Don vuran bahçelere ‘harçlık’ ödenecek
Devlet, ürünlerinin yüzde 20’sinden fazlası zirai donda zarar gören çiftçilere girdi maliyeti düzeyinde destek ödemesi yapacağını duyurdu. Ancak ödeme meblağları çiftçinin derdine derman olmaktan oldukça uzak. Çiftçiler “Hangi zararı karşılayacak?” diye sordu.
Bilge Su YILDIRIM
Ürünleri zirai don afetinden etkilenen çiftçinin zararı sürerken meyve üreticisine yapılacak ödeme tutarları açıklandı. Dün Resmi Gazete’de yayımlanan kararla 1 Şubat ile 13 Nisan arasında meydana gelen zirai dondan ürünleri yüzde 20 ve üzerinde hasar gören, Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) kayıtlı üreticilere destek ödemesi yapılacağı duyuruldu.
Dekar başına yapılacak destek ödemesi miktarını belirlemek için ise girdi maliyeti hesaplandı. Yapılan hesaplamaya göre biçilen destek ödemesi miktarlarına göre dekar başına yapılacak ödemeler ürün bazlı şöyle açıklandı:
Antep fıstığı, ayva, armut, badem, ceviz, elma, erik, üzüm: 5 bin lira
Fındık: 4 bin 200 lira
Kayısı, vişne: 5 bin 500 lira
Portakal, mandalina, limon: 6 bin lira
Kiraz, şeftali/nektarin: 6 bin 500 lira
Çiftçiler ise hesaplanan girdi maliyetlerine tepkili. Üreticiler, destek uygulamasını her ne kadar olumlu karşılasa da yatırılacak ücretlerin oldukça düşük olduğunu vurguladı. “Dişimizin kovuğuna yetmez” değerlendirmesinde bulunan üreticiler, zirai don karşısında çiftçilerin ve yerli üretimin daha fazla desteklenmesi gerektiğini savundu. BirGün’e konuşan çiftçiler, “Hangi yaramıza merhem olacak?” sorusunu sordu.
CHP Niğde Milletvekili ve Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer de BirGün’e değerlendirmelerde bulundu. Gürer, ÇKS’de kayıtlı olmayan çiftçilerin mağdur edildiğine dikkat çekti.
∗∗∗
ÜRETİCİNİN BEKLENTİSİ YİNE KARŞILANMADI
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer: “Biz Meclis Zirai Don Komisyonu olarak 20 ile gidip gezdik. Bu kentlerde bu bağlamda uzmanlar dinledik. 34 ilde yoğunlaşarak 65 ilde oluşan dondan üretici çiftçi büyük zarar gördü. ÇKS girişi olmayan binlerce bahçe dondan etkilendi. Hasar tespiti yapıldı. ÇKS girişi olmayan çiftçi zararı da mutlaka karşılanmalıydı. Ayrıca çiftçinin borçlarının üç yıl ötelenip faizlerin silinmesi gerektiğini söyledik, icraların durdurulması yönünde çağrılar yaptık. Tarım Sigortaları Havuz İşletmesi’nin (TARSİM) don priminin artırılması gerektiğini ifade ettik. Açıklanan Cumhurbaşkanlığı kararında bu konuda herhangi bir düzenleme olmadığı gibi zararlarda da olabildiğince daraltılmış ödemeler yapılacağı görülüyor. Dondan zarar gören bazı ürünler değerlendirmeye dahi alınmamış. Üretici ve çiftçi zararları yalnız ÇKS ve TARSİM girişi olanla sınırlı, bu da ciddi bir mağduriyet yaratıyor. Anlayacağınız üreticinin, çiftçinin beklentilerini karşılamayan ve çok geç kalınmış bir uygulama. Sınırlı ödeme açıklamasından öteye geçmeyen bir düzenleme. Çiftçilerin, üreticilerin en azından borçları ötelenmeliydi, ek destek verilmeliydi.”
∗∗∗
BİR HAFTALIK PAZAR HARCAMASINA YETMEZ
Üzüm Üreticisi Akif Ergün: “Bence açıklanan destek meblağları oldukça düşük. Dekar başına 5 bin lira dedikleri eğer dekardaki ürünlerde yüzde 100 hasar tespit edilirse geçerli. Yani diyelim benim arazimde yüzde 50 hasar tespit ettiler, 2 bin 500 lira yatıracaklar. Bu da bir haftalık pazar harçlığı dahi etmez. Bunun girdi maliyetinin karşılığı olduğunu söylüyorlar, asla maliyetimize denk rakamlar değil. İlan ettikleri uygulama güzel ama oldukça yetersiz. Sorun da burada.”
∗∗∗
MALİYETİN ÖTESİNDE DESTEK NEDEN YOK?
Kayısı Üreticisi Yasin Toprak: “Benim geçen sene kayısım tutmuştu. Onda 15 ila 30 bin arasında değişen bir masraf altına girmiştim. Elime geçen 27 küsur bin lira oldu. Maliyet-kazanç oranı aşağı yukarı böyleyken gelin siz hesap edin dekar başına 5 bin 500 lira bir yaraya merhem olur mu? Kesinlikle yeterli değil. Üstelik çiftçiye yardımı neden sadece girdi maliyeti hesaplamasından yapıyorlar ki? Devlet bu, başka türlü destek olamaz mı bize? Bir maliyet gideriyle bitiyor mu?”
∗∗∗
EN İYİMSER SENARYODA BİLE YETERSİZ
Antep Fıstığı Üreticisi Cuma Öztekin: “Bizim seneye fıstığımız yok. Günlerimiz belki bundan sonra dolar, bundan sonra tutar diye umut etmekle geçiyor. Dekar başı 5 bin lira gibi bir girdi maliyeti hesabı yapmışlar. Şimdi bunun yaprak gübresi var, taban gübresi var, mazotu var, sulaması var, ilk ilacı var, ikinci ilacı var; mecburen tarlaya ışık çektik, elektrik maliyeti var, var oğlu var… Dekar başına girdi maliyeti en az 7 bin lira diyeyim size. O da en az. Fazlası olur, eksiği olmaz. O yüzden açıklanan destek yeterli mi, bana sorarsanız değil.”
