Doğum yardımı ile geçici iş göremezlik ödeneği farklı kavramlar

SORU: İşsizlik maaşı almakta iken hamile olduğum, İŞKUR’dan iş için çağrılmadığım ve iş için başvuru yapsam da işyerleri kabul etmeyeceği için çalışamadım. Ama İŞKUR’dan çağrılsam gidip çalışırdım. Bu durumda doğum parası alabilir miyim?
CEVAP: Sorunuz oldukça sık karşılaştığımız bir soru olduğundan ve bu konu ile ilgili kamuoyunda bazı yanlış bilgilenmeler olduğundan konuya biraz geniş açıdan değinelim ve tereddütleri giderelim istedim.

Çalışan kadına ödenen doğum parası değil, geçici iş göremezlik ödeneğidir.

Öncelikle belirtmeliyiz ki doğum parası diye bir kavram söz konusu değildir. Okuyucumuzun da sorusunda sözünü ettiği ödeme, çalışan kadın sigortalıya raporlu olduğu doğum öncesi 8 hafta doğum sonrası 8 hafta (çoğul gebeliklerde 2 hafta eklenir) olmak üzere toplam 16 haftalık çalışmayacağı süre için ödenen geçici iş göremezlik ödeneğidir. Geçici iş göremezlik ödeneği ise sadece analık halinde iş göremeyen kadın işçiye değil, hastalık ve iş kazası hallerinde dahi sigortalılara ödenen bir ödenektir. Bu ödenekten yararlanmanın ise bazı koşulları vardır.

Geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanma şartları:
Sigortalının hastalık sebebiyle iş göremezliğe uğraması halinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün

Sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün,

Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş (prim ödemiş) olması gerekmektedir.

İş kazası halinde prim ödeme gün şartı aranmaz
Sigortalının iş kazası geçirmesi ya da meslek hastalığına tutulması durumunda prim ödeme gün sayısı şartı aranmamaktadır. Sigortalı işe başladığı gün bile iş kazası geçirmesi halinde, kanunda tanımlanan yardımlardan faydalanabilecektir.

Yanlış isimlendiriliyor
Geçici iş göremezlik ödeneği kimi yüksek tirajlı gazetelerin bile speküle edip kamuyu yanlış yönlendirmesi sebebiyle farklı adlarla anılmaya başlanmıştır. Bu ödeneğe doğum yardımı, analık parası, rapor parası gibi değişik isimlendirmeler yapılmaktadır. Örneğin yakın bir geçmişte tiraj uğruna özellikle de internet ortamında yayın yapan bazı haber sitelerinin “Devlet bu parayı ödüyor, almayı unutmayın” başlıklı haberler yaptıklarını biliyoruz.

Doğum yardımı nedir?
Geçici iş göremezlik ödeneğinden böylece söz ettikten sonra bir de 2015 yılı mayıs ayından beri yürürlükte olan ve devletin ödediği doğum yardımına değinelim;

Kimler doğum yardımı alabilir?
Doğum yardımından Türk vatandaşları ve mavi kartlılar yararlanabilirler. Annenin ya da babanın veya her ikisinin Türk vatandaşı olması halinde doğum yardımından yararlanmak mümkündür. Dolayısıyla yalnızca annenin Türk vatandaşı olması halinde doğum yardımından yararlanılabileceği gibi, yalnızca babanın Türk vatandaşı olması halinde de doğum yardımından yararlanılabilir.

Doğum yardımı ne kadardır?
Doğum yardımı ilk çocukta 300 TL, ikinci çocukta 400 TL ve üçüncü çocukta 600 TL’dir. Doğum yardımı alacak kişinin çocuk sayısı baz alınarak yapılacak doğum yardımının üst limiti 600 TL’dir. Üçüncü çocuktan sonraki doğumlarda da doğum yardımı 600 TL olarak uygulanmaktadır.

Doğum yardımı başvurusu nereye / kim tarafından yapılır?
Doğum yardımı kapsamındaki kişiler başvurularını; Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü, Sosyal Hizmet Merkezi, doğum yardımından yararlanacak olan kamu personelinin çalıştığı kurum, büyükelçilik ve konsolosluklara yapabilirler. Başvurunun doğum sonrası yeni doğan çocuğun kimlik paylaşım sistemine kaydı yapıldıktan sonra yapılması gerekmektedir. Diğer yandan her ne statüde olursa olsun, kamu kurum ve kuruluşlarınca istihdam edilen personel, doğum yardımı alabilmek için başvuru dilekçesini çalıştığı kuruma teslim etmek durumundadır.

Okuyucumuzun sorusunun yanıtına dönecek olursak;

Yukarıda detaylı bir şekilde belirttiğim gibi SGK’den geçici iş göremezlik ödeneği alabilmeniz için çalışıyor iken ve/veya doğum iznine çıktığınızda işten ayrıldığınız koşulda geriye dönük son 1 yıl içinde 90 gün prim ödeme şartını yerine getirmiş olmak şartları gerekmektedir. Siz bu koşulları taşımadığınızdan sadece devletin sağladığı doğum yardımına başvurabilirsiniz. Ayrıca eşiniz sigortalı bir işte çalışıyorsa bir defaya mahsus olarak ödenen emzirme yardımından yararlanabilir. Bunun için doğum raporu ile SGK Müdürlüğü’ne başvurması gerekir. Emzirme yardımı için de 120 gün prim ödeme şartı aranmaktadır ve bu yardım 2019 yılı için 178 TL olarak ödenmektedir.