neşe ve hüznün, Açılmış bir kapı ümit boşluğa, Ölüm şifasıdır her üzüntünün, Sükût defne dalı her yorgunluğa.” Ahmet Hamdi Tanpınar, Defne Dalı

Sanatta defne:

Klimt’in 1907-1908 yılları arasında yaptığı en meşhur eseri “Öpücük” (Der Duss.The Kiss) tablosunu bilmeyen yoktur, değil mi? Klimt’in bu tablosunda, Ovid anlatısındaki gibi Daphne’nin defne ağacına dönüşürken, Apollon’un Daphne’yi öptüğü anı temsil ettiği iddia ediliyor. Meğer bu tabloda Apollon ile Daphne’nin mitolojik hikayesi gizliymiş. Öpücük-Gustav Klimt, 1908, Tuval üzerine yağlı boya, 180 cm×180 cm, Belvedere Sarayı, Landstrasse, Viyana.


Yararlanılan Kaynaklar

https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/ hatay/kulturatlasi/defne-apollon-efsanesi https://tr.wikipedia.org/wiki/defne Türkiye’de Defne Bitkisinin Durumu, Abdurrahim YILMAZ-Vahdettin ÇİFTÇİ https://tr.wikipedia.org/wiki/öpücük(tablo) http://www.yoldakal.com/apollon-ve-daphne-heykeli/ https://apelasyon.com/yazi/36/daphne-defne Aynur CİVELEK Doç. Dr.