Domates üreticisi feryatta: Üretemeyecek hale geldik!

AYCAN KARADAĞ

Türkiye’de domates üretiminde önde gelen bölgelerden Çanakkale’de hasat dönemi başladı. Geçen sene 600 bin ton domates üretilen Çanakkale’de bu sene üretici; salgın süreci, yüksek maliyet ve düşük fiyatlar yüzünden gelecek için endişeli.

Bu sene domates üreten çiftçiler, ekim zamanı salça sanayicileri ve alıcılarla kilosu ortalama 55 kuruş üzerinden sözleşme imzaladı. Üreticiler fabrikaların 55 kuruşun altından aldığını belirterek, “Fabrikaların bu tutumu piyasalara yansıyor. Dolayısıyla İzmir’den İstanbul’dan halci arkadaşlar 80 kuruşa civarında domates alıyor. 1 liraya maliyeti olan domatesin 80 kuruşa satılması üreticiyi mağdur ediyor” dediler.

Öte yandan Ege Bölgesi’nde de durum kötü. Hasadın başladığı bugünlerde sanayi domatesinin piyasa fiyatı 30-35 kuruşa düştü.

Ziraat Mühendisleri Odası Çanakkale Şubesi Başkanı Hicri Nalbant, domatesin kilosunun 1 liraya düştüğünü ifade ederek, “Tüccar bir liraya alıyor ama maliyet 1 liranın altında değil. Çiftçi bundan dolayı hiç kazanamıyor. Şu anda domates için kötü günler. Ama her yıl böyle günlerde domateste kriz yaşanıyor. Bunun nedeni de güneyde illerde domates erken çıkıyor. O illerde bugünler, domatesin bozulma dönemi. Hasadın sonuna gelindiği için fiyatlar düşüyor. Hasat orada bitiyor ama Çanakkale’de devam ediyor. Bundan dolayı etkiliyor. Asıl sorun çiftçimiz, dünyanın en pahalı mazotunu tüketmesi. Bir hesaplamaya göre; Türkiye’de yatlara verilen mazotla, çiftçiye verilen mazot arasında 3 milyar fark varmış. Bir diğer yandan girdi maliyetleri çok yüksek. Tarıma verilen destek, tarım çerçeve yasasında belirtildiği gibi yüzde 1’den az olamaz. Uygulamalarda 2006 yılından bu yana hiçbir gün çiftçiye verilen yüzde 1 destek verilmemiş. Tarıma bakış kötü. Plansız bir çalışma gidiyor. Girdilerin tamamı ithal kalem kaynağı. Doların artması girdileri çok kötü etkiliyor. Bugünlerde dolardaki yükselme üretime yansımadı. Önümüzdeki günler için durum kötü. Bu dövizdeki artışı tarımını ciddi etkileyecek” diye konuştu.

"İHRACAT YAPILMALI, İTHALAT DEĞİL"

Domates üreticisi İlhan Ulus da, ihracat yapılmadığı zaman ürünlerin iç pazarda tüketilme fırsatı olmadığını söyleyerek, “Döviz fiyatları yükseldi. İhracat yapılamıyor. Aslında daha rahat ihracat yapmamız lazım ama ihracat açık değil. Arap ülkelerine ihracat yapmamız lazım. Komşularımızla olan sorun bizi de etkiliyor. Rekoltede pek düşüş yok. Hükümet dikilmeyecek yer kalmasın dedi. Bundan dolayı da dikim fazlalığı var. Herkes çok fazla dikim yaptı. Üretim fazlalığı olduğu için elde kalıyor. Arz talep dengesi bozuldu. İthalat bizi ileriye götürmez. Bizim ürünümüz bize yeter ve dışarıya da yeter. Çiftçinin korunması lazım; ihracat yapılmalı ithalat değil” şeklinde konuştu

DOMATESLER ELDE KALACAK

Bir diğer domates üreticisi Muharrem Işık ise, “Domates üretmek zor. Her yıl gibi fiyat çok kötü. Sabit bir fiyat yok. Piyasada mal çok oldun mu az çok oldu mu az oluyor. Üretici üretmeyecek hale geldi. Bu sene girdi maliyetleri yüksekti. Salgın süreci çıktı. O da bizi kötü etkiledi. Girdi maliyetleri hep dolarla. Dolar arttıkça bizim için işler daha da kötüye gidiyor. Bu sene domatesler elde kalacak gibi” dedi.

DOMATES FİYATI DÜŞTÜ, TEPKİ OLARAK TARLASINI TRAKTÖRLE SÜRDÜ

Öte yandan Manisa'nın Saruhanlı İlçesinde Özbilen Santepeli isimli yurttaş, domatesin tarladaki kilogram fiyatı 60 kuruştan 28 kuruşa düşünce, maliyetini karşılayamayacağı gerekçesiyle 5 dekarlık arazide ekili domates tarlasını traktör ile sürdü. Domatesin tarladaki kilogram fiyatının en az 70 kuruş olması gerektiğini ifade eden Santepeli, "Bizler bu ürünü zor şartlar altında yetiştirdik. Arazi, fide, sulama, çapalama, ilaç ve gübre, işçilik ve hasat maliyeti, ürünün şu anki satış fiyatını geçti. Yöremizdeki çiftçiler zor günler geçiriyor. Domates alımı yapan tüccarlar, üretici ile imzaladıkları sözleşmeleri dikkate almıyor. Tüccar ile üretici arasında, kilogram başına 50 kuruşa domates alım - satımına ilişkin sözleşme yapıldı. Ancak tüccarlar domatesi şu an 28 kuruşa alıyor. Büyük sıkıntı içindeyiz” diye konuştu.